معاون میراث فرهنگی مازندران به ایلنا خبر داد؛
سوادکوه و بهشهر در رتبه نخست حفاری‌های غیرمجاز اشیای عتیقه/محوطه تاریخی وستمین بالاخره دارای عرصه و حریم شد
معاون میراث فرهنگی مازندران با اعلام خبر رو به اتمام بودن تعیین عرصه و حریم محوطه وستمین گفت: کلید کاوش در قلعه بن مازندران زده شد. این درحالی است که سوادکوه و بهشهر در رتبه نخست حفاری‌های غیرمجاز اشیای عتیقه ایران قرار دارند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیشتر ما دوست داریم بدانیم که پیشینیانمان چه آیین‌ها و مراسم‌هایی داشتند و از چگونگی زندگی کردن آنها مطلع شویم. دنبال کردن اخبار باستان‌شناسی و یافته‌های کاوش‌ها یکی از راه‌های رسیدن به این حس کنجکاوی است. البته برخی هم از این اخبار برای رسیدن به سودای کشف گنج و اشیای عتیقه استفاده می‌کنند و آنچه که از گذشتگان به‌جای مانده را به یغما می‌برند.
یکی از استان‌های کشور که همواره مورد هجمه قاچاقچیان اشیای عتیقه است، مازندران است. با توجه به آنکه طی سال‌های گذشته شاهد شناسایی و معرفی محوطه‌های تاریخی و باستانی متعدد در استان‌های شمالی کشور بوده‌ایم و طی کاوش‌ها نیز اشیای عتیقه متعددی بدست آمده، طبعا شاهد افزایش حفاری‌های غیرمجاز و سودای قاچاقچیان اشیای عتیقه برای بدست آوردن آثار باستانی نیز هستیم.
دراین راستا عبدالمطلب شریفی (معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران) درخصوص فعالیت حفاران غیرمجاز و گنج‌یابان گفت: متاسفانه دو شهرستان سوادکوه و بهشهر به لحاظ کاوش‌های غیرمجاز به منظور دستیابی به اشیای عتیقه در رتبه نخست کشوری قرار دارند. هجمه تعرض به محوطه‌های تاریخی و باستانی در این مناطق بسیار زیاد است و نه تنها اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندارن بلکه یگان حفاظت میراث فرهنگی استان نیز نمی‌تواند جلوی فعالیت این گروه‌ها را بگیرد و همچنان فعالیت آنها ادامه دارد.
شریفی در ادامه از آغاز کاوش در غار کمیشان خبر داد و گفت: در گذشته ایالتی به نام کمش داشتیم که افرادی که در آنجا زندگی می‌کردند را کمیشی می‌نامیدند. افرادی که از منطقه سمنان و دامغان مهاجرت کردند و برای زندگی به مازندران آمدند را کمیشی می‌نامیدند و منطقه‌ای که این افراد برای زندگی انتخاب کردند غاری بود که کمیشان نامیده می‌شود. باتوجه به آنکه حسن فاضلی نشلی در سال ۹۶ در غار کمیشان که به دوره غارنشینی بازمی‌گردد کاوش‌هایی انجام داد، فصل جدید کاوش در این غار تاریخی در سال جاری انجام خواهد شد.
کاوش در قلعه بن آغاز شد
به گفته معاون میراث فرهنگی مازندران، از روز گذشته نیز کاوش در محوطه تاریخی قلعه بن مازندران آغاز شد. مجوز کاوش در این منطقه در ۲۵ آذرماه صادر شد و این فصل از کاوش تا بهمن ماه طول می‌کشد.
حسن فاضلی نشلی (باستان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران) نیز دراین خصوص به ایلنا گفته بود: تبین ساخت اجتماعی و فرهنگی ساکنان البرز مرکزی در عصر مفرغ آهن قلعه بن خشرودپی از مهمترین اهداف کاوش است که امید می‌رود با توجه به اینکه محوطه در بافت شهری قرار دارد آن را بتوان تبدیل به پارک-موزه کرد که این مهم به نتایج کاوش سال نخست بستگی دارد.
به گفته فاضلی نشلی، در سال ۹۴-۹۵ قرار شده بود که روی تپه باستانی قلعه بن خشروپی؛ پارک تفریحی احداث شود که با فشارهایی که از سوی باستان‌شناسان وارد شد، جلوی این کار گرفته شد اما از آنجا که طی سال‌های گذشته شاهد تخریب‌های فراوان در این محوطه باستانی بودیم و امروزه از وسعت ۱۶ هکتاری آن چیزی جز ۵ هکتار باقی نمانده، این احتمال وجود دارد که تخریب‌ها ادامه داشته باشد از این رو درصدد انجام کاوش‌های اضطراری در منطقه هستیم.
