سهراب سلیمی و قاسم زارع مطرح کردند؛
تئاتر خصوصی مانند انبوه‌سازی تعاونی‌های مسکن پر از ایراد است/جای خالی سازمان فعالیت‌های هنری با محوریت تئاتر
سهراب سلیمی (کارگردان) با انتقاد از وضعیت سالن‌های خصوصی و رشد کمی آنها بی‌توجه به کیفیت‌شان و همچنین در غیاب کمک‌های دولتی گفت: وضعیت تئاترهای خصوصی که این روزها سالن‌هایش هم زیاد شده مثل انبوه‌سازی تعاونی‌های مسکن دولت می‌ماند که وقتی می‌روی داخلش آب از همه جایش بیرون می‌زند، خیابان‌کشی ندارد و پر از ایراد و اشکال است. هیهات از تئاتر دولتی و خط مسیری که گرفته و می‌رود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، این روزها نمایش «بوی خواب» به کارگردانی سهراب سلیمی براساس متنی از محمد چرمشیر در تئاتر شهر روی صحنه است؛ به بهانه اجرای این نمایش با سهراب سلیمی (کارگردان) و قاسم زارع (بازیگر) آن گفتگو کردیم. این دو هنرمند از آنچه وضعیت آشفته و نابسامان وضعیت تئاتر خصوصی و دولتی می‌خوانند و از عدم حمایت‌ها انتقاد دارند.
سلیمی خاطرنشان کرد: واقعیت این است که هرچیزی براساس پیش‌نیازهای جامعه تعریف می‌شود. فرض را بر این بگذارید که صد سالن آمفی تئاتر دایر شده است؛ آیا در این سال‌ها توانسته‌ایم مخاطبش را فراهم کنیم؟ آیا توانستیم تامین مسائل گروه‌های تئاتری را داشته باشیم؟ آیا جایگاه‌هایشان تعریف شده؟ با تمام تنوعی که وجود دارد و دولت معتقد است سالن‌های خصوصی ایجاد شده هیچ ایرادی ندارد، آیا برای چشم‌انداز تئاتر دولتی تعریفی شده است؟ تئاتر خصوصی چطور؟ دانشجویی؟
این کارگردان تئاتر ادامه داد: هیچ تعریف اصولی و قانونمندی در تئاتر و به طور کلی در هنر ما وجود ندارد؛ سلایق حرف مهم را می‌زنند. مثلا یکجا موسیقی برگزار می‌شود و جای دیگر اجازه‌اش را نمی‌دهند. یک جایی در ظاهر تئاتر هست اما مثلا استان‌های دیگر در حداقل مسائل تئاتر مانده‌اند.
سلیمی با بیان اینکه مدیران از جمع‌بندی آن جریانی که در کارهای تبلیغاتی و پروپاگاندای دولتی بیرون می‌زند؛ تغذیه می‌کنند، گفت: در این چند سال مدیران دولتی می‌گویند ببینید تئاتر چقدر رشد کرده است؟ درحالیکه اطلاع داریم بسیاری از بخش‌های خصوصی به ورشکستگی کامل دارند می‌رسند. کدام بخش خصوصی؟ مگر زیرپله بخش خصوصی است؟ یک اتاق را سیاه کردن شد بخش خصوصی؟ آیا جایگاه گروهی که آنجا کار می‌کند به ازای مبالغ هنگفتی که از گروه‌ها می‌گیرند تامین کننده مسائل دیگرشان در اجرایشان هست؟ کمک هزینه‌ای که از سوی دولت به گروه‌های تئاتری داده می‌شود تامین کننده طراحی صحنه، نور و لباس و حقوق بازیگر نیست؛ اصلا شوخی است. اما دولت دوست دارد یکسری نمایش را مطرح کند و بگوید دیدید فلان سالن بلیتش فلان قدر فروخته می‌شود؟ اما آیا از جریان واقعی تئاتر خبری هست؟ براساس عدالت و دادخواهی آنها صحبتی هست؟
او خاطرنشان کرد: تا زمانی که خودخواهی مدیران با اشخاصی که در بدنه آن مدیریت تعریف شده و آنها براساس خودمحوری حرکت می‌کنند؛ فاجعه آن چیزی است که هست. اما اگر تشکیلات و مسائل و اصول تئاتر و قانونمند شدنش به دست اشخاص با صلاحیت سپرده شود قضایا غیر از این خواهد بود که الان هست.
قاسم زارع (بازیگر) نیز با اشاره به بازگشتش به تئاتر بعد از مدت‌ها با نمایش «بوی خواب» به کارگردانی سهراب سلیمی گفت: خوشحالم که به تئاتر برگشتم و تئاتر کار می‌کنم. در نمایشی که از سوی رفیق و همکار دیرینه‌ام آقای سلیمی به من پیشنهاد شد و براساس متنی از محمد چرمشیر عزیز که سالیان سال است با ایشان مراوده دارم. طرح موضوع و قصه من را جذب کرد که راغب شوم و وقتم را در سالن تئاتر طی کنم. اما شرایط بعدش را زیاد خوشایند نمی‌بینم.
زارع ادامه داد: این شرایط ناخوشایند نه تنها به این کار، بلکه به حوزه فرهنگ و هنر و به خصوص تئاتر و تعریفش در حال حاضر برمی‌گردد که جایگاه خوب و شایسته‌ای ندارد. اعتقادم بر این است که بچه‌های تئاتر باید جایگاه شایسته‌تری نسبت به حال حاضرشان داشته باشند. اوضاع امروز خیلی بد است. بعد از 40 سال که از عمر این نظام می‌گذرد متاسفانه هنوز تعریف منسجم و مشخصی را از حوره‌های فرهنگ و هنر نمی‌بینیم و به چشم نمی‌خورد. با تعویض یک دبیر جشنواره همه چیز تغییر می‌کند؛ این برمی‌گردد به آن نگاه جناحی و حزبی که متاسفانه همه مقوله‌ها دارند و این چنین نگاه می‌کنند و تا وقتی این چنین نگاه می‌شود راه به جایی نخواهیم برد و دور خودمان و نگاه و جناح خودمان خواهیم چرخید.
