نخستین نشست “از تعامل تا تفاهم”؛ از نیازسنجی تشکلها تا تأکید بر پیمانهای جمعی
به گزارش روابط عمومی موسسه کار و تامین اجتماعی نشست تخصصی «از تعامل تا تفاهم؛ گفتوگوهای اجتماعی سازنده در روابط کار» با حضور جمعی از صاحبنظران دانشگاهی، نمایندگان تشکلهای کارگری و کارفرمایی و مدیران حوزه کار، به میزبانی مؤسسه کار و تأمین اجتماعی برگزار شد. در این نشست، ابعاد مختلف گفتوگوی اجتماعی، الزامات سهجانبهگرایی و چالشها و فرصتهای پیشروی روابط کار در ایران مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. این برنامه بهصورت همزمان به شکل حضوری و برخط برگزار و برای علاقهمندان در سراسر کشور قابل مشاهده بود.
تأکید دکتر ابراهیم صادقیفر بر تقویت سهجانبهگرایی و ورود دانشگاهیان
دکتر ابراهیم صادقیفر، رئیس مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، با اشاره به جایگاه این مؤسسه در تقویت ادبیات و نهادهای گفتوگوی اجتماعی، بر ضرورت «نیازسنجی واقعی از تشکلهای کارگری و کارفرمایی» و مشارکت دادن آنان در فرایندهای آموزشی و سیاستی تأکید کرد.
وی با تشریح تجربه یکی از جلسات اخیر که در آن نمایندگان تشکلهای کارگری و کارفرمایی روبهروی هم به گفتوگو نشستند، این فضا را نمونهای موفق از گفتوگوی سازنده دانست و افزود:
مؤسسه کار و تأمین اجتماعی در چنین صحنههایی بیش از آنکه در قامت «دولت» ظاهر شود، در نقش تسهیلگر سهجانبهگرایی عمل میکند.
دکتر صادقیفر همچنین پیشنهاد کرد که اساتید دانشگاه و جامعه علمی نیز بهصورت نظاممند وارد این فرایند شوند تا گفتوگو از سطح سهجانبه به سمت چهارجانبهگرایی حرکت کرده و سطح علمی و تحلیلی مباحث ارتقا یابد.
دکتر حسین قبادی: تضاد در محیط کار طبیعی است، گفتوگو هنر مدیریت آن است
در ادامه، دکتر حسین قبادی با رویکردی تحلیلی به تبیین مفهوم تضاد در محیط کار پرداخت و یادآور شد که از منظر سازمان بینالمللی کار، تضاد میان منافع کارگر، کارفرما و دولت امری طبیعی است.
او تأکید کرد:
بهجای تلاش برای حذف تضاد، باید مهارت گفتوگو، مذاکره و چانهزنی را تقویت کنیم تا این تضاد به بحران و مخاصمه تبدیل نشود.
وی با اشاره به تعریف ILO از گفتوگوی اجتماعی، بر لزوم طی شدن مراحل تبادل اطلاعات، مشاوره، مذاکره و در نهایت رسیدن به قرارداد و پیمان جمعی تأکید کرد و افزود:
تا زمانی که گفتوگو به توافق و پیمان قابل اجرا منتهی نشود، نمیتوان از گفتوگوی اجتماعی به معنای دقیق کلمه سخن گفت.
علیرضا محجوب: پیوند پیمانهای جمعی با بدنه کارگاهها ضروری است
سپس علیرضا محجوب، دبیرکل خانه کارگر، با نگاهی تاریخی به سیر شکلگیری قوانین و پیمانهای کار در ایران و جهان، بر اهمیت پیمانهای دستهجمعی و نقش تشکلهای ریشهدار کارگری در ایجاد تعادل در روابط کار تأکید کرد.
او یادآور شد که در تجربه بسیاری از کشورها، بسیاری از قوانین حمایتی در واکنش به کنشهای سازمانیافته کارگران و تشکلها شکل گرفته و بدون ارتباط مستمر با بدنه کارگاهها، پیمانها و سازوکارهای سهجانبه در سطح بالا، کارآمدی خود را از دست میدهند.
از ضرورت نهاد فراقوهای تا ضعف دادهها و مهارت گفتوگو
در بخشهای مختلف نشست، دکتر گلپور با تأکید بر ضعف فضای گفتوگو و غلبه سیاستزدگی بر روابط کار، بر لزوم ایجاد یک نهاد فراقوهای برای سامانبخشی به گفتوگوهای اجتماعی و کاهش فشارهای سیاسی بر تشکلها تأکید کرد.
آقای خدایی نیز با اشاره به تجربه حضور در شورایعالی کار، به نقد «گفتوگو با پیشفرض» پرداخت و توضیح داد که وقتی نتیجه از پیش تعیین شده باشد، گفتوگو به ابزاری صوری و نمایشی کاهش مییابد و نمیتواند به توافقات پایدار منجر شود.
دکتر داوود آدینه در سخنان خود با ارائه آمارهایی از تعداد تشکلهای کارگری و کارفرمایی، ساختار کارگاهها و سهم بخشهای مختلف اقتصادی، به چالشهای نمایندگی واقعی تشکلها، نبود دادههای مشترک و ضعف شفافیت اطلاعات اشاره کرد و گفت:
بدون دادههای دقیق و قابل اعتماد، تصمیمگیری و گفتوگوی اجتماعی بر پایه حدس و گمان شکل میگیرد.
دکتر پناه نیز با جمعبندی بخش دیگری از بحثها، وضعیت کنونی گفتوگوی اجتماعی در کشور را دارای «ساختار نسبتاً شکلگرفته، اما محتوای نیازمند ارتقا» توصیف کرد و پیشنهاداتی در زمینه اصلاحات ساختاری، مهارتی، فرهنگی و فرآیندی برای افزایش اثربخشی گفتوگوهای سهجانبه ارائه داد.
دکتر گرگی: بدون پشتوانه اجتماعی، هیچ سازوکار گفتوگویی مشروعیت پایدار ندارد
در بخش پایانی نشست، دکتر گرگی با نگاهی جامعهشناختی به موضوع، نقش نیروهای اجتماعی و بدنه واقعی کارگران را در مشروعیتبخشی به نهادهای گفتوگو مورد تأکید قرار داد. او با اشاره به نتایج پژوهش خود درباره مشروعیت شورایعالی کار، به چالشهای مشروعیت ورودی، فرایندی و خروجی این شورا پرداخت و خاطرنشان کرد:
تا زمانی که تشکلها پیوند واقعی با اعضا و بدنه کارگری نداشته باشند و فرآیند تصمیمگیری شفاف و پاسخگو نباشد، گفتوگوها نمیتوانند به اعتماد و رضایت اجتماعی منتهی شوند.
در پایان نشست، بخش پرسش و پاسخ با مشارکت فعال نمایندگان تشکلهای کارگری و کارفرمایی برگزار شد و حاضران پرسشها و دغدغههای خود را با سخنرانان در میان گذاشتند. این برنامه بهصورت زنده و برخط نیز از سوی مؤسسه کار و تأمین اجتماعی اطلاعرسانی و برای علاقهمندان قابل مشاهده بود.
بر اساس اعلام دبیرخانه، این نشست آغاز سلسله جلسات تخصصی گفتوگوی اجتماعی است و در ماههای آینده نیز نشستهای مشابه با حضور صاحبنظران، تشکلها و مدیران حوزه کار ادامه خواهد داشت.
