آیین افتتاحیه همایش بین‌المللی بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی برگزار شد
آیین افتتاحیه همایش بین‌المللی حکیم ابوالقاسم فردوسی با عنوان «بازشناسی نقش شاهنامۀ فردوسی در جهان معاصر» به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، دانشگاه فردوسی مشهد و جمعی از نهادهای فرهنگی و هنری کشور، 23 اردیبهشت ماه 1404 در تالار فردوسی هتل پردیسان مشهد برگزار شد.
به گزارش ایلنا، محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درابتدای این برنامه ضمن خوشامدگویی به حاضران از تلاش‌های اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی، دانشگاه فردوسی مشهد و نهادهایی که در هرچه باشکوه‌تر برگزار شدن همایش بین‌المللی حکیم ابوالقاسم فردوسی قدردانی کرد.
مشاور وزیر فرهنگ در ادامه با اشاره به پیوند عمیق ادب و حکمت در متون کلاسیک فارسی، گفت: «چنان‌که مولوی با حساسیت فراوان از ادب و معرفت سخن گفته و آن ها را امری مقدس می‌داند، حکیم فردوسی نیز سراسر شاهنامه را با حکمت، معرفت و معنویت آمیخته است. »
شالویی، فردوسی را حکیمی تمام‌عیار دانست و افزود: «شخصیت‌هایی که فردوسی در شاهنامه می‌پروراند، نه تنها در عرصه حماسه، بلکه در حوزه معرفتی نیز الگویی تمام‌عیار برای انسان امروز هستند. چهره‌هایی که، تجلی انسان کامل به شمار می‌روند. »
وی با اشاره به پیچیدگی‌های شخصیت رستم در ماجرای سهراب، گفت: «فردوسی در عین تمجید از شجاعت رستم، بر کاستی‌های عاطفی او نیز انگشت می‌گذارد؛ این نگاه انتقادی، نشان از عمق معرفتی و تربیتی شاهنامه دارد. »
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، حکمت، معرفت و معنویت را سه ستون اصلی اندیشه فردوسی معرفی کرد و تأکید کرد: «فردوسی دین‌مدار و خردورز بود و این دو خصیصه را هرگز از یکدیگر جدا نکرد. در «شاهنامه» هیچ‌گاه فاصله‌ای میان عقل و شرع نمی‌یابیم.»
شالویی با اشاره به نقش «شاهنامه» در هویت‌یابی نسل جوان امروز، خواستار بهره‌گیری از ابزارهای نوین برای معرفی مفاهیم بلند این اثر سترگ شد و گفت: «متأسفانه هنوز نتوانسته‌ایم از امکاناتی چون سینما، هنرهای نمایشی و رسانه‌ها برای ترویج مفاهیم شاهنامه استفاده‌ای درخور داشته باشیم. »
وی در ادامه با اشاره به تجربیات موفق برخی کشورهای پارسی زبان، بیان کرد: «در برخی از کشورهای پارسی زبان، نوجوانان اشعار فردوسی، حافظ و سعدی را از حفظ می‌خوانند، شایسته است که در ایران عزیز نیز جوانان ما آشنایی عمیق تر و انس بیشتر با قله های زبان و ادب فارسی پیدا کنند.»
شالویی همچنین بر لزوم تلاش مضاعف دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی کشور، به‌ویژه وزارت آموزش و پرورش تأکید کرد و گفت: «معرفی مفاخر فرهنگی نباید به نام‌گذاری خیابان‌ها و میادین محدود بماند؛ بلکه باید مفاهیم و اندیشه‌های آنان در زندگی و فکر نسل جوان خاصه از طریق کتب درسی جاری شود. »
وی با قدردانی از تلاش‌های مسئولان فرهنگی خراسان رضوی، از جمله اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و استانداری خراسان رضوی، شهرداری مشهد، دانشگاه‌ها و به‌ویژه دکتر جعفر یاحقی، استاد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر برجسته شاهنامه، در بسط و گسترش اندیشه حکیم فردوسی اظهار امیدواری کرد که این اهتمام زمینه‌ساز اقدامات بنیادین‌تر در آینده باشد.
شالویی در پایان یادآور شد که حکیم ابوالقاسم فردوسی، نه تنها شاعر ملی ایران، بلکه چراغی فروزان در مسیر هویت‌یابی فرهنگی ایرانیان است که آثارش باید برای نسل امروز و آینده به زبان ساده، گویا و روزآمد تفسیر و تبیین شود.
