در گفتگو با ایلنا مطرح شد؛
تونل ۹ متری حفاران غیرمجاز در یکی از بزرگترین سایت‌های باستانی استان فارس!
حفاران غیرمجاز بازهم به یکی از بزرگترین سایت‌های باستانی ایران دستبرد زدند. این بار به شهر ۹۵۴ هکتاری غندجان در منطقه سرمشهد کازرون. شهری که وسعت آن ۷ برابر بیشاپور است و از دوره ساسانیان و قرون اولیه اسلامی بسیار پررونق بود اما در بی‌توجهی به پدیده حفاری غیرمجاز، سوداگران قاچاق اشیاء تاریخی تونلی به عمق ۹ متر در این سایت بزرگ و برجسته تاریخی حفر کردند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، غندجان شهری با وسعت ۹۵۴ هکتار در منطقه سرمشهد کازرون استان فارس واقع شده است. فعالان و کارشناسان میراث‌فرهنگی معتقدند این شهر تاریخی که برای چندین قرن در دوران ساسانیان و قرون اولیه اسلامی، پررونق بود و با وسعتی در حدود ۷ برابر شهر بیشاپور، یکی از بزرگترین شهرهای ایران باستان محسوب می‌شد، اکنون سال‌هاست که چنان در محاق بی‌توجهی قرار گرفته که تبدیل به جولانگاهی برای سوداگران و حفاران غیرمجاز شده است.
«محسن عباسپور» کارشناس و کنشگر میراث‌فرهنگی در گفتگو با ایلنا، در تازه‌ترین دستبرد سوداگران گنج‌یابی و حفاران غیرمجاز به آثار تاریخی این شهر و مناطق پیرامونی آن گفت: حفاران غیرمجاز با حفر تونلی به طول ۹ متر در زمین، تلاش کرده‌اند خود را به آثار مدفون در این منطقه برسانند.
او معقتد است، به تازگی فرد یا افرادی ناشناس با حفر دو حلقه چاه در کنار بقعه موسوم به امامزاده محمد در روستای سرمشهد بخش گره (جره) و بالاده کازرون، تلاش کرده‌اند به اشیاء مدفون در این منطقه دسترسی پیدا کنند. این حفاران غیرمجاز، دو چاه به قطر نزدیک به یک متر را به فاصلۀ ۷ متر از یکدیگر حفر کرده‌اند و یکی از آن‌ها را در عمق چهار متری زمین، به صورت افقی امتداد داده‌اند.
او با تشریح جزئیات بیشتری در این رابطه گفت: آثار به جا مانده از این کاوش غیرمجاز که شامل بقایای گورهای تاریخی و همچنین سفال‌های متعدد است، نشان می‌دهد این افراد پس از عبور از لایۀ اسلامی محوطه، به لایه‌های پایین‌تر که شامل آثار ساسانی می‌شده دسترسی پیدا کرده‌اند.
عباسپور همچنین با اشاره به مشاهده‌هایش از بقایای سفال‌های باقی مانده از این حفاری غیرمجاز افزود: در بین قطعه سفال‌های برجا مانده از این حفاری غیرمجاز، قطعه‌هایی دیده می‌شوند که پیشتر در خمره‌های نگهداری آذوقه و همچنین سفال‌های ساسانی با کاربری‌های دیگری مشاهده شده بود.
این کنشگر میراث‌فرهنگی خاطرنشان نمود: سال‌هاست که کاوشگران غیرمجاز، شهر ۹۵۴ هکتاری غندجان و محدوده‌های پیرامونی آن را که شامل آثاری مانند بقعۀ امامزاده محمد می‌شود، مورد هجوم قرار داده‌اند. آخرین گزارشی که از حفاری در این شهر باستانی توسط حفاران غیرمجاز منتشر شد، مربوط به مردادماه امسال است. پیش از آن نیز بارها خبرهایی در رابطه با دستبرد به این شهر باستانی و محوطه‌های پیرامونی آن منتشر شده بود و در این زمینه اطلاع‌رسانی انجام داده بودیم. حتی در چند مورد، حفاران با بیل مکانیکی به جان آثار مدفون در این شهر افتاده بودند.
او افزود: فعالیت حفاران غیرمجاز علاوه بر آنکه موجب به یغما رفتن آثار تاریخی و ملی این سرزمین می‌شود، با به هم ریختن لایه‌های باستانی و تخریب آن‌ها، موجب محدودیت‌های مطالعه‌های علمی نیز شده و حتی می‌تواند اطلاعات و داده‌های مهم و کلیدی تاریخی را برای همیشه از بین ببرد.
به گفته عباسپور، آنچه که تعرض به بقعه امامزاده محمد را بسیار نگران‌کننده‌تر می‌کند این است که این بقعه در گورستان روستای سرمشهد و درون فضای کالبدی این روستا قرار گرفته است. یعنی جایی که به‌طور مرتب در آن تردد صورت می‌پذیرد و فضای داخلی آن نیز از برخی معابر روستا قابل مشاهده است. علاوه بر این بایستی یادآور شد که این بقعه در فاصلۀ حدودا ۶۰۰متری از بزرگترین کتیبۀ خط پهلوی دنیا و یکی از مهم‌ترین نقش برجسته‌های ساسانی، یعنی نقش‌برجستۀ بهرام دوم قرار دارد.
عباسپور همچنین با ارائه توضیحات بیشتری درخصوص بقعه امامزاده محمد، افزود: باتوجه به مطالعاتی که تاکنون بر روی دو بقعۀ تاریخی موجود در دشت سرمشهد صورت گرفته، این بقعه‌ها که شامل امامزاده محمد و امامزاده خُنگ‌سوار هستند به احتمال فراوان مربوط به حوالی قرن پنجم هجری و مرتبط با سلسله مرشدیه یا کازرونیه می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت که هر دوی آن‌ها از اهمیت تاریخی بسیار بالایی برخوردارند. علاوه بر این، پیرامون بقعۀ امامزاده محمد نیز گورستان تاریخی مهمی وجود دارد که برخی از سنگ قبرهای آن نیز پیش از این مورد تخریب و یا دستبرد قرار گرفته بودند.
این کنشگر میراث‌فرهنگی یادآور شد: کمبود بسیار شدید نیروی انسانی برای حفاظت از گسترۀ وسیع شهر غندجان و آثار پیرامونی آن و عدم دسترسی به تجهیزات به‌روز پایش، باعث شده علیرغم تلاش‌های پرسنل یگان حفاظت میراث، این شهر بزرگ ساسانی و محوطۀ پیرامونی آن به جولانگاه و بهشتی برای حفاران غیرمجاز تبدیل شود.
وی با هشدار نسبت به ادامه این روند گفت: شهر غندجان و محوطۀ پیرامونی آن نیاز به ورود جدی و فوری مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی دارد. بایستی هرچه سریعتر ضمن استقرار نیروهای کافی حفاظتی، برنامه‌های جامع حفاظت و طرح‌های عملیاتی مطالعاتی نیز در رابطه با شهر غندجان آغاز شود؛ در غیر اینصورت می‌توان پیش‌بینی کرد باز هم شاهد تاراج تاریخ ایران در این محدوده خواهیم بود.
گفتنی است قبرستان و بقعه تاریخی امامزاده محمد روستای سرمشهد در سال ۱۳۸۸ و با شماره ۲۷۷۰۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. روستای سرمشهد در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون استان فارس و در محدودۀ شرقی شهر باستانی غندجان قرار دارد.
