مسعود شجاعی طباطبایی در گفتگو با ایلنا مطرح کرد؛
کافی‌ست کاریکاتوریست‌ها از غزه بگویند تا جشنواره‌ها حذفشان کنند
نقش سازمان ملل در رابطه با غزه "هیچ" است
شجاعی طباطبایی می گوید:در رویداد «هولوساید» که مدتی قبل توسط حوزه هنری برگزار شد، دو هنرمند پرتقالی را داشتیم که به آن‌ها گفته بودند اگر به ایران بروید و در مراسم اهدای جوایز این رویداد شرکت کنید، به مدت پنج سال ممنوع‌الخروج خواهید شد.یکی از این هنرمندان با اسم آنتونیو سانتوز، این شرط را پذیرفت و به کشورمان آمد. گفته بود به ایران می‌روم و در رویداد «هولوساید» شرکت خواهم کرد؛ چون به کاری که انجام می‌دهم اعتقاد دارم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، یکی از بسترهای مناسب برای ارائه انتقادها و پیشنهادها هم در سطح داخلی و هم خارجی بهره‌گیری از زبان هنر است. با توجه به تعدد رشته‌های هنری می توان گفت هنر ابزاری برنده است که حال به واسطه وجود اینترنت و فضاهای مجازی با انبوه کاربران در دنیای امروز گستره جدی‌تری یافته است. در میان هنرهای پرکاربرد در مواقع بحرانی آنهایی موفق‌تر هستند که سریعتر تولید و ارائه شوند. به طور مثال سینما، تئاتر و موسیقی هنرهایی زمان‌بر هستند؛ چون علاوه بر عوامل انسانی متعدد، به بودجه کافی و مدت زمان مشخصی برای پیش تولید و تولید نیاز دارند. در مقابل هنرهایی را داریم که انفرادی محسوب می‌شوند و عموما بودجه زیادی نمی‌خواهند، مانند کارتون و کاریکاتور که هر دو در دنیای امروز به هنرهای انتقادیی تبدیل شده‌اند. در دنیای پر حادثه امروز این هنرها که زیرمجموعه هنرهای تجسمی محسوب می‌شوند، سلاح‌هایی قدرتمند و پرکاربرد، به حساب می آیند.
یکی از موضوعات مهمی که کاریکاتوریست‌های داخلی و خارجی می توانند آن را دستمایه قرار دهند فاجعه غزه است. غزه و شهرهای مختلف فلسطین طی یکی دوسال گذشته آماج حملات بی‌رحمانه و گسترده ارتش صهیونیستی اسرائیل بوده است. حال پس از حملات گسترده هوایی و زمینی که منجر به شهادت و زخمی شدن بیش از هشتادهزار نفر شهروند شده، جلوگیری از ورود مواد غذایی و دارویی به غزه فاجعه‌ای دیگر را رقم زده است. با وجود این نسل‌کشی گسترده و بی‌رحمانه، اما هنوز برخی رسانه‌های جهان سکوتی ننگین اختیار کرده‌اند و از انتشار اخبار، تصاویر و فیلم‌های مرتبط با این موضوع جلوگیری می‌کنند.
در چنین شرایطی، این سوال مطرح می‌شود که جایگاه هنرمند بخصوص کارتونیست‌ها و کاریکاتوریست‌ها در پرداختن به این قائله غم‌انگیز چیست و اینکه طی جنگ دوازده روزه اسرائیل علیه ایران، هنرمندان داخلی چه آثاری منتشر کرده‌اند؟
مسعود شجاعی طباطبایی (گرافیست و کاریکاتوریست) که سالهاست دغدغه مردم غزه را دارد، در اینباره با ایلنا گفتگو کرد.
