بزرگداشت عباس سحاب برگزار شد/رونمایی از کتاب 80 سال کارتوگرافی

به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم بزرگداشت عباس سحاب و 80 سال کارتوگرافی ایران بعد از ظهر امروز با حضور چهره‌های فرهنگی و دانشگاهی، مدیران ارشاد، ریاست سازمان نقشه‌برداری ایران، سیدهادی خامنه‌ای، سیدمحمود دعایی و جمعی دیگر از علاقه‌مندان رشته جغرافیا برگزار شد.

احمدرضا خضری مشاور و مدیرکل حوزه ریاست دانشگاه تهران در این مراسم گفت: همه می‌دانند دانش جغرافیا همیشه تاثیرگذار در دیگر رشته‌ها به‌خصوص در رشته‌های علوم انسانی و به‌ویژه تاریخ است. متاسفانه برخی ناآگاهی‌ها باعث کم لطفی به دانش جغرافیا شده ولی امروز دیگر نمی‌توان این دانش و تولیدات آن را در نظر نگرفت.

خضری ادامه داد: 80 سال پیش جغرافیا و نقشه‌برداری و اهمیت آن توسط خاندان سحاب به ایران شناسانده شد و آنها موسسه سحاب بنیان را گذاشتند. اروپایی از دیروز تا امروز روی جغرافیا تمرکز کردند و می‌خواهند به آن عمق ببخشند. 80 سال فعالیت موسسه سحاب که با تلاش ابوالقاسم سحاب آغاز شد جز با صبر و مدیریت درست امکان‌پذیر نبود. شادروان عباس سحاب نیز با فعالیت‌های خود به محیط زیست و حیات‌وحش ایران خدمت کرد و نقشه‌ای بی‌بدیل تهیه کرد. او 30 هزار شهر و روستا را گام به گام طی کرد تا جغرافیای این سرزمین را بشناسد و گفت‌وگو کند و نتیجه سفرهایش صدها عکس و نقشه کوچک و بزرگ شد که در اختیار جامعه علمی ما قرار گرفته است .

محمدرضا سحاب رییس هیات‌مدیره موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب ضمن ارایه مختصری از شکل‌گیری فعالیت این موسسه گفت: برنامه‌های هشتادومین سالگرد نقشه برداری و کارتوگرافی از شهریور 95 آغاز شده و مقالاتی از داخل و خارج از کشور به دست ما رسیده که انتخاب میان آنها و ویرایش کتاب آن یک و سال و نیم طول کشید و امروز آماده شد.

سحاب افزود: کتاب دیگری نیز درباره زندگی‌نامه و فعالیت‌های زنده‌یاد عباس سحاب آماده انتشار و در چاپخانه در انتظار چاپ است. جلد سوم نیز را در نظر گرفتیم که مقالات جامانده از کتاب اول را در آن منتشر کنیم.

او در ادامه ضمن بیان خاطره‌ای اظهار داشت: جرقه آماده‌سازی نقشه از تهران زمانی در سر پدر خورده شد که یک توریست فرانسوی را دید که دنبال نقشه‌ای برای تهران‌گردی می‌گشت و با تعجب پرسیده بود چگونه است پایتخت ایران نقشه ندارد. آن زمان پدرم 15 ساله بود و در مدت 6 ماه نقشه‌ای را آماده کرد که به‌صورت چاپ دستی تکثیر شد.

عباس سحاب همچنین سال 1332 اولین دوره نقشه آموزشی برای مدارس را آماده کرد و دو جلد از اطلس خلیج فارس را نیز زیر چاپ برد.

سپس رییس انجمن ایران‌شناسی در این مراسم گفت: همین که انجمن ایران‌شناسی و مشارکتی در برپایی این بزرگداشت داشته برای ما باعث افتخار است. نیاز به دانش جغرافیا از دیرباز در جوامع انسانی احساس می‌شد ولی واقعا جغرافیای ایران چرا این‌قدر مهم است گستره تمدن فرهنگ ایران گستره عظیمی از علم دانش است که حوزه‌های پزشکی، نجوم و فلسفه را در بر می‌گیرد پس از اسلام نیز عارفان و ادیبان گران‌سنگی در ایران ظهور کردند تا امروز برای دنیا ارزشمند هستند.

محمود جعفری دهقی تاکید کرد: ایران‌نشناسی باعث تخریب محیط زیست و خشکسالی و تفرقه و بی‌هویتی می‌شود. مدیران هم بدون شناخت ایران قادر به اداره آن نخواهند بود. باید در تمام مدارس و دانشگاه‌های ما واحدهای ایران‌شناسی تدریس شود. آثاری که موسسه سحاب تولید و عرضه کرده سراسر عشق و ایثار است. تهیه نقشه وجب به وجب خاک ایران جز با عشق میسر نمی‌شود و این عشق نسل به نسل در خاندان سحاب وجود داشته و دارد.

