سد درودزن؛ شاهرگ حیاتی تأمین آب شرب شیراز

به گزارش ایلنا، این سد عظیم با بیش از نیم قرن قدمت، نه‌تنها حافظ امنیت آبی میلیون‌ها نفر است، بلکه با ذخیره‌سازی نزدیک به یک میلیارد مترمکعب آب، نقشی حیاتی در تأمین آب شرب، صنعت و حتی حفظ تالاب‌های زیست‌محیطی منطقه ایفا می‌کند.

درودزن، با تاجی به طول ۷۱۰ متر و ارتفاعی ۵۷ متری، سال‌هاست که سیلاب‌های رودخانه کر را مهار و آب را با کیفیتی فراتر از استانداردهای جهانی به تصفیه‌خانه‌ها و خطوط انتقال می‌فرستد. آب زلالی که پس از عبور از تونل‌ها و مخازن عظیم، به خط دوم آبرسانی شیراز می‌رسد و زندگی را به خانه‌های این کلان‌شهر می‌رساند.

این سد نه‌تنها تکیه‌گاه اصلی خط اول و دوم آبرسانی به شیراز است، بلکه با تولید برق و تأمین حقابه تالاب بختگان، نقشی چندوجهی در توسعه پایدار استان دارد. امروز که بحران آب بیش از هر زمان دیگری سایه افکنده، اهمیت مدیریت منابع و صرفه‌جویی در مصرف، دوچندان شده است.

سد درودزن، با پایداری مثال‌زدنی و کیفیت کم‌نظیر آب، همچنان امید شیراز و ضامن بقای نسل‌های آینده است؛ گنجینه‌ای که باید بیش از پیش قدر دانسته شود.

جمعی از خبرنگاران و عکاسان شیراز در بازدیدی از تصفیه خانه و نیروگاه برق رسانی خط دوم آبرسانی شیراز سد درودزن، از نزدیک با جزئیات این پروژه عظیم و نقش آن در تأمین آب شرب پایدار شیراز آشنا شدند.

مدیر روابط عمومی آب منطقه‌ای فارس در حاشیه این بازدید، گفت: در حال حاضر اقدامات سازه ای منهای خطوط انتقال آب شرب کمرنگ شده و تمام هم و غم ما بر فعالیت های غیر سازه ای بویژه فرهنگ سازی مصرف بهینه آب متمرکز شده است.

محمد مهدی شریفی افزود: خبرنگاران در این امر مهم نقش بسزایی دارند و با در نظر گرفتن این نکته که استان فارس در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار گرفته است باید بر مدیریت مصرف تاکید کرده و با بسط فرهنگ صرفه جویی کمک شایانی به حفظ ذخایر آبی داشته باشیم.

مدیر روابط عمومی آب منطقه‌ای فارس ادامه داد: تامین آب شرب کلانشهر شیراز و دیگر نقاط جمعیتی از مهمترین وظایف شرکت آب منطقه ای می باشد.

شریفی افزود :در حال حاضر آب شرب شیراز از طریف آبخوان های آهکی اطراف شیراز و خطوط انتقال یک و دو انتقال آب شرب به شیراز تامین می شود.

مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه ای اضافه کرد: زحمات و هزینه هایی که برای این انتقال انجام می شود چنانچه از نزدیک مشاهده شود آنگاه کمتر کسی به لحاظ اخلاقی حاضر به مصرف بی رویه در آب شرب می شود.

 خط دوم آبرسانی از مسیر متفاوتی نسبت به خط اول عبور می‌کند

کارشناس ایستگاه پمپاژ خط دوم انتقال آب شرب از سد درودزن به شیراز نیز در این بازدید اعلام کرد: خط دوم آبرسانی با استفاده از پنج الکتروپمپ پیشرفته کره‌ای، هر یک با ظرفیت ۸۰۰ لیتر در ثانیه، اجرا شده و در حال حاضر دو پمپ با ظرفیت ۱۶۰۰ لیتر در ثانیه فعال هستند. این خط از سد درودزن آب را تأمین می‌کند و در کنار خط اول آبرسانی که از همین سد بهره می‌برد، آب شرب شهر شیراز را تأمین می‌کند.

سید کرامت حسینی، افزود: خط دوم از مسیر متفاوتی نسبت به خط اول عبور می‌کند و آب را از طریق تونلی با قطر پنج متر به مخزن مرتفع در فاصله ۳کیلومتری و اختلاف ارتفاع ۲۵۰ متری منتقل می‌کند. از این مخزن، آب به صورت ثقلی و بدون نیاز به پمپ اضافی در مسیری ۴۳ کیلومتری به مخزن متعادل‌کننده با ظرفیت ۲۰ هزار متر مکعب و سپس به مخزن معالی‌آباد در ۲۳ کیلومتری منتقل می‌شود. این سیستم با استفاده از وزن طبیعی آب، بدون نیاز به پمپ‌های اضافی، آب را به شبکه توزیع شیراز می‌رساند.