محوطه وستمین
البته این روزها نه تنها محوطه قلعه بن فصل جدید کاوش را تجربه می‌کند بلکه محوطه وستمین کیاسر شهرستان ساری استان مازندران نیز فصل جدیدی را به خود می‌بیند و بالاخره عرصه و حریم این محوطه باستانی مشخص شده است.
شریفی که سرپرست تیم کاوش محوطه وستمین است درباره تعیین عرصه و حریم این محوطه تاریخی گفت: تعیین عرصه و حریم محوطه وستمین رو به پایان است و فقط تعیین عرصه و حریم انتهای جنوب شرقی این محوطه باقی مانده.
معاون میراث فرهنگی مازندران همچنین از انجام مراحل اولیه آماده سازی محوطه وستمین برای تبدیل شدن به سایت موزه خبر داد و گفت: مسیر دسترسی به محوطه وستمین راه مواصلاتی نداشت و جاده بسیار بد بود که مجبور بودیم با تراکتور یا وسایل سنگین به منطقه دسترسی پیدا کنیم اما با شن ریزی که به منظور جاده سازی انجام دادیم، اکنون تمام ماشین‌ها می‌توانند به سادگی به منطقه دسترسی پیدا کنند و زیرساخت‌ها درحال آماده سازی است.
به گفته شریفی، بخشی از بودجه به مطالعه سایت موزه وستمین تعلق گرفته است و در مراحل اولیه مطالعات است چراکه تبدیل منطقه به سایت موزه نیازمند کارهای کارشناسی و تخصیص اعتبارات بیشتر است.
او با اشاره به یافته‌های کاوش در وستمین درخصوص آنچه که در گورستان این محوطه کشف شده است، گفت: گورستان وستمین به لحاظ معماری به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ گوردخمه و چاله تدفین، در گورستان چاله تدفین که در خاک رس چاله ایجاد می‌کردند و تدفین انجام می‌شد و در دوره متاخرتر اشکانی اتفاق می‌افتاد، شیوه تدفین طاق باز بود. اما در بخشی از گورستان اشکانی که دارای معماری دخمه‌ایست، تدفین‌ها در فضای مستعطیل شکل که دارای ورودی و دخمه یا اتاق اصلی است به صورت جنینی انجام می‌شد. از آنجایی که دولت مرکزی اشکانیان اجازه داده بود که ساتراپی‌ها در اجرای آیین‌ها آزاد باشند، شاهد انواع تدفین در این دوره هستیم.
روش گوردخمه‌ای و چاله تدفینی، دو نمونه از ۱۳ شیوه تدفین در دوره اشکانیان است و روش‌های دیگری مانند گورخمره، تابوتی، سردابه‌ای یا جنینی نیز از دیگر روش‌های تدفین در آن دوره به حساب می‌آیند. هرچند اکنون در محوطه وستمین فقط دو نوع روش تدفین «طاق باز» یا «جنینی» به دست آمده است.
به گفته سرپرست تیم کاوش محوطه وستمین، در دخمه‌ها شاهد تدفین‌های گروهی هستیم چنانکه اعضای یک خانواده را در یک دخمه دفن می‌کردند و حتا گاه تا ۵ تدفین در یک دخمه انجام شده است. حتا تمام اشیایی که در زمان حیات متوفا مورد استفاده قرار می‌گرفت نیز در کنار او به خاک سپرده می‌شد. البته در کنار این یافته‌ها شاهد کشف، انواع انگشترمهر، خنجر و... بودیم.
انگشترمهر
شریفی درخصوص داستان‌هایی که انگشتر مهر‌ها از دوران اشکانیان روایت می‌کنند، گفت: از دید باستان‌شناسی وجود این تعداد انگشترمهر از جنس‌های مختلف مانند عقیق، نقره، مفرغ و... نشان دهنده آن است که این منطقه در دوران اشکانیان به لحاظ اقتصادی وضعیت مالی خوبی داشتند چراکه مهر نشانه مالکیت است و وجود تعداد زیادی از انگشترمهرها نشان می‌دهد که بسیاری از افرادی که در این گورها پیدا شده‌اند، مالک ثروت زیادی بودند.
