در سینمایی که مملو از نامردی، نارو زدن و تجاوز و خشونت است، رفاقت موضوعی متفاوت است/ «عاشق پاییز» خیلی شبیه فیلمسازش است

میثم بیدقی کارگردان فیلم سینمایی «عاشق پاییز» که این روزها در گروه هنر و تجربه در حال اکران است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره این فیلم سینمایی گفت: موضوع بازگشت و رجعت برای من همیشه موضوعی جذاب و جالب توجه بوده و این ایده را در فیلم‌های کوتاهم هم دنبال کردم. سال‌ها پیش فیلمی کوتاه با عنوان «اسم تو» ساختم که قصه‌اش با «عاشق پاییز» متفاوت بود اما به همین موضوع و مفهوم بازگشت و رجعت ارتباط داشت. آن فیلم درباره آزاده‌ای است که پس از سال‌ها برمی‌گردد و دوست داشتم فیلم بلندی هم با این ایده بازگشت به سرزمین مادری بسازم.

بیدقی خاطرنشان کرد: پس از اینکه به ایده و طرح اولیه رسیدم با آرمان طهماسبی و علی باطنی موضوع را مطرح کردم و آن‌ها هم قصه را خیلی دوست داشتند. آن زمان دوستان مشغله زیادی داشتند و فیلمنامه‌های دیگری مثل «فسیل» را می‌نوشتند که پس از کمتر شدن مشغله‌شان نگارش و بازنویسی فیلمنامه «عاشق پاییز» آغاز شد. جالب است بگویم که ما ۷ یا ۸ نسخه فیلمنامه داریم که همه آن‌ها با هم متفاوت است و حتی نسخه‌ای داریم که شخصیت شاهی الآن مورد توجه قرار گرفته در آن وجود نداشت. در نسخه اولیه دختر قصه ما روزنامه‌نگاری بود که از تهران زندگی می‌کرد و برای طبیعت‌گردی به گیلان می‌رفت و در بازنویسی‌ها این موارد را تغییر دادیم.

این کارگردان در ادامه درباره پرداختن به مفاهیم انسانی در سینما، گفت: مفهوم رفاقت برای من یک مفهوم کلیدی و مهم است که در این فیلم به آن پرداخته‌ام. حدود ۲۵ - ۲۶ سال است که در سینما کار می‌کنم، سال‌ها دستیار کارگردان بودم و دوستانم من را فردی می‌شناسند که رفقای زیادی دارد یا اصطلاحاً رفیق‌باز است. به طور کل سینما ما را به این سمت می‌کشاند که رفاقت را جدی بدانیم. به نظر من رفاقت بر دوست داشتن ارجح است و سعی داشتم در این سینما که فیلم‌هایش مملو از نامردی، نارو زدن و تجاوز و خشونت شده، به مفهوم رفاقت بپردازم، مفهومی که در دنیای ما وجود دارد اما به آن بی‌توجه هستیم.

بیدقی تأکید کرد: به نظر من فیلم ساختن باید غریزی باشد و بهتر است آنچه که فیلمساز در ذهن دارد با نگرش خودش اجرا شود اما ممکن است من از سینماگران مختلفی تأثیر گرفته باشم؛ مثلاً مفهوم رفاقت را از سینمای مسعود کیمیایی گرفتم یا طبیعت از سینمای عباس کیارستمی آمده یا رئال بودن اثرم به سینمای کیانوش عیاری نزدیک باشد. من نمی‌خواهم خودم را با این فیلمسازان بزرگ مقایسه کنم اما مطمئناً آن‌ها بر فیلمسازان پس از خود تأثیر گذاشته‌اند و من هم از این قاعده مستثنی نیستم.

وی افزود: من سال‌ها در سینما دستیار کارگردان بودم و همه آن تجربه‌ها را جمع کردم و به این فیلم آوردم. تجربیاتی مثل دستیار رضا عطاران بودن در سریال «خانه به دوش»، من سال‌ها دستیار مهران مدیری بودم یا در فیلم «مغزهای کوچک زنگ زده» دستیار هومن سیدی بودم و جالب است که هیچ یک از آثاری که در آن‌ها حضور داشتم شبیه هم نیستند و من این شانس را داشتم که با فیلمسازان بسیاری همکاری کنم و شاید فضای طنزی که در «عاشق پاییز» آمده را از سینمای عطاران و مدیری وام گرفته باشم.

این کارگردان در ادامه اظهار کرد: در سال‌های اخیر با بهرنگ توفیقی نیز همکاری داشتم که او خودش گیلانی است و سه سال رفاقت کردن با او باعث شد که من با گیلان آشنایی خوبی پیدا کنم و با وجود اینکه گیلان را نمی‌شناسم، فیلمی بسازم که خیلی از گیلانی‌ها به نمایش دقیق این استان در آن تأکید دارند.

