ایلنا گزارش می دهد؛
آیین‌های عزاداران کردستانی در ایام محرم/از طشت‌گذاری تا گرداندن گهواره علی‌اصغر(ع) و گل مالی سر و صورت
ماه محرم که فرا می‌رسد، دل‌های مردم استان کردستان، چه اهل سنت و چه اهل تشیع، به کربلا گره می‌خورد؛ گویی ناله و فغان دشت عاشورا را با تمام وجود می‌شنوند و در سوگ امام حسین(ع) و یاران وفادارش، اشک می‌ریزند و دل می‌سوزانند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مردم این دیار، سال‌هاست که در کنار هم و با وحدتی مثال‌زدنی، آیین‌های عاشورایی را گرامی می‌دارند. از اواخر ماه ذی‌الحجه تا پایان دهه اول محرم، شهرها و روستاهای مختلف کردستان رنگ ماتم می‌گیرند و با برگزاری آیین‌های سنتی، ارادت خود را به خاندان عصمت و طهارت ابراز می‌کنند.
در شهر سریش‌آباد، آیین کهن طشت‌گذاری برگزار می‌شود که یادآور لب‌های تشنه شهیدان کربلاست. در بیجار، مراسم گل‌مالی یا «گل‌گیران» با شرکت دسته‌های عزاداری برپا می‌شود. در بسیاری از نقاط استان، عزاداران با تشکیل حلقه‌های سوگواری مقابل مساجد، تکایا و حسینیه‌ها با ذکر «یا حسین» و خواندن مرثیه و روضه، به استقبال این ماه می‌روند.
یکی از آیین‌های خاص در کردستان، گرداندن نمادین گهواره علی‌اصغر(ع) در میان مردم است؛ حرکتی که عمق اندوه مادرانه دشت کربلا را در دل‌ها زنده می‌کند و دل هر عزاداری را به لرزه می‌اندازد.
سینه‌زنی، زنجیرزنی، تعزیه‌خوانی، آتش‌زدن نمادین خیمه‌ها و چرخیدن به دور آن‌ها از دیگر آیین‌هایی است که در شهرهای مختلف کردستان اجرا می‌شود. همچنین در برخی مناطق، گوسفند قربانی می‌کنند و در جلو دستجات عزاداری شیر، شربت و خرما میان مردم توزیع می‌شود که جلوه‌هایی از نذر و بخشش در راه اهل بیت(ع) است
کردستان، در این روزها، روایتی زنده از عشق مشترک به حسین(ع) است؛ عشقی که فراتر از مذهب و قومیت، در جان این مردم ریشه دارد.
طشت‌گذاری؛ رسم تشنگی، یادآور عطش کربلا
آیین طشت‌گذاری یکی از سنت‌های معنوی و تأثیرگذار در شهر سریش‌آباد کردستان است که با آغاز ماه محرم برگزار می‌شود. در این مراسم، طشت‌های آب، به نشانه لب‌های تشنه امام حسین(ع) و یارانش، در مساجد و حسینیه‌ها قرار داده می‌شود تا مردم با دیدن آن، عظمت فاجعه عطش در کربلا را با جان و دل درک کنند.
مردم با نیتی پاک، در کنار طشت‌ها گرد می‌آیند، به یاد سقای دشت نینوا، حضرت عباس(ع)، اشک می‌ریزند و دست بر طشت آب زده، با خواندن دعا و زمزمه «یا حسین» خود را شریک این ماتم عظیم می‌دانند.
در باور مردم منطقه، طشت‌گذاری نه فقط بازآفرینی یک واقعه تاریخی، بلکه بیعتی دوباره با اهداف قیام عاشوراست؛ تجدید عهد با ایستادگی، وفاداری و آزادگی.
گهواره‌گردانی؛ اشک بر مهد علی‌اصغر(ع)
در بخش‌هایی از کردستان، آیین گرداندن نمادین گهواره حضرت علی‌اصغر(ع) یکی از جان‌سوزترین لحظات عزاداری‌ست. این مراسم، اغلب در شب‌های هفتم یا هشتم محرم برگزار می‌شود؛ شبی که خاطره تیر خوردن طفل شش‌ماهه در دشت کربلا، دل‌ها را می‌لرزاند.