یک اثر از مسعود شجاعی طباطبایی
با توجه به اینکه طی دوران فعالیت‌های هنری خود، همواره نسبت به وقایع مختلف سیاسی و اجتماعی واکنش نشان داده‌اید، از فعالیت‌های اخیرتان بگویید. باتوجه به فاجعه غزه و حمله اسرائیل به ایران حال و هوای کارهایتان چگونه است؟
آنچه این روزها همه ما را به‌شدت نگران کرده، وضعیت بسیار وخیم مردم مظلوم غزه به‌دلیل گرسنگی شدید است. واقعاً هیچ‌گونه غذا یا دارویی به این انسان‌های بی‌دفاع نمی‌رسد، و این بحران هر روز ابعاد جدی‌تری پیدا می‌کند. نگرانی جدی وجود دارد که این وضعیت به یک فاجعه انسانی گسترده منجر شود. در پاسخ به سؤال شما نیز باید عرض کنم که بله، من مشغول کار بوده‌ام، و در واقع، آخرین اثرم به همین وقایع اخیر اختصاص دارد. واقعاً در شرایطی دردناک و ناگوار به‌سر می‌بریم. شاهد هستیم که تک‌تیراندازها کودکان را هدف گلوله قرار می‌دهند؛ بچه‌های کم سن و سال را هنگام دریافت غذای ناچیز، با شلیک مستقیم به شهادت می‌رسانند. این صحنه‌ها فجیع، غیرانسانی و فراتر از تحمل است. تازه این‌ها فقط بخشی از ماجراست؛ علاوه بر این جنایات، ورود هرگونه کمک غذایی و دارویی نیز به غزه ممنوع شده است.
جالب این است که هنوز جهان عرب و برخی کشورهای حامی رژیم صهیونیستی از نسل‌کشی صحبت نمی‌کند! گویی از به کار بردن واژه نسل‌کشی می‌ترسند چون از عواقب آن می‌ترسند.
بله. سالهاست که درباره «هولوکاست» داستان‌سرایی و بزرگ‌نمایی صورت گرفته؛ اردوگاه‌هایی چون آشویتس و شخصیت‌هایی خاص، روایتی ساختگی و اغراق‌آمیز را تبلیغ کرده‌اند. شاید بخشی از آن واقعی باشد، اما بسیاری از ادعاها نیز قابل اثبات نیستند. در مقابل، جنایت‌هایی که امروز در غزه در حال وقوع است، نیازی به اثبات ندارد؛ چراکه همگان به وضوح آن را با چشمان خود می‌بینند. اکنون ما شاهد مرگ تدریجی هزاران انسان، به ویژه کودکان بی‌گناه هستیم. این وقایع، قلب هر انسان آزاده‌ای را به درد می‌آورد و روح ما را عمیقاً متألم و غمگین کرده است.
حوزه هنری در جنگ دوازده روزه چه کارهایی در حمایت از مظلوم و نکوهش ظالم که همان اسراائیل و آمریکا هستند، انجام داده است؟
ما در دوازده روز جنگ، بلافاصله نمایشگاه «پوزه‌بند» را برگزار کردیم و واکنش‌های خوبی دریافت نمودیم. باید برای وضعیت بحرانی مردم غزه شب و روز کار کنیم.
وقتی ترامپ سوژه مسعود شجاعی طباطبایی می‌شود
اینکه باید شبانه روز برای مردم غزه کار کنیم و به انعکاس اخبارشان بپردازیم منطقی و انسانی است. اما این رویه چگونه به نتایج بهتر منجر می‌شود؟
باید برخی از سازمان‌ها و ارگان‌ها و نهادها پای کار بیایند. این حمایت‌ها باید وجود داشته باشد تا ما بتوانیم کارها را پیش ببریم. در این صورت است که می‌توان کار را موثرتر دنبال کرد. در نمایشگاه «پوزه‌بند» بچه‌ها با جان و دل کار کردند و وقتی چنین فضایی وجود دارد، بهتر است به این نوع فعالیت‌ها توجه بیشتری شود. این حمایت‌ها باید در عرصه بین‌الملل نیز رخ دهد چون شاهدیم که ما را با دروغ‌ها، اخبار نادرست و اطلاعات غلط بمباران اطلاعاتی می‌کنند.