محمد تقی رهنمایی استاد جغرافیایی دانشگاه تهران هم با بیان خاطره‌ای از خود متذکر شد: آشنایی من با آثار و تولیدات موسسه سحاب برایم سرنوشت‌ساز بوده است. سوم ابتدایی در تالش معلمی داشتیم که در ساعت جغرافیا برای ما نقشه می‌آورد و من به نقشه و نقشه‌خوانی علاقمند شدم تا جایی‌که هر زمان معلم شهر یا منطقه را روی نقشه پیدا نمی‌کرد از من می‌پرسید و من به سرعت پاسخ می‌دادم و بیست می‌گرفتم. این بیست‌ها را مدیون موسسه سحاب هستم که چنین انگیزه‌ای را در من بوجود آورد.

رهنمایی افزود: سال 1315 که موسسه تاسیس شد تازه دو سال از احداث دانشگاه تهران و ورود رادیو به ایران می‌گذشت. 5 سال بعد سال 1320 نیز کشور اشغال می‌شود؛ تصور کنید بخش‌خصوصی که آن دوره فعالیت می‌کرده با چه شرایطی مواجه می‌شود و چه بحرانی را می‌گذراند. ماندن از پس این بحران‌ها یعنی مدیریت کارآمد، صبور و اندیشمند. نسل‌های بعدی که این موسسه را سرپا نگه داشتند همین توانمندی ذاتی و عاطفی را دارند و سرشار از عشق و علاقه و خواستن هستند.

این استاد دانشگاه سپس نسبت به بی‌توجهی به گنجینه‌ای که موسسه سحاب در اختیار دارد انتقاد کرد و گفت: گنجینه‌ای که این موسسه در اختیار دارد اعم از اطلس‌ها، عکس‌های قدیمی و حتی نقاشی‌هایی از طبیعت ایران است که گنجینه محسوب می‌شوند. اگر متولیان ما این‌ها را می‌دانستند ساختمانی مجهز، مستحکم و ایمن می‌ساختند تا این گنجینه از کتاب‌ها و اطلس‌ها را ذخیره و به‌عنوان یک نمایشگاه در معرض دید ایرانیان و جهانیان قرار بدهند.

موسسه سحاب در بیشتر کنگره های جغرافیایی بین المللی حضور جدی و فعال داشته و دارند و با دانشگاهای معتبر هم کار می کند با این حال این موسسه خودش را نه رقیب دولت که مکمل آن می داند . موسساتی مثل گیتا شناسی نیز فرزند و برآمد از دل موسسه سحاب هستند کشورما آنقدر بزرگ است که هزاران گیتا شناسی از دل موسسه ای مثل سحاب بیرون بیاید.

ابراهیم مقیمی رییس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران هم در این مراسم گفت: درست است که مردم سحاب و موسسه سحاب را با اطلس و نقشه می‌شناسند اما تامین منابع علمی سرزمین‌های تاریخی و ایران‌شناسی از دیگر کارهای مهم این موسسه است که کم از تولید نقشه و اطلس ندارد. حمایت و پشتیبانی از تولید منابع علمی در کارتوگرافی مقدم است. اول باید داده علمی تولید شود بعد به نقشه مبدل گردد.

او اظهار داشت: امیدوارم و مطمئنم این موسسه همچنان استمرار خواهد داشت و افتخار ایران خواهد بود. جامعه امروز عادت کرده پولش را صرف ساختن، خریدن یا فروش ساختمان کنند ولی این خانواده برای تولید علم هزینه می‌کنند. اگر شهردار بودم یا وزیر کشور یا رییس‌جمهور یا حتی رهبر تاکید می‌کردم اینها ثروت این کشور هستند و باید بمانند.

عباس سعیدی استاد جغرافیای دانشگاه شهید بهشتی نیز در این مراسم تاکید کرد: سحاب بسترساز جفرافیای‌نوین ایران است. ممکن است افراد گوناگون با نیت‌های گوناگون نقشه طراحی کنند و نقشه منتشر کنند ولی نقشه اصیل ابزار کار جغرافیا است و نشانگر ارتباط پدیده متنوع و متاخر نقشه اصیل است که واقعیت مکانی را در مقیاس‌های کوچک به ما نشان می‌دهد. نقشه علاوه بر کاربرد علمی نوعی عرضه هنرمندانه واقعیت هم است.

