۱۰ آبان روز آبانگان یا آبان روز است
۱۰ آبان، روز آبانگان، یکی از جشن‌های باشکوه و باستانی ایران‌زمین است که به پاسداشت ایزدبانوی آب‌ها، آناهیتا، برگزار می‌شود؛ روزی برای ستایش پاکی، باروری، و ارزش حیاتی آب در فرهنگ ایرانی.
آبانگان چیست؟
جشن آبانگان در دهم آبان‌ماه برگزار می‌شود، زمانی که نام روز (آبان) با نام ماه (آبان) در تقویم زرتشتی یکی می‌شود. این تقارن، در سنت ایرانیان باستان، فرصتی برای بزرگداشت ایزد یا عنصر مرتبط با آن روز و ماه بود. آبانگان به ایزد آناهیتا تعلق دارد؛ ایزدبانوی آب‌های روان، نگهبان پاکی، باروری، و زندگی.
آناهیتا؛ ایزدبانوی آب و مهر
در اسطوره‌های ایرانی، آناهیتا نماد آب پاک، عشق، زایش، و خرد است. او یکی از بزرگ‌ترین ایزدان زن در آیین مزدیسناست و در اوستا با صفاتی چون «پاک، نیرومند، بلندبالا، زیبا، و نگهبان زندگی» توصیف شده است. معابد آناهیتا در شهرهایی چون کازرون، همدان، و شوش از مهم‌ترین مکان‌های نیایش در ایران باستان بودند.
آیین‌های روز آبانگان
در این روز، مردم به کنار رودها، چشمه‌ها و پرستشگاه‌های آناهیتا می‌رفتند و با نیایش، رقص، پایکوبی، و پاشیدن آب بر یکدیگر، پاکی و زندگی را جشن می‌گرفتند. برخی از آیین‌های رایج عبارت بودند از:
نیایش دسته‌جمعی در کنار آب‌ها
پاشیدن آب به نشانه‌ی برکت و پاکی
سمنوپزان و خوراک‌های سنتی
اجرای موسیقی و رقص‌های آیینی
هدیه دادن گل و آب به یکدیگر
فلسفه‌ی جشن آبانگان
این جشن، فراتر از یک آیین مذهبی، یادآور اهمیت آب در زندگی انسان و طبیعت است. در سرزمینی چون ایران، که بخش‌هایی از آن خشک و کم‌آب است، بزرگداشت آب به‌عنوان منبع حیات، نشان از درک عمیق نیاکان ما از محیط زیست دارد.
آبانگان همچنین نمادی از زن، زایش، و مهرورزی است؛ چرا که آناهیتا نه‌تنها ایزد آب، بلکه نماد زن ایرانی در اسطوره‌هاست.
آبانگان در دوران معاصر
امروزه، این جشن بیشتر در میان زرتشتیان و دوست‌داران فرهنگ ایرانی برگزار می‌شود. در شهرهایی مانند یزد، کرمان، و تهران، مراسم‌هایی با حضور در کنار آب‌انبارها و نیایش آناهیتا برگزار می‌گردد. برخی انجمن‌های فرهنگی نیز با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، نمایشگاه‌های هنری، و سخنرانی‌های اسطوره‌شناسی، تلاش می‌کنند این آیین را زنده نگه دارند.
