ایجاد بانک‌های داده‌ مشترک کشورهای مستقل راهکار مقابله با «برده‌داری دیجیتال» است

به گزارش ایلنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مهدی ایمانی‌پور رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ضمن تقدیر از رئیس جمهوری قزاقستان که ریاست این کنگره را بر عهده دارد و سایر مسوولان بلندپایه این کشور که سال‌ها است برای تقویت عدالت و صلح در جهان تلاش می‌کنند ابراز کرد: جمهوری اسلامی ایران از آغاز فعالیت این کنگره پشتیبان و همکار این کنگره بوده و مشتاقانه از این فعالیت هوشمندانه‌ای که به منظور نظام‌مند کردن فعالیت‌های مشترک بین‌الادیانی در جهت اشاعه صلح عادلانه شکل گرفته، حمایت کرده و خواهد کرد. 

وی افزود: موضوع این دور از گفت‌وگوها، هم افزایی ادیان برای آینده یا به عبارتی چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو برای آینده است. بی‌تردید ما در یکی از چالش برانگیزترین دوره‌های حیات بشری بسر می‌بریم؛ پرداختن به تمامی چالش‌ها امری مستحیل است؛ اما از این میان، پرداختن به موضوع «برده‌داری دیجیتال» به عنوان یکی از چالش‌های اصلی و راه‌های برون رفت از آن در چارچوب هم افزایی ادیان را به عنوان بحث کوتاه خودم انتخاب کرده‌ام. 

ایمانی‌پور با بیان اینکه زندگی روزمره ما به شدت به اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و خدمات دیجیتال وابسته شده است، ادامه داد: این وابستگی، کاربران را به سمت «بسته‌های خدماتی» و اکوسیستم‌هایی سوق می‌دهد که عملاً تصمیم‌گیری‌های اصلی را در جهان معاصر کنترل می‌کنند. این نوع وابستگی می‌تواند محدودیت‌هایی در انتخاب و آزادی عمل ایجاد کند، چیزی مشابه برده‌داری اقتصادی یا فرهنگی. الگوریتم‌های پیشرفته می‌توانند رفتار کاربران را پیش‌بینی و هدایت کنند، گاهی حتی بدون اینکه فرد متوجه این کنترل شود. 

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین گفت: از یک سو موضوع حقوق انسانها در میان است. فضای دیجیتال، می‌تواند شکل نوینی از سلطه و استثمار انسانی به وجود آورد. بسیاری از کارگران دیجیتال، مانند افرادی که خدمات آنلاین، تولید محتوا یا مدیریت داده‌ها را انجام می‌دهند، در شرایطی کار می‌کنند که امنیت شغلی و حقوق کافی ندارند. این وضعیت به نوعی به بردگی مدرن دیجیتال شباهت دارد، زیرا عملاً بهره‌کشی از کار انسانی در بستر فناوری رخ می‌دهد. برای مقابله با چالش برده‌داری دیجیتال، تجربه تاریخی مبارزه با برده‌داری سنتی می‌تواند الهام‌بخش باشد. 

غزه مقاوم، روایت‌های ناگفته؛ پشت پرده تحریف و کتمان حقایق

وی با تاکید بر اهمیت موضوع حقوق ملت‌ها و دولت‌ها بیان کرد: اصولی مانند حقوق برابر، توزیع متوازن قدرت و آزادی بیان، می‌توانند چارچوبی عملی برای کاهش استثمار در فضای دیجیتال فراهم کنند. به‌عنوان مثال، تضمین دسترسی برابر به اطلاعات و فناوری می‌تواند شکاف دیجیتال میان جوامع مختلف را کاهش دهد و از تمرکز قدرت در دست چند شرکت یا نهاد خاص جلوگیری کند. 

ایمانی‌پور ادامه داد: همچنین، حمایت از شفافیت الگوریتم‌ها و سیاست‌های پلتفرم‌ها و ایجاد نهادهای نظارتی مستقل، می‌تواند از تبعیض‌های الگوریتمی و سوءاستفاده از داده‌های شخصی پیشگیری کند. نهایتاً، تقویت آزادی بیان و مشارکت فعال کاربران در طراحی و مدیریت فناوری‌ها، می‌تواند احساس مالکیت و مسئولیت اجتماعی در برابر ابزارهای دیجیتال ایجاد کند و مانع تبدیل آن‌ها به ابزارهای استثمار شود. آسیب‌های اجتماعی ناشی از فضای دیجیتال منحصر به این مباحث نمی‌شود. 

وی با اشاره به به صاحبان بیگ دیتا‌ها که حکمرانی داده‌ها را در اختیار دارند و از آن به عنوان ابزاری در جنگ ترکیبی نوین بهره می‌برند، بیان کرد: هم اکنون تلاش گسترده‌ای برای تحریف و کتمان حقایق از سوی حاکمان فضای مجازی در جریان است. برخی از پست‌ها و نظرات کاربران به بهانه اشاعه خشونت و نفرت‌پراکنی به راحتی حذف می‌شوند و در مقابل ادبیات رسانه‌های محور اصلی مجاز شمرده می‌شوند. به عنوان نمونه آنچه در سرزمین‌های اسلامی به ویژه غزه‌ی مقاوم رخ داده است با تحریف و کتمان مواجه می‌شود. نسل کشی و جنایت انجام می‌دهند و مدعی صلح هستند. کودکان بی‌گناه را می‌کشند و از نجات حرف می‌زنند. ترور می‌کنند، به کشورها حمله می‌کنند و از دوستی با ملت‌ها می‌گویند. 

