در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
وزارت بهداشت برای پیشگیری از خودکشی رزیدنت‌ها چه اقداماتی انجام داده است؟
دبیر کارگروه سلامت روان دستیاران وزارت بهداشت گفت: هدف ما این است که فشار کاری را در کنار افزایش اقدامات رفاهی برای دستیاران کاهش دهیم. در آیین‌نامه‌های جدید، این تغییرات به‌طور جدی دنبال خواهد شد و وزارتخانه تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا این مسائل تحقق یابد.
«محمدرضا شگرف نخعی» دبیر کارگروه سلامت روان دستیاران با اولویت پیشگیری از خودکشی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا گفت: موضوع خودکشی رزیدنت ها، یک مسئله چندعاملی است که اگر صرفاً به یک عامل خاص توجه کنیم و سایر عوامل را نادیده بگیریم، در واقع این امر باعث فروکاستن مسئله به موضوعی ساده‌انگارانه می‌شود. طبیعتاً در این حالت، اقدامات نیز نمی‌تواند مؤثر باشد. همه عوامل در نظر چندجانبه باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: دستیاران پزشکی مانند جمعیت عمومی در واقع تحت تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و عوامل کلان قرار دارند و همچنین عوامل مرتبط با عوامل فرعی نیز تأثیرگذار هستند. از این رو، سلامت روانی فرد تحت تأثیر این عوامل قرار می‌گیرد. محیط آموزشی نیز می‌تواند یکی از عوامل تأثیرگذار باشد. برای مثال فرض کنید که فشار کار چه تأثیری دارد و چه میزان بار کاری به فرد تحمیل می‌شود. ما باید تمامی این موارد را در نظر بگیریم.
این مقام وزارت بهداشت در ادامه خاطرنشان کرد: مدتی است که دو اقدام آموزشی انجام شده است. این دو مورد را به‌طور جداگانه توضیح می‌دهم. یکی از این اقدامات، تشکیل کمیته‌ای تحت عنوان «کمیته پیشگیری از رفتارهای خودآسیب‌رسان» است که به‌طور مستقیم زیر نظر معاونت آموزشی تشکیل شده و دلیل خاصی برای آن در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه به همین منظور، یک کمیته نیز در هر دانشگاه علوم پزشکی تشکیل می‌شود، گفت: رئیس هر دانشگاه به‌عنوان رئیس این کمیته انتخاب شده و معاونین نیز در آن حضور دارند. هر موردی از خودکشی، چه به‌عنوان یک اقدام و چه به‌عنوان افرادی که افکار خودکشی دارند یا در معرض خطر خودکشی هستند، در این کمیته مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نخعی اظهار کرد: به‌عنوان صاحب‌نظران حوزه سلامت روان، نظرات خود را در مورد اقداماتی که می‌توانیم انجام دهیم، بیان می‌کنیم تا راهکارهای کمک‌کننده‌ای ارائه دهیم. یکی از مصوبات ما بحث «غربالگری سلامت دانشجویان» در بدو ورود دستیاران به دوره دستیاری است که خوشبختانه در یکی دو سال اخیر به‌طور جدی‌تری اجرا می‌شود و آمار بالاتری از آن به دست آمده است.
به گفته وی، معاونت دانشجویی با همکاری مشاوران دانشگاه‌ها به‌خوبی در این زمینه فعالیت می‌کند و هدف ما این است که دستیاران به این مسئله وارد شوند. اگر در ابتدای دوره، دستیارانی شناسایی شوند که با مشکلاتی مواجه‌اند، سعی می‌کنیم دفاتر مشاوره به‌خوبی پیگیری‌های لازم را برای آن‌ها انجام دهند و کمک‌های لازم را ارائه دهند. این یکی از اقدامات انجام‌شده در راستای بهبود سلامت روانی دستیاران است.
نخعی تصریح کرد: در تمامی دانشگاه‌های علوم پزشکی، یک فرد به‌عنوان مسئول اصلی یا «فوکال پوینت» این برنامه شناخته می‌شود که ابلاغیه‌ای از رئیس دانشگاه دریافت کرده است. این فرد ناظر است و اگر دستیاران با مشکلاتی مواجه شوند، می‌توانند به این فرد مراجعه کنند. در صورتی که آیین‌نامه دستیاری به‌خوبی اجرا نشود، این مسئول می‌تواند اطلاع‌رسانی کند و از طریق رئیس دانشگاه اقداماتی را برای حل مسائل انجام دهد.