با همه اتفاقات خوب در حوزه کاریکاتور، اما اینگونه احساس می‌شود که هنرمندان کاریکاتوریست و کارتونیست ما از اتفاقات و وقایع جدی فاصله دارند. آیا همینطور است؟
در این زمینه مباحثی وجود دارد که باید درباره‌شان بیشتر صحبت شود. باید بیشتر باهم در ارتباط باشیم. همچنین باید روشنگری‌های بیشتری صورت گیرد و آگاهی‌بخشی شود. مشکلات معیشتی برای هنرمندان ما مقوله‌ای جدی است. وقتی آن‌ها در رابطه با برخی مباحث موضع می‌گیرند این نگرانی ایجاد می‌شود که از جشنواره‌ها و رویدادها طرد شوند. کافی است آن‌ها جایزه‌ای هم دریافت کنند تا بلافاصله کنار گذاشته شوند.
مثال بزنید.
به طور مثال در رویداد «هولوساید» که مدتی قبل توسط حوزه هنری برگزار شد، دو هنرمند پرتقالی را داشتیم که به آن‌ها گفته بودند اگر به ایران بروید و در مراسم اهدای جوایز این رویداد شرکت کنید، به مدت پنج سال ممنوع‌الخروج خواهید شد. یکی از این هنرمندان با اسم آنتونیو سانتوز، این شرط را پذیرفت و به کشورمان آمد. گفته بود به ایران می‌روم و در رویداد «هولوساید» شرکت خواهم کرد؛ چون به کاری که انجام می‌دهم اعتقاد دارم. دیگر هم‌وطن این هنرمند به ایران نیامد و به هرحال دنبال مشکلات مالی و معیشتی خودش بود و در نهایت نتوانست به ما بپیوندد. می‌خواهم بگویم مسابقات و رویدادها در عرصه بین‌الملل با چنین چالش‌هایی مواجه است. فقط کافی است که متوجه شوند هنرمندی نسبت به رژیم صهیونیستی موضع دارد. هنرمندان و دیگر افراد به سختی در حال مبارزه هستند و هزینه هم می‌دهند. می‌بینیم که چنین افرادی را مدام دچار مشکل می‌کنند. اتفاقاتی که طی یک سال و نیم اخیر در دانشگاه‌های آمریکا و دیگر کشورها رخ داده، گواهی بر این ادعاست. در جشنواره‌ها و رویدادهای بین‌المللی هم این روال وجود دارد. حال زمانی که یک ایرانی ورود پیدا می‌کند، مشکلات بیشتر می‌شود و موضع‌گیری‌ها شدت می‌یابد. با این حساب ما باید هوای بچه‌ها را داشته باشیم. اصلا منظور این نیست که منبع مالی خیلی بالایی به چنین مقوله‌ای اختصاص داده شود. خیر. با حمایت‌های خیلی ساده هم می‌توانیم در عرصه بین‌الملل هوای هنرمندان‌مان را داشته باشیم.
با این حساب چه باید کرد؟ بخصوص در عرصه کارتون و کاریکاتور؟
من در حوزه کارتون و کاریکاتور، تمام دغدغه و تمرکز خود را بر همین موضوع قرار داده‌ام. اگر شرایط جدی‌تر شود (که شده است) طبیعتاً باید تلاش‌های بیشتری صورت گیرد؛ چراکه این امر، نه تنها یک مسئولیت انسانی بلکه ادای دین است. البته در این مسیر، چالش‌هایی نیز وجود دارد.
برای نمونه، یکی از مسائل مهم، سانسور گسترده رسانه‌ها در اروپا، آمریکا و به‌طور کلی در غرب است.