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تاکید بر اینکه رسانه‌ها اجازه ندارند واقعیت‌ها را آنگونه که هست بازتاب دهند و متأسفانه جای دیو و فرشته را جابه‌جا می‌کنند، ادامه داد: ما در دورانی زندگی می‌کنیم که حاکمیت‌ها زیر بار مطالبات مردمی نمی‌روند و سازوکارهای بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری در عمل ناکارآمد و ناموفق اند. چه انتظاری می‌توان داشت که صاحبان بیگ‌دیتا تعهد خود را در بیان واقعیت‌ها صرف کنند؟ 

حقیقت در گروی داده‌های کلان؛ چالش نهادهای بین‌المللی

ایمانی‌پور همچنین ابراز کرد: اگر همچنان قدرت‌های بزرگ محتوا و داده‌های عظیم را در اختیار داشته باشند و به ترویج روایت‌های ساختگی بپردازند، چگونه می‌توان به بازنمایی درست روایت آینده امیدوار بود؟ بررسی حاضر نشان می‌دهد که ناکارآمدی نهادهای بین‌المللی و سلطه قدرت‌های بزرگ بر داده‌های کلان، چالش‌های جدی برای بازنمایی حقیقت و تضمین عدالت در فضای دیجیتال به‌وجود آورده است. در چنین شرایطی، ایجاد فراداده (متادیتا) و بانک‌های داده مشترک توسط کشورهای مستقل و ارزش‌محور، می‌تواند راهکاری اساسی برای مقابله با اشکال نوین «برده‌داری دیجیتال» و آسیب‌های ناشی از آن تلقی شود. 

وی ادامه داد: از سوی دیگر، بهره‌گیری از داده‌های مشترک که خاستگاهی فطری در نهاد بشری دارند و آموزه‌های ادیان، در کنار استفاده هدفمند از هوش مصنوعی، ظرفیت آن را دارد که به ابزاری مؤثر برای ارتقای همزیستی مسالمت‌آمیز، توسعه گفت‌وگوی سازنده و کاهش سوءتفاهم‌ها بدل شود. با این حال، کاربست صحیح این فناوری تنها زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که بر بنیان اصول اخلاقی، ارزش‌های انسانی و ملاحظات فرهنگی استوار گردد و از بهره‌برداری نادرست یا سلطه‌جویانه مصون بماند. 

معنویت در سیاست بین‌الملل؛ تدوین قواعد اخلاقی و دینی، تضمین‌کننده صلح و عدالت پایدار

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، برده‌داری دیجیتال را یکی از واقعیت‌های تثبیت شده در عرصه جهانی دانشت و گفت: از همین رو، ضرورت تدوین و اجرای قواعد بین‌المللی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و دینی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. در این میان، آگاهی جمعی و همکاری میان رهبران ادیان و متدینین به ادیان الهی می‌تواند زمینه‌ساز نظمی نوین باشد که در آن حقیقت و کرامت انسانی، و نه سلطه بی‌قید و شرط داده‌ها، بنیان حیات بشری را تشکیل دهد. 

وی با بیان اینکه مسئولیت ما تنها نقد شرایط موجود نیست، بلکه تلاش برای ساختن آینده‌ای عادلانه‌تر و انسانی‌تر است، افزود: آینده‌ای که در آن داده‌ها ابزار سلطه نخواهند بود، بلکه وسیله‌ای برای ارتقای فهم، عدالت و همزیستی به شمار می‌آیند. از آنجا که اعتقاد دارم در جهان آینده، نقش ادیان برجسته‌تر از امروز خواهد بود. پیشنهاد مشخص‌ام جهت هم افزایی ادیان برای آینده، شکست انحصار در حوزه‌ی داده‌های دیجیتال و تلاش جمعی برای «شکل دهی به بیگ دیتاهایی» است که به جای جانبداری از جریان حاکم در رسانه‌ها، به آزاد اندیشی و صلح پایدار بیانجامد. 

ایمانی‌پور در پایان سخنرانی خود ابراز امیدواری کرد که با هوشیاری و همکاری همگانی، جهانی بسازیم که در آن کرامت انسان بر فراز همه ساختارهای دیجیتال ایستاده باشد. 

این اجلاس با حضور رهبران دینی بیش از ۶۰ کشور و ۱۵۰ هیأت دینی از سراسر جهان از جمله رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی توسط رئیس جمهوری قزاقستان افتتاح شد. 

در جریان برگزاری هشتمین کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی در کاخ صلح پایتخت قزاقستان، قاسم ژورمات توکایف، رئیس جمهوری این کشور جایزه بین‌المللی آستانه برای مشارکت فعال در گفت‌وگوی ادیان و نشان افتخار به برخی رهبران دینی فعال در این حوزه اهدا کرد. این جایزه به حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رئیس شورای سیاستگذاری نیز اهدا شد.