دلایل معرفی نامزدهای ایرانی جایزه آسترید لیندگرن/امیدواریم امسال یک ایرانی جایزه را بگیرد

به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری معرفی نامزدهای جایزه جهانی آسترید لیندگرن صبح امروز در انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برگزار شد.

فریدون عموزاده خلیلی (رئیس هیئت مدیره انجمن کودکان و نوجوانان) در این نشست با اشاره به اینکه امیدوارم با معرفی این نامزدها این جایزه امسال به کاندیدای ایرانی تعلق بگیرد، گفت: این جایزه ااز سال 2002 به نام و یاد آسترید لیندگرن نویسنده شهیر پایه‌گذاری شده است و هدفش ترویج نگاه انسانی و مسائل و رنج‌های کودکان و رویاهایشان است. از توجه به ارزش‌های انسانی در کنار کیفیت ادبی و هنری ازجمله ملاک‌های این جایزه ادبی است که از آن به عنوان نوبل ادبیات کودکان و نوجوانان یاد می‌شود. این جایزه از لحاظ نقدی و ارزشمندی در کنار جایزه نوبل قرار می‌گیرد و یک نگاه جهانی به همه کودکان جهان و مسائل و مشکلات آنها در همه کشورها دارند.

او ادامه داد: کاندیداهای این جایزه معمولا از سوی سازمان‌ها نهاد و ارگان‌هایی که در حوزه کودک و نوجوان به رسمیت شناخته شده‌اند، معرفی می‌شوند و انجمن نویسندگان و کودکان نوجوان ایران نیز در کنار کانون پرورش فکری و کودکان شورای ادبیات کودک و موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات از ایران کاندیدا معرفی می‌کنند. متاسفانه تاکنون کاندیداهایی که از سوی ایران معرفی شده‌اند موفق به دریافت جایزه نشدند اما امسال امیدواریم یک نویسنده ایرانی این جایزه را از آن خود کند.

وی افزود: پیشتر افرادی که همچون مرحوم توران میرهادی، فرهاد حسن‌زاده در نوبت‌های مختلف معرفی شدند اما به دلایلی که عنوان می‌شود هنوز این جایزه به یک فرد ایرانی تعلق نگرفته است. امسال سعی کردیم با توجه به ملاک‌های جایزه در بخش نویسندگی و تصویرگری و مروجین کتاب افرادی را معرفی کنیم که همه اذعان به شایستگی آنها برای دریافت جایزه دارند و اگر ما پرزنت خوبی داشته باشیم، رزومه آنها می‌تواند هر هیئت داورانی را جذب کند.

عموزاده خلیلی ادامه داد: به عنوان مثال سال‌های گذشته اسامی واقعا بزرگی این جایزه را از آن خود کردند در بخش ترویج کتابخوانی موسساتی مثل موسسه زکریا تامر یا موسسه دیگری از آفریقای جنوبی در سال‌های 2009 تا 2015 این جایزه را از آن خود کردند. وقتی که پای یک جایزه بین المللی به میان می‌آید مثل زمانی که ورزشکاران ما در رقابت‌های جهانی حاضر می‌شوند باید فارغ از سلایق و جایگاه‌ها همه نهادهای ملی، مدنی، دولتی و خصوصی همراه شوند تا این افتخار ملی به وقوع پیوندد. چطور در جام جهانی و المپیک حتی نهادهای غیرمرتبط نیز از تیم‌های ملی حمایت می‌کنند؛ برای معرفی چهره‌های فرهنگی و ادبی‌مان به جهان نیز باید همین گونه رفتار کنیم و انتظار داریم این جایزه که به نوعی جام جهانی ادبیات کودک و نوجوان است از سوی ارشاد، صداوسیما و هر آنکه مطلوبیت فرهنگی دارد چه دولتی و چه خصوصی مورد حمایت قرار بگیرند.

این فعال ادبیات کودک و نوجوان سپس درباره چرایی عدم موفقیت کاندیداهای ایرانی معرفی شده به جایزه لیندگرن گفت: یکی از دلایلی که با وجود همه پتانسیل‌ها در بخش نویسندگی و تصویرگری کودک و نوجوان هنوز موفق نشده‌ایم جایزه‌هایی در سطح جهانی بگیریم و با وجود اینکه امثال آقای فرهاد حسن‌زاده هم در این جایزه و هم در جایزه کریستین آندرسن نامزد شده‌اند، به عنوان برگزیده نهایی معرفی نشدند، این است که همت ملی نداریم تا مثل ورزش‌مان آن را قوی پرزنت کنیم. نیاز داریم تا کتاب‌های نویسندگان کودک و نوجوان ما در سطح بالا به زبان‌های مختلف ترجمه شوند.

او افزود: اگر افتخار ملی می‌خواهیم باید پیش‌نیازهایش را فراهم کنیم و در بخش ادبیات یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیازها سرمایه‌گذاری برای ترجمه آثار آست که واقعا در جایزه‌ای مثل جایزه استرید امتیاز محسوب می‌شود. مطمئنم ا گر نامزدهای قبلی را نیز به خوبی معرفی کرده بودیم تاکنون این جایزه به نویسندگان ایرانی نیز رسیده بود.

