مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
سیم‌های برق، بزرگترین بازار سرپوشیده جهان را آشفته کرده‌اند
بازار تبریز از جمله آثار جهانی ایران است که همواره زندگی در آن جریان دارد. این روزها نیز به واسطه حضور گردشگران نوروزی، این میراث جهانی روزهای خاصی را پشت سر می‌گذارد.
به گزارش خرنگار ایلنا، بازار تبریز بزرگترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده در سطح جهان به‌شمار می‌رود که در شهر تبریز واقع شده‌است. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگترین بازار سرپوشیدهٔ جهان است. بازار تبریز در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در مردادماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت. این بازار از بازارچه‌ها، دالان‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل شده که هریک ویژگی خاصی دارد.
از آنجا که شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی قرار دارد، طی سالیان متمادی بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکوپولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت‌رایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند.
این بازار با داشتن حدود ۵۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران شناخته می‌شود و در نوروز میزبان گردشگران است.
مرمت مستمر و اضطراری در جریان است
حسین اسمعیلی سنگری (مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز) با اشاره به آنکه بازار تبریز یک پهنه گسترده تاریخی محسوب می‌شود، گفت: این بنا از جمله مفاخر میراث فرهنگی کشور و دنیا به حساب می‌آید و مستلزم آن است که مباحث مرمتی و حفاظتی در آن به صورت مستمر و دائمی در حال انجام باشد. چراکه در این بازار زندگی جریان دارد و روزانه بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر از داخل این بازار تردد می‌کنند. این امر سبب می‌شود تا همیشه نسبت به مرمت‌های اضطراری و حفاظت از این اثر به صورت مستمر فعال باشیم.
او با اشاره به مرمت‌هایی که در سال ۹۷ در مجموعه جهانی بازار تبریز انجام شده است، گفت: طی سال ۹۷ بیش از ۳۰۰ پروانه مرمتی تحت نظر پایگاه میراث جهانی صادر شد. در این میان فاز بندی مرمت مجموعه حسن پادشا بازار تبریز انجام شده. همچنین مدیریت ساماندهی بازار تبریز و اجرای زیرساخت‌های مجموعه تاسیسات بازار از جمله هماهنگی با اداره آب و فاضلاب، اداره برق و مخابرات جهت انجام این زیرساخت‌ها و همچنین شهرداری تبریز به منظور کف سازی بعد از اجرای فاضلاب در بازار تبریز انجام شده است.
اسمعیلی سنگری با اعلام خبر اتمام ۷۰ درصد کفسازی بازار تبریز گفت: در حال حاضر می‌توان گفت ۷۰% کل بازار تبریز سنگ فرش شده است و از حالت آسفالت بودن خارج شده. درعین حال، بیش از ۷۰ درصد بازار تبریز نیز دارای فاضلاب شهری شده‌است.
به گفته او، مرمت و سبک سازی سقف دو راسته بازار تبریز از دیگر کارهای مرمتی است که توسط پایگاه میراث جهانی بازار تبریز انجام شده. همچنین مشارکت در مرمت ۱۰ سرا، تیمچه و دالان در سال ۹۷ انجام شد که از آن جمله می‌توان به شعربافان و میرزا جلیل اشاره کرد.
در حال حاضر ۷۰ درصد کل بازار تبریز سنگفرش شده است و از حالت آسفالت بودن خارج شده. درعین حال، بیش از ۷۰ درصد بازار تبریز نیز دارای فاضلاب شهری شده‌است
سبک‌سازی سقف‌ها
موضوع استحکام بخشی و سبک‌سازی بناها به منظور مقاومت بناها در مقابل زلزله و تنش‌ها و تکان‌های افقی یکی از موضوعات مهمی است که در بازار جهانی تبریز مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، مرمت بخش عمده‌ای از پشت بام بازار شتربان به همراه راسته اصلی بازار که بازار قدیم مشهور است و همچنین راسته بازار جدید (صادقیه) انجام شد.
