ایلنا گزارش می دهد؛
ریههای شیراز زیر تیغ توسعه شتابزده/ پروژه های غیرکارشناسی اکوسیستم شمال غرب شهر را تهدید می کند/ برخورد با معدنکاریهای مخرب در حریم شهر
هر مداخله در تنگسرخ میتواند آینده زیستمحیطی شیراز را تغییر دهد
شمالغرب شیراز امروز به حساسترین نقطه جغرافیایی شهر تبدیل شده؛ پهنهای که هر مداخله عمرانی یا معدنی در آن نه یک اقدام محلی، بلکه تصمیمی سرنوشتساز برای آینده زیستمحیطی تمام شیراز است؛ تصمیمی که میتواند یا ستونهای پایداری طبیعت را تقویت کند، یا مسیر فروپاشی تعادل حیاتی شهر را آغاز کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، تنگ سرخ، کوه سرخ و کوی دراک تنها نامهایی روی نقشه نیستند؛ این محدودهها ریههای تنفسی شیراز، مسیرهای حیاتی جریان بادهای سالم، و شاهرگهای تغذیه آبخوانهای جلگهاند؛ همان ذخیرهای که امنیت آبی و هوایی شهر به آن وابسته است.
اما فشار پروژههای غیرکارشناسی، اصرار بر توسعههای شتابزده، و بازگشت چراغخاموش طرحهایی که سالها پیش بهدلیل مخاطرات جدی کنار گذاشته شده بودند، امروز هشدار بزرگی را مقابل افکار عمومی قرار میدهد.
شمالغرب شیراز منطقهای است که هر متر آن حاصل هزاران سال فرایند طبیعی است؛ اما در کمتر از چند سال، با معدنکاریهای بیضابطه، ترانشهبرداریها، تغییرات لایههای زمینشناسی و تخریب پوشش گیاهی، زخمهایی بر آن نشسته که آثارش تا دههها باقی خواهد ماند.
حالا در همین پهنه آسیب دیده، طرحهایی از جنس جادهسازی، مسیرگشایی و مداخلههای انسانی تازه مطرح شده که نهتنها توان ترمیم طبیعت را میگیرند، بلکه روند فرسایش و بیابانیشدن را تشدید میکنند. جریان هوای پاک شیراز که از همین درهها و دامنهها عبور میکند، با هر عملیات جدید تهدید میشود و آبخوانهایی که نقشی حیاتی در مهارلو و جلگه شیراز دارند، با کوچکترین مداخله دستکاری میشوند.
آینده شیراز وابسته به انتخاب میان ادامه تخریب یا بازگرداندن خرد جمعی به تصمیمات کلان است؛ انتخابی که پیامدهای آن تا نسلهای بعد ادامه خواهد داشت.
یک فعال محیط زیست با اشاره به اهمیت منطقه شمال غرب شیراز و به ویژه تنگ سرخ، کوی دراک و کوه سرخ، تاکید کرد: این مناطق نقش حیاتی در تأمین تعادل محیط زیستی، جریان هوای پاک و تأمین آب جلگه شیراز دارند و ادامه پروژههای غیرکارشناسی تهدیدی جدی برای زندگی مردم و محیط زیست ایجاد میکند.
بهمن ایزدی در گفت و گو با ایلنا افزود: طی بیش از ٨ سال، با مشارکت انجمنهای محیط زیستی محلی، مردم بومی و عشایر، تلاشهایی برای حفظ این منطقه انجام شده تا تعادلات زیستمحیطی در جلگه شیراز حفظ شود و اثرات مخرب معدنکاری و بهرهبرداریهای غیرمجاز کاهش یابد.
ایزدی با اشاره به سابقه طولانی بهرهبرداری بیرویه از معادن در ارتفاعات شمال شرق کوه سرخ و تنگ سرخ گفت: ترانشهها و حفاریهای عمیقی در محدوده دوکوهک تا قلات ایجاد شده، آبخوانها را تخریب کرده، پوشش گیاهی منطقه را از بین برده و لایههای زمینشناسی را به هم ریخته است.
وی با بیان اینکه با وجود این تخریبها، مجوزهای جدیدی برای فعالیتهای معدنی صادر شده که خطرات منطقه را مضاعف میکند، تصریح کرد: این منطقه یکی از مسیرهای اصلی جریان هوای پاک به شیراز است و فعالیتهای معدنی میتوانند با گرد و خاکها و ریزگردهای نمکی، هوای شهر را آلوده کرده و سلامت مردم را به خطر بیندازند.