این نویسنده کودک و نوجوان همچنین در تشریح رویکرد امسال انجمن برای معرفی کاندیداها گفت: رویکرد امسال ما در بخش مروج کتابخوانی این بود که فرد مورد نظر کسی باشد که نهادی عمل کرده نه فردی و همچنین از سیستم‌های سنتی عبور کرده و با نوع آوری یک سیستم ترویج کتابخوانی‌ را بنا گذاشته باشد. علاوه بر این اثرگذاری و فراگیری فعالیت‌های او و اینکه دامنه وسیعی از کودکان در مناطق مختلف را پوشش داده باشد.

وی افزود: استمرار در فعالیت کتابخوانی از اصلی‌ترین معیارهای ما برای انتخاب بود. برای معرفی نویسنده نیز سعی کردیم با در نظر گرفتن ملاک‌های خود جایزه فردی را معرفی کنیم که در تمام کتاب‌هایش نگاه انسانی حاکم است و داستان‌هایش بازتاب‌دهنده آرزوها، فقر و خاستگاه کودکان است.

جعفر توزنده‌جانی (دبیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان) نیز ضمن خوشحالی از جهانی شدن دایره فعالیت این انجمن گفت: سعی کردیم چه در بخش نویسنده و چه مروج کتاب کسانی که واجد شرایط هستند را به دقت ارزیابی کرده تا آنها که شانس بالاتری برای دریافت جایزه دارند، معرفی شوند. متاسفانه خیلی‌ها حتی از معرفی فرهاد حسن‌زاده به این جایزه و قرار گرفتن در بین کاندیداهای اصلی اطلاع ندااشتند و امسال باید به خوبی برای کاندیداهایمان معرفی انجام دهیم.

او ادامه داد: آقای خانیان که به عنوان نویسنده از سوی انجمن معرفی شده بیش از صد اثر پژوهشی در قالب پایان‌نامه‌های دکترا و ارشد و همچنین مقاله‌ای روی آثار او نوشته شده و او اثرگذاری مهمی دارد. علاوه بر این او در تمام 44 اثر داستانی خود نگاه انسانی و اجتماعی دارد و به صورت آگاهانه وارد ادبیات کودک و نوجوان شده است.

دبیر انجمن نویسندگان کودک افزود: خانیان ادبیات بومی و اقلیمی را مورد توجه قرار داده و با توجه به افسانه‌های فولکلور ما داستان نوشته است. هیچ کدام از آثار او رنگ تعلیمی و آموزشی ندارد و در کنار توجه به اقلیم‌ها زندگی شهری و جنبه‌های همه‌گیر آن را نیز مدنظر داشته است. خانیان سالمندان و ارتباط بین نسل‌ها را نیز در داستان‌های خود پوشش داده و یک نگاه انسانی به زن و مرد در آثارش دارد. در بحث کیفیت نیز تکنیک و قواعد زبانی و واژگانی بخش جدانشدنی از داستان‌های این نویسنده هستند.

عموزاده خلیلی نیز در پاسخ به چرایی انتخاب علی اصغر سیدآبادی و اینکه بسیاری از فعالیت‌های او متکی به دولت و وزارت ارشاد است، گفت: آقای سیدآبادی فعالیت‌هایش در حوزه کتابخوانی فعالیت مخاطب‌محور و اجتماع‌محور است و یک فعالیت مشارکتی و اجتماعی با موضوع کتابخوانی شکل داده. او در کنار ترویج کتابخوانی آزاداندیشی و تفکر انتقادی را نیز به کودکان آموزش می‌دهد و تاکید دارد که کتابخوانی امری دوطرفه است و برای این مهم یک کنشگری اجتماعی خلاقانه ایجاد کرده است. به عنوان مثال جام باشگاه‌های کتابخوانی فقط با پیگیری‌های مستمر او به نتیجه نشسته و امروز پنج هزار باشگاه و پانصد هزار عضو داریم. او حتی کتابخوانی را به عشایر هم کشانده و جشنواره کتابخانه‌های روستایی و خانگی و جایزه‌های لاک‌پشت پرنده و گوزن زرد را راه‌اندازی کرده است.

او یادآور شد: 16 دوره است که جایزه استرید برگزار می‌شود و در بخش کتابخوانی تنها دو دوره کاندیداهای ایرانی موسسات بودند و در مابقی سال‌ها اشخاص معرفی شدند. در این جایزه موسسه بودن الزام نیست بلکه اختیاری است چراکه گاهی شخص فراتر از موسسه است و شما اصلا موسسه را به نام شخص می‌شناسید. جام باشگاه‌های کتابخوانی در استانداردهای بین المللی اجرا شده و با یک نگاه کاملا واقع‌گرایانه و مستند با عدد و رقم اینکه آقای سیدآبادی از ظرفیت‌های دولتی و شهرداری‌ها استفاده می‌کند، فکر نمی‌کنم نکته بدی باشد و نشان می‌دهد او توانایی تعامل برای پرزنت کردن طرح‌هایش و دریافت بودجه را دارد. مضاف بر اینکه میزان بودجه تخصیص داده شده به طرحی گسترده مثل جام باشگاه‌های کتابخوانی اصلا در حد و اندازه بودجه‌های دولتی نیست چراکه با شیوه غیردولتی اداره می‌شود. سیدآبادی شخصا با شهردار و فرماندار شهرها و استان‌های مختلف صحبت کرده و شرایط ادامه فعالیت ترویج کتابخوانی را حفظ کرده است. اتفاقا کار بخش مدنی هم همین است که از نهادهای دولتی و شهرداری برای اجرای طرح‌هایش بتواند پول بگیرد.