به گفته وی، گاهی اوقات، دستیاران گزارشی درباره‌ی اتفاقاتی که در حوزه‌های آموزشی رخ می‌دهد، به ما ارائه می‌دهند و از طریق فوکال پوینت پیگیری می‌کنیم. از این مسئول می‌خواهیم که پیگیری‌های لازم را انجام دهد و گزارش دقیقی ارائه دهد. خوشبختانه، این حساسیت در حوزه‌های آموزشی دانشگاه‌ها ایجاد شده است که بلافاصله از سوی مسئولان آموزشی پیگیری می‌شود و در بسیاری از موارد، مشکل دستیاران ما حل شده است.
این دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت در ادامه گفت: مسئله سومی که به‌نظر می‌رسد بسیار مهم است، بحث آموزش می‌باشد. این آموزش شامل آموزش دستیاران است که خوشبختانه معاونت دانشجویی پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد. اما همچنین آموزش اعضای هیئت علمی نیز اهمیت دارد. ما یک بار افرادی را در تهران آموزش دادیم و از آن‌ها خواستیم که اعضای هیئت علمی را نیز آموزش دهند، به‌خصوص در زمینه تعامل با دستیاران و شناسایی علائم اولیه خطر خودکشی و ارجاع آن‌ها به مراکزی که اقدامات درمانی را انجام می‌دهند.
نخعی با اشاره به اینکه نکته دیگری که وجود دارد، برنامه «منتورشیپ» یا راهبری آموزشی است که به‌نظر می‌رسد می‌تواند بسیار مؤثر باشد، گفت: در این برنامه، دستیار تحت سرپرستی یکی از اعضای هیئت علمی قرار می‌گیرد که مسئولیت راهنمایی آن‌ها را بر عهده دارد و می‌تواند آن‌ها را به مراکزی که نیاز به کمک دارند، ارجاع دهد. این برنامه در حال حاضر به‌طور پراکنده در دانشگاه‌های مختلف کشور در حال اجراست و می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
به گفته وی برنامه بسیار خوبی که برخی دانشگاه‌ها اجرا می‌کنند، این امیدواری را ایجاد می‌کند که اگر در وزارتخانه به‌صورت مشترک یک برنامه طراحی شود، بتوان آن را در سطح کشور اجرا کرد. در سال‌های اخیر، به‌خصوص در حوزه رفاهی، اقداماتی انجام شده است، برای مثال افزایش برخی تسهیلات، اما می‌دانیم که این موارد نیاز به پیگیری جدی‌تری دارند تا مشکلات رفاهی و حقوقی دستیاران به حداقل برسد.
دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت یادآور شد: مهم است که تمامی این اقدامات به‌طور گام‌به‌گام انجام شود و مانند یک پازل که باید قطعات آن کنار هم قرار گیرند، به یک ترکیب مؤثر برای کاهش مشکلات دستیاران کمک کنیم. موضوع خودکشی در بین دستیاران بسیار حساس است و حتی یک مورد خودکشی نیز برای ما آزاردهنده است و برای ما همان یک مورد بسیار زیاد است. امیدواریم که بتوانیم به‌تدریج این مسائل را کاهش دهیم.
این مقام وزارت بهداشت اظهار کرد: آیین نامه در جهت کاهش شیفت‌ها و ساعات کاری دستیاران در حال بازنگری است. ما با کمک صاحب‌نظران و کارشناسان جلسات متعددی برگزار کرده‌ایم. امیدواریم که این کار به‌زودی نهایی شود و بتوانیم کمی از بار کاری و ساعات کاری دستیاران را کاهش دهیم. این امر نیاز به هماهنگی و فرهنگ‌سازی دارد تا دانشگاه‌های مختلف و اعضای هیئت علمی ما همگی بپذیرند که باید این تغییرات اتفاق بیفتد.
نخعی در پایان گفت: هدف ما این است که فشار کاری را در کنار افزایش اقدامات رفاهی برای دستیاران کاهش دهیم. در آیین‌نامه‌های جدید، این تغییرات به‌طور جدی دنبال خواهد شد و وزارتخانه تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا این مسائل تحقق یابد.