این فعال محیط زیست افزود: در سالهای گذشته با همکاری سازمان محیط زیست، دادستانی و انجمنهای مردمی بهرهبرداری غیرمجاز از ۲۴ معدن متوقف شده است و این منطقه به عنوان منطقه شکار ممنوع و سپس منطقه تحت مدیریت حفاظتی سازمان محیط زیست ارتقا پیدا کرده است.
وی تاکید کرد: ارتقای این منطقه در شورای عالی حفاظت محیط زیست با حضور رئیس جمهور اهمیت ویژهای دارد و هرگونه پروژه غیرکارشناسی، از جمله احداث جاده یا سد، میتواند اثرات جبرانناپذیری بر تعادل زیستمحیطی و جریان آب در تنگ سرخ و مهارلو داشته باشد.
ایزدی به برنامههای اخیر برای احداث جاده در تنگ سرخ هشدار داد و گفت: این مسیر غیرکارشناسی، علاوه بر از بین بردن پوشش گیاهی و ایجاد سیلگیرهای مصنوعی، میتواند موجب تصرف اراضی بومی، زمینخواری و سوءاستفادههای شخصی و گروهی شود.
وی ادامه داد: این جادهها قرار است از شمال غرب شیراز عبور کنند و با ایجاد مسیرهای جدید، اثرات منفی بر هوای پاک، جریان طبیعی آب و زیستگاه گونههای جانوری و پرندگان مهاجر منطقه وارد میشود.
اثرات منفی بر کیفیت هوای شیراز با آلوده شدن شمال غرب شهر
معاون محیط زیست انسانی ادارهکل حفاظت محیط زیست فارس هم گفت: شمالغرب شیراز یکی از مسیرهای اصلی ورود باد به شهر است و در صورتی که این محدوده آلوده باشد، اثرات منفی آن بر کیفیت هوای شیراز قابلتوجه خواهد بود.
قاسمنهاوندی در گفت و گو با ایلنا بیان کرد: برخی واحدهای صنعتی از جمله واحدهای شن و ماسه در این منطقه قرار دارند که موضوع فعالیت آنها در کارگروه کاهش آلودگی هوا مطرح شده و این واحدها موظف شدهاند آلودگیهای خود را برطرف کنند.
به گفته نهاوندی، ضوابط و قوانینی برای فعالیت واحدهای شن و ماسه تعیین شده و این واحدها موظفند مسائل زیستمحیطی را رعایت کنند، ساعات فعالیت خود را تنظیم کنند و مسیرهای تردد خود را آبپاشی کنند.
وی ادامه داد: در کارگروه ماده چهار قانون هوای پاک موضوع انتقال این واحدها نیز مطرح شده و سازمان صمت موظف شده با همکاری واحدهای شن و ماسه نقاط جدیدی را برای جابهجایی تدریجی آنها مشخص کند.
معاون محیط زیست فارس توضیح داد: این موضوع مربوط به یکی دو سال گذشته است و حتی گزارشهایی از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و مشاور مربوطه ارائه شده، اما برخی معادن پیشنهادی به دلیل نداشتن ذخیره مناسب یا کیفیت پایین، امکان انتقال واحدها را فراهم نمیکردند.
نهاوندی تأکید کرد: تا زمانی که فرآیند انتقال اجرایی شود، نظارت مستمر محیط زیست ادامه دارد و واحدها موظف به رعایت کامل ضوابط زیستمحیطی هستند. همچنین این واحدها و انجمن مربوطه در جلسات کارگروه حضور یافته و گزارشهای دورهای ارائه میکنند.
معاون محیط زیست فارس گفت: زمان دقیق اجرای انتقال این واحدها منوط به یافتن معدن مناسب و فراهم شدن شرایط اجرایی است.
وی افزود: یکی از نقاط پیشنهادی برای انتقال، محدوده سروستان بود که اقداماتی در آن انجام شد و گزارشهایی ارائه شد، اما چالشهای موجود در آن محدوده هنوز برطرف نشده و انتقال عملیاتی نشده است.
نهاوندی یادآور شد: تلاش محیط زیست بر این است که واحدهای فعلی ضمن رعایت ضوابط، روند انتقال نیز بهطور جدی در دستور کار باشد.