سعیدی افزود: نقشه‌ها علاوه بر خصوصیات آن بیانگر غرور ملی و محلی و نوع تلفیق احساسات و آمال سیاسی است و بازتاب نوعی تصویر از واقعیت که نشانگر دیدگاه طراح نقشه است. نقشه‌های کشورهای عربی از خلیج فارس که با سرمایه و تبلیغ فراوان منتشر می‌شوند نمونه‌ای از همین دسترنج است .

او ادامه داد: پاسخ سحاب به این پاسخ علمی و متین بود آن‌هم با ارایه اطلس‌های واقعی خلیج فارس. از یاد نبریم که سحاب با گذشت از منافع شخصی به خودش این موسسه را بنیان گذاشت و سرپا نگه داشت. نام نقشه در ایران با سحاب قرین بوده است.

همچنین ناصر تکمیل همایون با اشاره به خدمات فرهنگی خاندان سحاب گفت: قطر میلیون‌ها دلار خرج می‌کند، خارجی‌ها را دعوت می‌کند تا یک دروغ را جا بیاندازد و خاندان سحاب نه پول دارد، نه روابط جهانی در سطح قطر، دبی و امارات و تک و تنها به میدان آمده‌اند.

تکمیل همایون تاکید کرد: اگر جامعه را می‌خواهیم باید بدانیم جامعه نه در هوا، نه در ذهن، بلکه روی زمین است؛ یعنی اگر جغرافیا نداریم چگونه می‌خواهیم جامعه را بشناسیم. در تاریخ هم بدون دانستن جغرافیا به درک درستی نمی‌رسیم. در واقع مورخ و جامعه‌شناسی که جغرافیا نداند، نه مورخ است، نه جامعه‌شناس.

این استاد دانشگاه سپس با ارایه پیشنهادی برای حراست از گنجینه موسسه سحاب متذکر شد: در مجلس چهاردهم شورای ملی، دهخدا کار لغت‌نامه را تمام کرده بود اما بودجه‌ای برای انتشار آن موجود نبود منتهی دکتر مصدق تاکید کرد که این اثر یک سرمایه‌ملی است و باید برایش بودجه در نظر بگیریم. در نهایت هم با همراهی علی اکبر سیاسی هم لغت‌نامه منتشر شد و هم موسسه دهخدا به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از دانشگاه تهران آغاز به کار کرد. شاید برای موسسه سحاب هم چنین تمهیداتی اندیشید تا یک موسسه به‌عنوان زیر مجموعه دانشگاه تهران ولی به اسم سحاب و با نظارت سحاب فعالیت کنند.

در این مراسم همچنین داریوش بوربور مدیر پژوهشکده و کتابخانه مطالعات ایران‌شناسی، طهمورث تاجدی استاد ایران‌شناسی، جمشید کیان‌فر پژوهشگر تاریخ و جغرافیا و محمد علی سیفی پژوهشگر تاریخ و جغرافیا به ارایه مقالات تخصصی در حوزه جغرافیا و ایران‌شناسی پرداختند. علاوه بر آن نیکلوز ناخن سپهری‌شولی استاد ایران‌شناسی دانشگاه تفلیس، جورج سانیکی رییس موسسه خاورشناسی دانشگاه ایلیا سخنرانی کردند و بیانیه انجمن جغرافیایی گرجستان نیز قرائت شد.

اختتامیه مراسم نیز رونمایی از کتاب 80 سال کارتوگرافیک یادنامه استاد سحاب بود.

همایون امیرزاده (مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) در حاشیه این مراسم به خبرنگار ایلنا، گفت: این مراسم پاسداشت 80 سال خدمت صادقانه در یکی از عرصه‌های ملی کشور ماست. استاد سحاب در فعالیتی مستمر مهمترین اتفاقات در حوزه کارتوگرافی ایران را به اسم خودشان به ثبت رساندند. در تعیین حدود و ثغور کشور که امری بسیار مهم است و مخصوصا نقشه‌های خلیج فارس زحمات زیادی کشیده‌اند و داده‌های جغرافیایی را به امروز انتقال دادند. شخصیتی مثل استاد سحاب باید ارزشگذاری شود و این مهم ارزشگذاری ملی برای کشور است. اقدامات استاد سحاب توسط محمدرضا سحاب ادامه پیدا کرده و می‌کند و با توجه به تحریفات در مورد خلیج فارس اهمیت کارتوگرافی بیشتر از گذشته است و ملت باید با کسانی برای حفظ هویت کشور تلاش می‌کنند، آشنا شوند.