این بازیگر سینما و تئاتر با اشاره به چشم‌اندازی که با این شرایط پیش روی تئاتر می‌بیند، گفت: تا وقتی تعریف و برنامه‌های منسجم، معین و مشخصی نداشته باشیم و تعریف تئاتر حرفه‌ای و جایگاه آن، تئاتر خصوصی و دانشجویی و... موجود نباشد، راه به جایی نخواهیم برد. همین می‌شود که هر سال دریغ از پارسال است. جایگاه اصلی فراموش شده از بین می‌رود و کمرنگ می‌شود.
زارع ادامه داد: به نظرم مسئولان خیلی هم بدشان نمی‌آید از اینکه چنین اتفاقاتی می‌افتد بلکه استقبال هم می‌کنند. چون سیستم غلط است. من با شخص کاری ندارم که چه کسی پشت میز مدیریت مرکز هنرهای نمایشی یا معاونت هنری است؛ اینها مجری خواست‌های سیستم هستند. سیستمی که درست نیست و جواب نمی‌دهد. چراکه تعریف و برنامه‌ریزی مشخص و معینی نداریم که جوابگوی این همه وسعت و فعالیت باشد. آن سیستم باید ایجاد شود و برنامه‌ریزی‌هایش مشخص شود و شخصی نتواند به صورت سلیقه‌ای عوضش کند. مدیران می‌آیند و می‌روند. اما ما به کجا رسیدیم؟
او همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر نقش اهالی تئاتر در تغییر این وضعیت گفت: چه کار باید بکنند؟ بچه‌های تئاتر مظلوم‌ترین این حوزه هستند، باید چه کار کنند؟ در تئاتر را تخته کنند و بروند؟ سیستم باید بگوید نمی‌خواهیم تا ما هم تعطیلش کنیم.
سلیمی نیز در همین باره گفت: اهالی تئاتر سال‌های سال همین صحبت‌ها را مطرح کردند. اما فقط بحث و صحبت نبوده، طرح مدون و راهکار هم اعلام کردیم اما وقعی گذاشته نمی‌شود. این دیالوگ یک‌طرفه است. دوطرف، نشست، و به ازای این نشست یک قانون‌بندی مدون، مقطعی طرح کرد اما کو اراده از سوی دولت؟ مگر نمی‌آیند سیاست‌های دولت را از کوتاه مدت تا بلندمدت بچینند؟ آیا تا به حال چنین برنامه‌ریزی را با اهالی و خانواده تئاتر انجام داده‌اند؟ تمام این مطالبی که می‌گویم نه براساس یکسویه نقد کردن بلکه براساس اطلاعات مدونی است که ارائه شده و هیچ وقعی نگذاشتند.
این کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: به نظر می‌آید تئاتر آخرین هنر است که سراغش می‌آیند؛ تا سر و صدایی نکرده‌اند به آنها رسیدگی نمی‌کنند و راهکاری پیش پا نمی‌گذارند. تا این ارتباط بین دو طرف به وجود نیاید و نشست‌ها براساس اعتماد و حسن نیت شکل نگیرد اتفاقی رخ نمی‌دهد. مدیریت‌ها عموما براساس روش‌هایی که از طریق سیاسیون و دولت دیکته می‌شود اداره می‌شود اما هنرمند آزادی عملش را دارد برای ارائه طرح و قانونمند شدن. ولی وقتی چنین ارتباطی وجود ندارد در سیکل باطلی قرار می‌گیریم که در این سال‌ها در آن دور می‌زنیم.
سلیمی با بیان اینکه دولت می‌گوید بودجه نداریم، گفت: اما باید پرسید چطور یکجا بودجه خوبی دارید و یکجا ندارید؟ بسیاری از اسپانسرها برای تئاتر تعریف شده‌اند اما اسپانسرهایی که درنهایت ختم می شود به جاهای دولتی تئاتر. به طور کلی باید بگویم، وقتی در کتیبه وزارت ارشاد جای هنر خالی است چطور می‌شود از هنر در آن حرف زد؟ وقتی تضاد در کلیت جامعه در اوجش هست چطور باید به حق خواهی خود در آن برسیم.
کارگردان نمایش «بوی خواب» با بیان اینکه تعاریفی مثل تئاتر دانشگاهی یا تئاتر خصوصی و دولتی و مانند آنها محتوایی هستند که براساس یکسری قواعد مشخص تعریف شده‌اند، گفت: وقتی از تئاتر خصوصی صحبت می‌کنیم یعنی جذب بسیاری از کارخانجات، صنایع و تولیدات که به لحاظ مسائل فرهنگی و حمایت از موارد هنری از مالیات آنها کاسته می‌شود. اما چنین اتفاقی نمی‌افتد؛ بنگاه‌های تجارتی الان دارند فعال می‌شوند. بخش دولتی هم تعریف دارد.
سلیمی یادآور شد: من و آقای زارع هر دو بازنشسته اداره برنامه‌های تئاتر هستیم؛ داریم از سازمانی حرف می‌زنیم که سال‌هاست پس زده شد و امروز داریم دنبال آن می‌گردیم. سازمان فعالیت‌های هنری که در راس آن تئاتر قرار گرفته بود. با واژه‌ها نمی‌توان بازی کرد؛ چون محتوا و پشتوانه دارند.