به گفته حسینی، ظرفیت کامل این طرح ۳.۲ متر مکعب در ثانیه است و در صورت نیاز شهر، امکان افزایش ظرفیت با افزودن پمپ‌های بیشتر وجود دارد.

وی با اشاره به کیفیت بالای آب این خط نسبت به چاه‌های زیرزمینی، گفت: این طرح با کاهش وابستگی به چاه‌ها، امکان ذخیره‌سازی منابع زیرزمینی برای شرایط بحرانی را فراهم کرده است. مخازن ذخیره ۶۰ هزار متر مکعبی این طرح قادرند در صورت قطع برق به دلیل عوامل جوی مانند رعد و برق، آب شهر را تا دو روز تأمین کنند.

این مسئول به چالش‌های اجرای پروژه در شرایط تحریم، معضلات مالی و مشکلات شهری مانند لوله‌گذاری در معابر شهری و کنارگذر حسینی‌الهاشمی اشاره کرد و از همکاری ارگان‌های مختلف برای تکمیل این طرح قدردانی کرد. 

حسینی اظهار داشت: خط اول آبرسانی شیراز که از اوایل انقلاب اجرا شده، از کنار پل وحدت و جاده شیراز-مرودشت آب را منتقل می‌کند، اما نیاز به دو ایستگاه پمپاژ و هزینه‌های بالای نگهداری و برق دارد.

در مقابل، خط دوم با حذف ایستگاه‌های پمپاژ اضافی و استفاده از سیستم ثقلی، هزینه‌ها را کاهش داده و کارایی را افزایش داده است. وی افزود: شرکت آبفای شیراز به‌عنوان توزیع‌کننده، گاهی با مشکلاتی مانند فرسودگی شبکه یا کمبود ظرفیت مخازن مواجه است، اما این طرح از نظر تأمین آب مشکلی ندارد و آماده پاسخگویی به نیازهای شهر است.

نیاز آبی شیراز و نقش خط دوم

کارشناس مکانیک تصفیه خانه خط دوم انتقال آب شرب از سد درودزن به شیراز نیز در این بازدید اعلام کرد: شیراز با جمعیتی حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر، سالانه به ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب شرب نیاز دارد. این در حالی است که از کل آب تأمین‌شده، ۹۰ درصد در بخش کشاورزی، ۶ درصد در بخش شرب و ۴ درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود.

امید ویسی افزود: در مقایسه با کشورهای پیشرفته که ۲۰ تا ۲۲ درصد آب آنها در صنعت مصرف می‌شود، استان فارس با ۴ درصد مصرف صنعتی، نیاز به توسعه پایدار منابع آب سطحی برای کشاورزی، صنعت و شرب دارد.

ویسی با اشاره به بهره‌برداری خط اول آبرسانی شیراز که از سال ۱۳۴۸ با طول ۱۲۷ کیلومتر و ظرفیت ۳۴ میلیون متر مکعب آغاز شد، گفت: خط دوم آبرسانی با طول ۷۸ کیلومتر و ظرفیت ۳ متر مکعب در ثانیه، آب تصفیه‌شده را از سد درودزن به مخزن پایین‌دست تصفیه‌خانه منتقل می‌کند. سپس، پنج الکتروپمپ فشار قوی، آب را به مخزن مرتفع در فاصله ۳ کیلومتری و اختلاف ارتفاع ۲۵۰ متری پمپاژ می‌کنند. از این مخزن، آب به صورت ثقلی از طریق تونلی به مخزن متعادل‌کننده در انتهای فاز دوم صدرا و سپس با لوله‌هایی به قطر ۱۸۰۰ میلی‌متر به مخازن معالی‌آباد منتقل می‌شود.

ویسی تأکید کرد: آب تصفیه‌شده با فرآیندهای شیمیایی، فیزیکی و میکروبی، عاری از ذرات معلق و کدورت است و پس از گندزدایی به مصرف‌کنندگان می‌رسد.

کارشناس مکانیک تصفیه خانه  خط دوم انتقال آب شرب از سد درودزن به شیراز به استفاده از ماهی‌ها برای کنترل کیفیت آب اشاره کرد و گفت: این ماهی‌ها با واکنش به تغییرات کیفیت، به اپراتورها هشدار می‌دهند.

ویسی با اشاره به ۲۵۷ حلقه چاه آبفای شیراز در کنار کوه دراک که ۱۱۵ میلیون متر مکعب آب تأمین می‌کنند، گفت: خط دوم آبرسانی با کاهش وابستگی به چاه‌ها، کیفیت آب شرب را بهبود بخشیده است. وی افزود: این طرح که از سال ۱۳۹۰ آغاز شده، در حال حاضر حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون متر مکعب آب در سال به شبکه آبفای شیراز تحویل می‌دهد.

