در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
خشک کردن بی‌رویه رودخانه‌ها و تالاب‌ها بر اثر سدسازی‌های غیراصولی
در حوزه ریزگردها خودمان بیش از همه مقصر هستیم
یک فعال حوزه محیط‌زیست با بیان اینکه برداشت‌های بی‌رویه از منابع آبی بحران در پی خواهد داشت، گفت: یکی از آثار برداشت‌های بی‌رویه منابع آبی چه به لحاظ زیرزمینی و چه به لحاظ سطحی، فرسایش و شوری خاک است. نتیجه چنین اقداماتی تولید ریزگردها خواهد بود. هنگامی که تالاب‌ها، رودخانه‌ها و اراضی کشاورزی خشک شوند، نتیجه‌ای در پی ندارد جز اینکه این اراضی به زمین‌هایی تبدیل می‌شوند که مستعد تولید ریزگردها و کانون‌های گردوغبار هستند.
احسان آخانی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، به موضوع خشک کردن بی‌رویه رودخانه‌ها، تالاب‌ها بر اثر سدسازی‌های غیراصولی اشاره کرده و در این رابطه افزود: در داخل کشور، خودمان بیش از همه مقصر هستیم. چرا که با سدسازی‌های غیراصولی، با خشک کردن رودخانه‌ها، با خشک کردن تالاب‌ها و ...، اراضی و زمین‌ها را برای تولید ریزگردها مستعد کرده‌ایم و به افزایش کانون‌های گردوغبار دامن زده‌ایم. با این رویه اشتباه در نهایت به نتایجی رسیده‌ایم، که در حال حاضر شاهد آن هستیم.
وی ادامه داد: بخش عظیمی از ریزگردهایی که درگیر آن هستیم، منشاء داخلی دارند و از دشت میقان، کویر مرکزی ایران و سایر مناطقی که حاصل فرسایش خاک هستند، برخواسته‌اند که علت اصلی آن توسعه ناپایدار در کشور است. بخشی دیگر نیز ریزگردهایی هستند که منشاء خارجی دارند. این موارد از جمله عوامل متعددی است که کشور ایران را با چالش ریزگردها روبرو کرده است. قطعاً استان مرکزی متأثر از این قضایا است و نتیجه‌ای آن نیز تولید ریزگردها و اتفاقات این‌چنینی است.
باید بساط توسعه ناپایدار در تمامی بخش‌های کشور از میان برداشته شود
این فعال حوزه محیط‌زیست اظهار داشت: کشوری مانند ترکیه پروژه عظیم گاپرا را اجرا می‌کند و به واسطه آن حدود 12 تا 13 سد را بر روی رودهای دجله و فرات احداث می‌کند. کشور عراق در امتداد آن بخش عظیمی از منابع آبی را پشت سدهای خود نگه می‌دارد. نتیجه این اتفاقات خشک شدن هورالعظیم در غرب ایران و تبدیل شدن این منطقه به کانون ریزگردها است. در کشور افغانستان نیز سد کمال خان را احداث کرده‌اند که حق‌آبه رود هیرمند را که به هامون می‌رسید، کنترل می‌کند.
آخانی تصریح کرد: بر این اساس مناطق شرق و غرب کشور بیش از پیش متأثر از ریزگردها می‌شود و همچنین مناطق مرکزی ایران نیز با احداث انواع سدهای بزرگ تحت تأثیر این ریزگردها قرار می‌گیرد. آنچه که مشخص است، این است که اگر این رویه توسعه ناپایداری را که در پیش گرفته‌ایم کنترل نشود، تعداد روزهای خاص دارای هوای آلوده در کشور که متأثر از وجود ریزگردها است، به روزهای متوالی و متعدد آلوده تبدیل خواهد شد.
وی با ابراز ناخرسندی از وضعیتی که بر اثر ریزگردها در آینده با آن روبرو خواهیم بود، بیان داشت: با چنین شرایطی بیش از پیش شاهد ریزگردها خواهیم بود. چه بسا اینکه آلودگی‌های ناشی از وجود ریزگردها پشت سر هم اتفاق خواهد افتاد و کنترل آن نیز بسیار سخت خواهد بود. بارها تذکر داده شده که باید بساط توسعه ناپایدار در تمامی بخش‌های کشور از میان برداشته شود، اما متأسفانه گوش شنوایی وجود ندارد.
مسئله ریزگردها به واسطه توسعه ناپایدار به وجود آمده است
این فعال حوزه محیط‌زیست تأکید کرد: هنگامی که فعالان حوزه محیط‌زیست هشدار می‌دادند که استفاده و برداشت بیش از حد از منابع آبی آثار زیان باری را به همراه دارد و برای جلوگیری از آن باید کشور را به سمت توسعه پایدار پیش ببریم، باید برای چنین اتفاقاتی چاره‌اندیشی می‌شد. هنگامی که عنوان می‌شود باید دیپلماسی آب داشته باشیم و با کشورهای همسایه فرایند گفتگو را برقرار کنیم تا دچار چالش‌های محیط‌زیستی نشویم، باید در این خصوص تصمیمات اساسی اتخاذ می‌شد.
آخانی ابراز داشت: حال و روز دریاچه ارومیه و تالاب گاوخونی را ببینم، چرا سیاست‌گذاران آبی از این میزان تخریب و خطا عبرت نمی‌گیرند و نمی‌خواهند باور بکنند مسیری که در پیش گرفته‌اند جز ویرانی و تخریب برای ایران ثمره‌ای ندارد؟! اکنون که مسئله ریزگردها به واسطه همین توسعه ناپایدار به وجود آمده است، نمی‌دانیم چه باید کنیم؟! مسئله اینجاست که تصمیمات کلانی در سطح کشور اتخاذ شده که استان‌ها و شهرهای بسیاری را تحت تأثیر قرار داده است.
وی اضافه کرد: در شرایط فعلی که بحران ایجاد شده، می‌خواهیم در کمیته اضطرار برای آن تصمیم‌گیری کنیم. اما آیا در کمیته اضطرار می‌توانیم آب را به تالاب هامون برگردانیم؟! می‌توانیم آب را به تالاب میقان اراک برگردانیم؟! می‌توانیم منابع آبی بیش از 860 هزار حلقه چاهی را که در کشور حفر شده کنترل کنیم تا کار به اینجا نرسد؟! نتیجه نهایی این است که خودمان نمی‌دانیم چه اقداماتی انجام می‌دهیم و عواقب آن را نیز باید بپذیریم.