فردوسی؛ احیاگر بزرگ زبان فارسی
در ادامه علیرضا حبیبی، پژوهشگر و مدرس زبان و ادب فارسی، طی سخنانی به تحلیل ابعاد مختلف اندیشه و اثر فردوسی پرداخت و با بیان پنج محور بنیادین از شاهنامه، آن را منبعی بی‌بدیل برای فهم هویت ملی، دینی و زبانی ایرانیان دانست.
او نخستین و محوری‌ترین بُعد شاهنامه را جایگاه ایران و هویت ملی ایرانیان دانست و تأکید کرد که هویت و فرهنگ ایرانی در لایه‌های گوناگون این اثر سترگ بازتاب یافته است.
وی در ادامه، شاهنامه را منبعی برای ثبت تاریخ ایران از دوره اسطوره‌ای تا تاریخی معرفی کرد و فردوسی را از پیشگامان ثبت تاریخ ملی ایران در قالب شعر برشمرد.
سومین محور سخنان حبیبی به زبان فارسی اختصاص یافت. او فردوسی را «احیاگر بزرگ زبان فارسی» توصیف کرد و گفت: «شاهنامه باعث گسترش و انسجام زبان فارسی در سراسر ایران شد و با تقویت زبان‌های محلی، همبستگی اقوام ایرانی را تحکیم بخشید.»
وی همچنین بر نقش شاهنامه در افزایش روحیه حماسی و دلاوری در میان ایرانیان تأکید کرد و آن را بازتابی از روح ملی و واکنشی به دوران‌های تلخ تاریخ ایران دانست.
پنجمین بُعد مورد اشاره حبیبی، دین‌مداری و خداشناسی فردوسی بود. وی فردوسی را شاعری دانست که با اتکا به خرد، اخلاق، نیایش و ایمان، بن‌مایه‌های دینی و اخلاقی را در تار و پود شاهنامه جای داده ست.
این مدرس دانشگاه همچنین با تأکید بر نیاز امروز جامعه به ادبیات مسئله‌محور و کنکاشگر، خواستار توجه و رویکرد تازه به شاهنامه و فردوسی شد و گفت: «ادبیات امروز، همچون شعر فردوسی در عصر خود، باید راه‌حل‌گرا و پاسخ‌گوی نیازهای پیچیده انسان معاصر باشد.»
جایگاه فردوسی در حافظه تاریخی و فرهنگی ایران
سید حسن حسینی، فرماندار مشهد نیز در این مراسم با گرامی‌داشت مقام والای فردوسی، از تلاش‌های علمی و فرهنگی استادان برجسته فردوسی شناس تقدیر کرد و گفت: «بزرگان و پژوهشگرانی چون استادان فریدون جنیدی، علی رواقی و جعفر یاحقی نقش مؤثری در تصحیح، چاپ و شناساندن شاهنامه ایفا کرده و شایسته تقدیر و تکریم فراوان اند»
فرماندار مشهد همچنین از برگزارکنندگان این رویداد ملی قدردانی کرد و افزود: «برگزاری این همایش حاصل تلاش‌های ارزنده انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و مشارکت سایر نهادهای فرهنگی و هنری کشور است. چنین هم‌افزایی فرهنگی نشان‌دهنده اهمیت جایگاه فردوسی در حافظه تاریخی و فرهنگی ایران‌زمین است.»
وی ابراز امیدواری کرد که برگزاری این‌گونه همایش‌ها بتواند گام مؤثری در جهت گسترش شناخت نسل‌های امروز و آینده نسبت به گنجینه‌های ادب حماسی فارسی و پیام‌های جاودانه فردوسی بردارد.
درپایان نیز، فرزاد قائمی دبیر علمی این همایش ملی، ضمن ارائه گزارشی از روند فعالیت های علمی و پژوهشی این همایش ملی از سال گذشته تا امروز، درباره نشست های علمی این رویداد که با حضور جمع زیادی از استادان و پژوهشگران داخلی و خارجی روزهای 24 و 25 اردیبهشت ماه برگزار خواهد شد، توضیحاتی را برای حاضران ارائه کرد.
اجرای آئین های هنری، موسیقائی و نقالی، رونمایی از مجموعه مقالات همایش بازشناسی نقش شاهنامه فردوسی در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی و رونمایی و ممهور کردن تمبر یادبود همایش بازشناسی نقش شاهنامه در جهان معاصر از دیگر بخش های این آیین افتتاحیه بود.