اسمعیلی سنگری در خصوص سبک‌سازی سقف بازار تبریز گفت: هر جایی که سقف سنگین باشد نیازمند سبک‌سازی است. معمولاً راسته‌ها و تیمچه‌هایی که گنبدی شکل هستند اگر مرمت نشده باشد، خاک زیادی روی آنها انباشته می‌شود و نیازمند سبک‌سازی خواهند بود. در این میان بر اساس بررسی‌هایی که انجام دادیم می‌توان گفت همه بخش‌هایی که تاکنون فعالیتی برای مرمت آنها صورت نگرفته نیازمند سبک‌سازی هستند.
مدیر پایگاه جهانی بازار تبریز ادامه دارد: در گذشته برای یکنواخت کردن پشت بام‌ها از کانال استفاده نمی‌کردند و آن را با خاک پر می‌کردند بنابراین می‌توان گفت تمام بخش‌هایی که مرمت نشده‌اند نیازمند سبک‌سازی هستند. در واقع می‌توان گفت حدود ۵۰ درصد مجموعه در چنین شرایطی است.
آشفتگی سیم‌های برق
وضعیت نامناسب سیم‌های برق که جابه‌جای دیوارهای بازار به نا‌مرتب‌ترین شکل ممکن خودنمایی می‌کردند یکی دیگر از مشکلات بازار تبریز بود که علاوه بر تخریب منظر بصری، خطرات بسیاری را متوجه بازدیدکنندگان و مغازه‌داران می‌کند.
اسمعیلی سنگری در خصوص ساماندهی سیم‌های برق در مجموعه جهانی بازار تبریز گفت: رایزنی‌های لازم را با اداره برق انجام دادیم و کارشناسان این اداره وارد کار شدند و تقریبا حدود ۷۰ درصد ساماندهی سیم‌های برق انجام شد. اما همچنان ۳۰ درصد از این آشفتگی‌ها در بازار تبریز باقی مانده‌است. سال‌هاست با آشفتگی سیم‌های برق در این مجموعه جهانی روبه‌رو هستیم و اداره برق نیز در تلاش است تا این آشفتگی را رفع کند.
بودجه دو میلیاردی برای بزرگترین بازار مسقف جهان
او در خصوص بودجه سالانه پایگاه جهانی بازار تبریز گفت: این بودجه در حدود یک و نیم تا دو میلیارد تومان است که در قالب استانی و ملی اختصاص پیدا می‌کند که البته اعتبارات تبریز ۲۰۱۸ را نیز دربرمی‌گیرد. در سال ۹۷ سعی کردیم سازمان‌های دیگر مانند شهرداری را در این حوزه دخیل کنیم و از اعتبارات آنها نیز بهره جستیم. چنانکه در سال ۹۷ بیش از ۵ میلیارد تومان در بازار تبریز هزینه شده است. با توجه به محدودیت زمانی موجود و بودجه، کارهای خوبی انجام شده البته با توجه به وسعت بازار تبریز هر اندازه کار و بودجه اختصاص پیدا کند بازهم کم خواهد بود.
رویداد تبریز ۲۰۱۸ و میراث جهانی
طی سال گذشته شاهد برگزاری رویداد تبریز ۲۰۱۸ بودیم چنانکه سازمان همکاری اسلامی (OIC) تبریز را به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸ انتخاب کرد. درعین حال پیش از این نیز، تبریز از سوی سازمان جهانی صنایع دستی به عنوان شهر جهانی فرش دستباف انتخاب و چندین سال متوالی نیز از سوی یونسکو به عنوان پاکیزه‌ترین شهر کشور معرفی شد.