در این آیین، گهواره‌ای کوچک که با پارچه‌های سبز و مشکی، و گاه با شال‌های نذری تزئین شده، در میان عزاداران چرخانده می‌شود. گاه مادران کودکان شیرخوار خود را در این گهواره می‌گذارند و با اشک، آن را نذر حضرت علی‌اصغر(ع) می‌کنند.
نوای «لالا لالا اصغر» در فضای مراسم طنین می‌اندازد و دل‌های عزادار با مظلومیت کوچک‌ترین شهید کربلا گره می‌خورد. گهواره‌گردانی، آیینی است که مادرانه‌ترین بُعد عاشورا را زنده نگه می‌دارد و از دل سنت‌های محلی، معنای عمیق قربانی شدن برای حقیقت را بیرون می‌کشد.
گل‌گیران بیجاری‌ها؛ خاک بر سر به‌جای اشک بر چشم
مراسم گل‌گیران یکی از سنت‌های منحصر به فرد مردم بیجار در استان کردستان است. در این آیین، عزاداران خاکِ تربت‌مانندی را با آب ترکیب کرده، به نشانه اندوه و ماتم، آن را به صورت، پیشانی و سر و دوش خود می‌مالند. این مراسم که اغلب در روزهای تاسوعا و عاشورا انجام می‌شود، نمادی از سوگ عمیق برای شهیدان کربلا و نشانه‌ای از فروتنی و هم‌دردی با خاندان داغ‌دار امام حسین(ع) است.
گل‌گیران، تصویری زنده از «خاکساری در مصیبت بزرگ عاشورا»ست. صدای ناله‌ها، گل‌آلود شدن لباس‌ها، چهره‌هایی که خاک گرفته‌اند؛ همه نشان از عمق رابطه عاطفی و عرفانی مردم بیجار با واقعه کربلا دارد.
تعزیه‌خوانی؛ روایت حماسه در قالب هنر
تعزیه‌خوانی یکی دیگر از جلوه‌های بارز آیین‌های عاشورایی در کردستان است که با هنری بومی و زبانی محلی، صحنه‌های مختلف عاشورا را بازآفرینی می‌کند. این نمایش آیینی، با اجرای روایت‌هایی از شهادت امام حسین(ع)، حضرت علی‌اکبر(ع)، حضرت قاسم(ع)، حضرت عباس(ع) و سایر یاران دشت نینوا، در دل مردم این سرزمین جایگاه ویژه‌ای دارد.
تعزیه در کردستان، علاوه بر جنبه‌ی نمایشی، نوعی نیایش تصویری است؛ مردم با دیدن صحنه‌ها، گریه می‌کنند، نذر می‌دهند، و گاه از شدت تأثر، به شکل نمادین در عزاداری بازیگران تعزیه شریک می‌شوند. شور و شیدایی موجود در این مراسم، بازتابی از درهم‌آمیختگی فرهنگ، اعتقاد و هنر در منطقه کردستان است.
آتش‌زدن نمادین خیمه‌ها؛ صحنه‌ای از داغ ظهر عاشورا
یکی از آیین‌های تاثیرگذار و جان‌سوز در برخی مناطق کردستان، آتش‌زدن نمادین خیمه‌هاست؛ مراسمی که اغلب در عصر عاشورا برگزار می‌شود و بازسازی لحظه‌ای‌ست که سپاه یزید، خیمه‌های اهل بیت را به آتش کشید.
در این مراسم، خیمه‌هایی نمادین برپا می‌شود که پس از اتمام دسته‌های عزاداری، در میان اشک و فریاد و سوز نوحه‌ها، به آتش کشیده می‌شوند. عزاداران به دور خیمه‌های در حال سوختن حلقه می‌زنند و با ناله و نوحه، با کاروان اسیر دشت کربلا هم‌نوا می‌شوند. در این لحظات، غم از حد اندوه می‌گذرد و دل‌ها آتش می‌گیرد.
آتش‌زدن خیمه‌ها، نه‌تنها بازسازی یک صحنه تاریخی، که تجسمی از استمرار ظلم‌ستیزی و بیزاری از خشونت و بی‌عدالتی در طول تاریخ است.