متأسفانه آن‌ها اخبار واقعی مربوط به غزه را به شدت سانسور می‌کنند و اجازه نمی‌دهند تصاویر، ویدئوها و گزارش‌ها به درستی و آزادانه مخابره شوند. با این حال، هنوز روزنه‌هایی وجود دارد و خوشبختانه امکان دیده شدن و شنیده شدن این واقعیت‌ها، هرچند محدود، فراهم است. متاسفانه، به طور کلی رسانه‌ها در اروپا، آمریکا و کلا غرب عملا اخبار را به شکل جدی سانسور می‌کنند. آن‌ها اخبار واقعی در رابطه با غزه را سانسور می‌کنند. دشمن، با این شیوه و به کارگیری سانسور اجازه نمی‌دهد که اخبار، اعم از تصاویر، فیلم‌ها و مطالب به درستی مخابره شوند. با همه این‌ها هنوز این امکان وجود دارد که اخبار و تصاویر و فایل‌های ویدئویی بالاخره دیده و شنیده شوند.
به هرحال در دنیای امروز، به واسطه وجود رسانه‌های متعدد واقعی و مجازی چیزی پنهان نخواهد ماند. اما خب سکوت ننگین برخی از کشورها و البته عرب‌های خاورمیانه در قبال نسل‌کشی غزه بحث دیگری است.
من در اینجا از دبیرکل سازمان ملل نام می‌برم و پیش‌تر نیز بر این موضوع تأکید کرده‌ام. اساساً اینکه سازمان ملل چه نقشی در وقایع مذکور دارد، پرسش مهمی است که کمتر به آن پرداخته می‌شود. در پاسخ باید گفت که این نقش کاملاً خنثی و هیچ است؛ آن‌چنان خنثی که به هیچ نتیجه مشخصی منتهی نخواهد شد! هرآنچه از سوی سازمان ملل انجام می‌گیرد، صرفاً در حد محکوم کردن جنایات خلاصه می‌شود؛ فقط همین.
همیشه همینطور بوده است. از دوران انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی گرفته تا به امروز خودمان شاهد کم‌کاری‌های سازمان ملل متحد، بوده‌ایم.
بله، همیشه همینطور بوده. حتی اگر شورای امنیت سازمان ملل قضایا را به صورت جدی مورد بررسی قرار دهد، با وتوی وحشتناک آمریکا مواجه می‌شود و آن‌ها در رد موضوع، دستان خون‌آلود خود را بالا می‌برند. به‌هرحال شرایط را به‌گونه‌ای رقم زده‌اند که همه چیز حساب‌شده باشد. بدون شک، آن‌ها به چنین موضوعات و نکاتی اندیشیده‌اند.
اگر یادتان باشد دونالد ترامپ در مقطعی اعلام کرد که مردم باید غزه و توابع آن را ترک کنند؛ تا آن منطقه را به فضای تجاری تبدیل کند! تاکید بر این بود که همه شهروندان باید بروند. الان هم مدتی است که مشغول مذاکره با چند کشور هستند تا مردم غزه را به آنجا بفرستند.
اسرائیل و صهیونیست یکی از دستمایه های شجاعی طباطبایی
بله گویا این قضیه جدی است و به صورت پنهانی و انتشار اخبار این کار در حال انجام است. به نظرتان این تصمیم ترامپ و البته نتانیاهو نوکر بی‌مثال آمریکا عملی خواهد شد؟
بعید می‌دانم چنین اتفاقی رخ دهد. خودتان شاهد هستید و همه دنیا شاهد است که غزه‌ای‌ها پای کار ایستاده‌اند و همچنان با وجود حملات گسترده و جنایات غیرانسانی، در دیارشان ساکن هستند. آن‌هاشبانه‌روز در حال مقاومت کردن هستند. شرایط بسیار بسیار سخت است؛ اما اهالی غزه همچنان در سرزمین‌شان حضور دارند. اگر قرار بود شهروندان منطقه را ترک کنند، تا به الان این کار را کرده بودند.
آیا ناگفته ای هست؟
از شما بابت این گفتگو و توجه به فاجعه غزه از منظر هنر کاریکاتور و کارتون از ممنونم.