با توجه به آن که تا سال گذشته شاهد برگزاری رویداد تبریز ۲۰۱۸ بودیم، مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز در خصوص تاثیرات برگزاری این رویداد بین‌المللی در معرفی هرچه بیشتر این میراث جهانی گفت: با توجه به برگزاری این رویداد بین‌المللی بسیاری از ارگان‌ها و نهادها تحت مدیریت استانداری به حوزه بازار تبریز معطوف شدند؛ چراکه بازار اصلی‌ترین هسته گردشگری شهر تبریز محسوب می‌شود و فکر می‌کنم آنچه که طی این رویداد اتفاق افتاد رضایت‌بخش بود. مسلما این مهم جای کار بسیار بیشتری دارد.
او خاطرنشان کرد: رویداد تبریز ۲۰۱۸ سبب شد تا گردشگران بسیار زیادی به تبریز سفر کنند. حضور این تعداد گردشگر در شهر با بازدید از مجموعه میراث جهانی بازار تبریز نیز همراه بود. همچنین این رویداد بین‌المللی سبب شد تا توجه مسئولان نسبت به میراث جهانی بیشتر شود، چراکه طی سال‌های گذشته میراث فرهنگی در خصوص مرمت و حفاظت از این میراث جهانی تنها بود و این بار را به تنهایی به دوش می‌کشید؛ اما رویداد تبریز ۲۰۱۸ سبب شد تا بسیاری از ارگان‌ها و نهادهای دیگر نیز به این مهم توجه نشان دهند و همت کردند تا مرمت و حفاظت آن انجام شود. البته این مرمت‌ها همچنان تحت نظارت پایگاه میراث جهانی انجام می‌شود.
نوروزی از جنس بازار جهانی
بازار تبریز نمونه‌ای از تلفیق به‌جا و دلنشین از کالبدی با معماری دوران اسلامی و محیطی تجاری است که این بازار را منحصر به فرد کرده است. طاق‌ها، گنبد‌ها، درب‌های چوبی قدیمی و همچنین مساجد تاریخی که ورودی آنها در بازار قرار دارد، مجموعه‌ای تاریخی، فرهنگی و تجاری را از بازار تبریز پدید آورده است که آن را بی‌شک به یکی از مهم‌ترین مواریث تاریخی ایران و یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری کشورتبدیل کرده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز با تاکید بر آن که در بازار تبریز بلیط فروشی وجود ندارد، گفت: آماری از تعداد گردشگران و بازدیدکنندگان از بازار تبریز در اختیار ندارم اما می‌توانم بگویم تعداد بازدیدکنندگان طی سال گذشته افزایش داشت.
او در خصوص برنامه‌های نوروزی مجموعه جهانی بازار تبریز گفت: با همکاری معاونت گردشگری، نوروزگاه را در این مجموعه اجرا خواهیم کرد. همچنین پایگاه میراث جهانی از صبح تا غروب بازخواهد بود و اطلاعات لازم را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.
اسمعیلی سنگری در خصوص تعطیلی آخر هفته‌های مجموعه بازار تبریز گفت: رایزنی‌های لازم برای باز بودن مجموعه بازار تبریز در طول تعطیلات نوروز انجام شده است. البته طی سال‌های گذشته از روز سوم فروردین به بعد شاهد باز بودن مجموعه بودیم و آخر هفته‌ها نیز تقریباً برخی از مغازه‌های مجموعه بازار تبریز باز هستند.
به عقیده او از آنجا که بازار از جمله بناهایی است که همواره مورد توجه عموم جامعه بوده و صرفا یک بنای موزه‌ای نیست، همیشه رفت و آمد در آن وجود داشت. از این رو نمی‌توان گفت حضور گردشگران نوروزی در بازار می‌تواند به بنای این میراث جهانی آسیب وارد کند و مزایای حضور گردشگران بیشتر از معایب آن است. البته آسیب وارده به اندازه‌ای نیست که چشمگیر و غیرقابل کنترل باشد.
او یادآور شد: در طول سالیان مختلف همواره دوره‌های پرمسافر را در بازار تبریز پشت سر گذاشته‌ایم و مشکلی هم برای بنای آن پیش نیامده است.