بیدقی درباره دلیل انتخاب استان گیلان برای روایت قصه «عاشق پاییز» گفت: گیلانی‌ها مردمانی فرهنگ‌دوست هستند و از آنجا که به هنر اهمیت می‌دهند همراهی خوبی هم با ما در تولید این فیلم داشتند و واقعاً به شکل عجیبی شاهد همکاری‌شان بودیم و این همکاری زمانی دو چندان شد که فهمیدند این فیلم درباره رفاقت و عشق است. من به واسطه شناختی که از گیلان پیدا کردم بخش‌هایی به قصه فیلم اضافه کردم؛ به عنوان مثال من با پدیده خاک دزدی آشنا شدم که پیش‌تر هیچ اطلاعی از آن نداشتم و فهمیدم چنین شغلی وجود دارد و برخی افراد که وضعیت مالی خوبی ندارند خاک برخی مناطق مثل سواحل را می‌فروشند و تصمیم گرفتم این موضوع را در فیلم مطرح و در این زمینه فرهنگ‌سازی کنم اما این مسئله را به دور از شعار و در زیرلایه‌های فیلم آوردم.

وی خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های روایت این قصه در استان گیلان، جذابیت‌های این استان است که نظر مخاطب را به خود جلب می‌کند. خیلی از دوستان به من می‌گویند وقتی این فیلم را دیدند پس از اینکه از سینما بیرون آمدند به رستوران رفته و غذای شمالی میل کرده‌اند، خانم صباغ‌سرشت تهیه‌کننده فیلم وقتی فیلمنامه را خواند به من گفت که علاقه دارد در این محیط زیست کند. ما سعی کردیم فرهنگ غذایی این استان را هم نشان دهیم و طبیعت چشم‌نواز این استان را به تصویر بکشیم و این نکته را هم می‌توان یکی از مضامین فیلم دانست که در لایه‌های دیگر فیلم وجود دارد. ساخت این فیلم در طبیعت برای من یک اولویت بود اما مطمئناً اگر در کردستان هم ساخته می‌شد زیبایی‌های آنجا را نشان می‌دادم.

این کارگردان درباره‌عدم حضور «عاشق پاییز» در جشنواره فیلم فجر گفت: ما فیلم را به جشنواره فرستادیم اما متأسفانه پذیرفته نشد و این نکته برایم عجیب بود اما به نظر هیئت انتخاب کاملاً احترام گذاشتیم. با این حال وقتی فیلم اکران شد و بازخوردها را که این روزها می‌بینم حال من را بهتر می‌کند و اینکه مخاطبان فیلم را دوست دارند حالم را خوب می‌کند.

بیدقی درباره تجربه ساخت اولین فیلم سینمایی گفت: به همه آن‌هایی که می‌خواهند فیلم اولشان را بسازند پیشنهاد می‌کنم که با تهیه‌کننده‌ای کار کنند که با او رفیق شوند، فیلمسازی مسیر بسیار سختی است و اگر سحر صباغ‌سرشت تهیه‌کننده این فیلم نبود، «عاشق پاییز» در میانه راه متوقف می‌شد اما ایشان پای کار ایستاد و کمک کرد که این فیلم ساخته شود.

وی افزود: اگر شما نمی‌خواهد فیلم کمدی بسازید مسیر سختی در پیش دارید. برای من که سال‌ها در این سینما کار کردم ساخت فیلم کمدی خیلی راحت‌تر بود، در این سینما ارتباطات خیلی خوبی دارم اما نمی‌خواستم فیلم اولم کمدی باشد و برایم مهم بود حداقل فیلم اولم فیلمی باشد که به آن کاملاً اعتقاد دارم. وقتی آقای محمدحسین لطیفی فیلم را دیده بودند و درباره فیلم با ایشان گفت‌وگویی شده بود، گفته بودند که فیلم «عاشق پاییز» خیلی شبیه فیلمسازش است و این جمله برای من بسیار ارزشمند و مهم بود.

این کارگردان درباره اکران «عاشق پاییز» در گروه هنر و تجربه اظهار کرد: اکران در این سینما انتخاب من بود و از سر اجبار فیلم را در هنر و تجربه اکران نکردیم. به نظر من در این گروه از فیلم مراقبت بهتری می‌شود و از اکران فیلم تا این لحظه کاملاً رضایت دارم. خوشبختانه در روزهای ابتدای اکران این فیلم ۴ یا ۵ سالن بزرگ سینما پر شد و همه بلیت‌ها به فروش رفت و این اتفاق تازه‌ای در گروه هنر و تجربه به حساب می‌آید.

بیدقی در پایان گفت: من این فیلم را با سختی ساختم و از من گذشت اما از تهیه‌کننده‌ها می‌خواهم به کسانی که سال‌ها در سینما کار کرده‌اند و می‌خواهند فیلم اولشان را بسازند اعتماد کنند. فیلمسازهای جوان سرشار از انگیزه هستند و به اعتقاد من به کسانیکه سال‌ها در این سینما کار کرده‌اند و دستیار بوده‌اند به راحتی می‌توان اعتماد کرد.