کارشناس مکانیک تصفیه خانه  خط دوم انتقال آب شرب از سد درودزن به شیراز به چالش‌های اجرای این پروژه در شرایط تحریم و مشکلات مالی و شهری اشاره کرد و از همکاری ارگان‌ها و پیمانکاران قدردانی کرد.

وی در خصوص تأمین برق این طرح گفت: ایستگاه برق ۶۶ کیلووات به ۶.۲ کیلووات تبدیل می‌شود و حتی در صورت قطعی برق به دلیل عوامل جوی، زیرساخت‌های انرژی و مخازن از هدررفت آب جلوگیری می‌کنند.

ویسی یادآور شد: این طرح که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و بهره‌برداری ۲۰ ساله اجرا شده، نمونه‌ای از همکاری موفق برای تأمین آب پایدار شیراز است.

سد درودزن، تأمین‌کننده اصلی آب شرب شیراز با استانداردهای جهانی

مسئول کنترل ایمنی و پایداری منابع آب سد درودزن، با ارائه گزارشی جامع از وضعیت این سد، گفت: درودزن یکی از مهم‌ترین سدهای استان فارس است و نقش حیاتی در تأمین آب شرب کلان‌شهر شیراز و مناطق اطراف دارد.

باقری  با اشاره به اینکه سد درودزن در حوضه آبریز دریاچه کشف و بختگان واقع شده، افزود : این سد با گنجایش قابل بهره‌برداری ۹۶۰ میلیون مترمکعب، اهداف متعددی از جمله تأمین آب شرب، صنعت و مصارف زیست‌محیطی را دنبال می‌کند.

وی یادآور شد: یکی از مهم‌ترین اهداف ساخت این سد، تأمین آب شرب کلان‌شهر شیراز و همچنین روستاهای اقماری بین‌راهی و صنایع بزرگ و کوچک است.

مسئول کنترل ایمنی و پایداری منابع آب سد درودزن با اشاره به اینکه بیش از ۲۴۰ مرکز صنعتی از سامانه خط اول آب‌رسانی به شیراز مشروب می‌شوند، افزود که تأمین مصارف زیست‌محیطی تالاب بختگان از دیگر اهداف احداث این سد است و سالانه بخشی از حقابه زیست‌محیطی تالاب از طریق سد درودزن رهاسازی می‌شود.

وی با بیان اینکه سد درودزن نقش مهمی در کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه کر دارد، تصریح کرد که با احداث سد ملاصدرا در بالادست سد درودزن، آبی که وارد مخزن این سد می‌شود، کنترل شده و تنظیم‌شده است.

باقری با اشاره به اینکه سد درودزن بیش از ۵۰ سال قدمت دارد، گفت : این سد با وجود این عمر طولانی، همچنان پایدار و قابل بهره‌برداری است و به بهترین نحو عمل کرده است.

 وی با بیان اینکه سدهای خاکی معمولاً با میزان رسوب‌گذاری مقایسه می‌شوند، اعلام کرد که سد درودزن به دلیل مدیریت مناسب و جلوگیری از ورود رسوبات، از وضعیت مطلوبی برخوردار است.

مسئول کنترل ایمنی و پایداری منابع آب سد درودزن با اشاره به اینکه این سد دارای دو واحد نیروگاهی با ظرفیت تولید ۲ مگاوات برق است، تصریح کرد: این واحدها در حال حاضر در مدار هستند و به تولید برق مشغول‌اند. هدف نهایی دیگر سد درودزن بحث گردشگری است که با برنامه‌ریزی مناسب، می‌توان از این ظرفیت نیز بهره‌برداری کرد.

وی با بیان اینکه در تصفیه‌خانه سد درودزن عملیات مختلفی از قبیل کلرزنی و ازن‌زنی روی آب انجام می‌شود، افزود: کیفیت آب مخزن سد درودزن به حدی خوب است که تمام استانداردهای آب شرب را داراست.

 باقری با اشاره به اینکه میزان غلظت نیترات در آب سد درودزن بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی است، گفت: این موضوع نشان‌دهنده کیفیت بالای آب این سد است.

مسئول کنترل ایمنی و پایداری منابع آب سد درودزن با اشاره به بحران آب در کشور، یادآور شد:در ابتدای هر سال آبی، برنامه‌ریزی‌های مفصلی برای رهاسازی آب از سد درودزن انجام می‌شود و نیاز مصارف شرب برای دو سال پیش‌بینی و تأمین می‌شود.

وی در پایان بر ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش‌های مختلف کشاورزی، شرب و صنعت تأکید کرد.