اثرات مستقیم تنگسرخ و محدودههای پیرامونی آن بر شیراز
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز نیز در پاسخ به این سئوال که آیا در صورت بروز هرگونه مشکل در محدوده تنگسرخ، هم مهارلو و هم پایداری طبیعت در شیراز و تعادل حیاتی شهر دچار آسیب خواهد شد، گفت: بحث احداث سد تنگسرخ تاکنون چندینبار در کمیسیون محیط زیست شورای شهر مطرح شده و در این زمینه حتی متخصصان برجسته نیز به دو دسته تقسیم شدهاند؛ گروهی احداث سد را یک ضرورت برای محیط زیست شیراز میدانند و گروهی آن را خطری برای شهر تلقی میکنند.
مسعود زارعی در گفت و گو با ایلنا یادآور شد: برخی کارشناسان با نگاه زمینشناسی و بررسی وضعیت خاک منطقه، موضوع پایداری سد را مخاطرهآمیز ارزیابی کردهاند.
وی در خصوص نگرانی ها نسبت به معدنکاریهای بیضابطه، ترانشهبرداریها، تغییرات لایههای زمینشناسی و سایر تخریبها نیز اظهار کرد: مباحث مربوط به تنگسرخ و محدودههای پیرامونی خارج از حوزه شهری است، اما اثرات آن بر شیراز کاملاً مستقیم خواهد بود.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شیراز گفت: سال گذشته به نتیجه رسیدیم که باید طرح مطالعات جامع حوضه آبریز دشت شیراز با محوریت دریاچه مهارلو انجام شود؛ طرحی که میتواند بالاترین سند آب شیراز باشد و مطالعات دستگاههایی همچون آب منطقهای، آبفا، محیط زیست، جهاد کشاورزی، استانداری و فرمانداری را یکپارچه کند.
وی افزود: مشاور تعیینشده تاکنون اطلاعات ارزشمندی گردآوری کرده و از جمله بررسی کرده است که آیا با نگاه بالادستی ضرورت احداث سد وجود دارد یا نه.
زارعی با اشاره به اینکه تعیین تکلیف نهایی درباره تنگسرخ وظیفه دستگاههای استانی و ملی است، یادآور شد: شهرداری در دورهای آمادگی خود را برای اجرای کارگاه سد اعلام کرده بود، اما محیط زیست با قاطعیت مانع شد و اعلام کرد اجازه اجرای پروژه را نمیدهد و اکنون دولت باید تصمیم نهایی را اتخاذ کند.
موافقت با سند جامع آب شیراز
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شیراز تاکید کرد: این موضوع نیازمند اعلام صریح و قاطع است تا مشخص شود سد احداث میشود یا خیر و دیگر ابهامی باقی نماند.
وی ادامه داد: مشاور مطالعات هفته گذشته نیز در جلسه حضور یافته و با توجه به نیاز به تکمیل دادهها، درخواست استمهال ارائه کرده که با آن موافقت شده است تا این سند جامع آب شیراز تهیه شود و از این پس تمام اقدامات مربوط به حوضه آبریز دشت شیراز بر اساس این سند بالادستی انجام شود.
برخورد با معدنکاریهای مخرب در حریم شهر
زارعی با بیان اینکه تنگسرخ تنها یکی از مشکلات است و لازم است مسئولان ارشد استان به مسائل گستردهتر همچون معدنکاریها توجه کنند، خاطرنشان کرد: در گذشته بارها درباره معدنهای مخرب مانند معدن شن و ماسه تذکر داده شده و در کمیسیون سلامت شورای شهر نیز این موارد را بررسی و مکاتبات لازم را انجام داده است. حتی نماینده دادستان نیز برای رسیدگی به این موضوعات به کمیسیون دعوت شده است.
وی تصریح کرد: کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر شیراز بهعنوان نمایندگان مردم وظیفه خود را انجام داده و تصمیمات لازم را در قالب مصوبات و پیگیریهای قانونی ارائه کرده است، اما برخی دستگاهها در اجرای وظایف خود کوتاهی داشتهاند و باید پاسخگو باشند.
زارعی تأکید کرد: دستگاههای مرتبط باید با ارائه اطلاعات کارشناسی دقیق، میزان آلودگی و آثار تخریبی فعالیتهای معدنکاری و تجاوز به منابع طبیعی را مشخص و عدد و رقم اعلام کنند تا خسارتها بر عهده عاملان قرار گیرد و این موضوع به تشکیل پرونده برای مسئولان حقیقی منجر شود تا پیگیریها جدیتر شود.
