حین تالیف «سند ملی موسیقی» با استادان و هنرمندان برجسته مشورت نشد

به گزارش خبرنگار ایلنا، یکی از موضوعاتی که همواره مورد درخواست اهالی هنر و فرهنگ بوده، طراحی و اجرای آیین نامه‌ای جامع و مشخص درباره موسیقی است؛ سندی که گویا و نمایانگر بایدها و نبایدهایی باشد که سال‌ها در ابهام بوده اند. به هرحال طی چهل و چند سال گذشته هنر موسیقی از منظرهای مختلف دچار بلاتکلیفی بوده است. مطمئنا اهالی موسیقی بیش از مخاطبان و دوست دارانی که از دور این هنر را دنبال می‌کنند در جریان موارد بازدارنده‌ای هستند که در قوانین به آن‌ها اشاره‌ای نشده اما توسط برخی نهادها اجرا می‌شده و حتی لازم الاجرا تلقی شده اند. رفتارهای سلیقه‌ای و اعمال نظرهای فرا قانونی و البته شخصی در موارد بسیاری اهالی موسیقی را نا امید کرده یا به انزوا برده است. از سوی دیگر موازی کاری‌های متعددی که حین تولید و اجراها توسط نهادهای رخ می‌دهد گاه مشکلاتی را ایجاد می‌کنند. 

حال پس از چند سال مشروح کامل سند ملی موسیقی ایران در جلسه ۸۹۵ مورخ ۱۰/۱۱/۱۴۰۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه ۴۵۴ مورخ ۲۸/۹/۱۴۰۲ شورای معین عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و توسط ابراهیم رییسی، رییس جمهور ابلاغ شد. 

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما، حوزه هنری انقلاب اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی سازمان‌ها و نهادهایی هستند که نامشان در ابتدا سند ملی موسیقی ایران به عنوان متولیان امر آمده است. 

با اشاره به اینکه برخی کارشناسان و اهالی هنر تصویب سند ملی موسیقی ایران را اتفاقی دیر هنگام می‌دانند، باید گفت کلیت این آیین نامه به موضوعاتی مشخص و البته گاه ظاهرا نامرتب اشاره دارد. با مطالعه ضمنی سند ملی موسیقی ایران درخواهیم یافت که موضوعات مهمی چون موسیقی بانوان، حضور زنان روی صحنه، موسیقی پاپ، موسیقی نواحی کشور که اهالی آن همواره در رنج و عذاب بوده‌اند، نادیده انگاشته شده اند. 

رضا مهدوی (نوازنده و موسیقی پژوه) که امسال دبیری سی و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر را به عهده داشت درباره جزییات سند ملی موسیقی ایران با ایلنا گفتگو کرد. 

چرا طراحی، تنظیم و تصویب رسمی «سند ملی موسیقی ایران» مقوله‌ای مهم است؟ 

«سند ملی موسیقی ایران» در نوع خودش بسیار مهم است. بالاخره اینکه حاکمیت پس از ۴۵ سال پذیرفته در رابطه با موسیقی چیزی را امضا کند، اتفاق خوبی است. اینکه حاکمیت تعهدی را امضا کرده تا به واسطه آن مشکلات موسیقی و موسیقی‌دان‌ها کمتر شود درنوع خود اتفاقی بسیار خوب است و باید مورد حمایت قرار گیرد. 

حال که سند ملی موسیقی پس از مسیری پر فراز و نشیب توسط رییس جمهور مورد تایید قرار گرفته زمانی که آن را می‌خوانیم متوجه خواهیم شد که کلی است و موضوعات مهمی در بندهای آن نادیده گرفته شده است. 

بله درست است و خب ما با سند مواجهیم و در سند با کلیات مواجه هستیم. 

پس جزییات مهمی که با توجه به کاستی‌ها دیگر جزییات نیستند و موارد مهمی محسوب می‌شوند، چه می‌شود؟ 

باید ببینیم کارگروهی که تشکیل می‌شود، چقدر از جامعه مهم موسیقی نظرخواهی می‌کند. جامعه هیئت علمی دانشگاه‌های معتبر، اساتید و شخصیت‌های معتبری که از آن‌ها نظرخواهی نشده باید مورد توجه قرار گیرند و با آن‌ها مشورت شود. 

یعنی برای تنظیم و تصویب مفاد و بندهای «سند ملی موسیقی ایران» که تازه تصویب شده با اهالی موسیقی و استادان فن مشورت نشده و تعاملی در نگرفته است؟ 

خیر متاسفانه این اتفاق نیفتاده است. ما باید ببینیم در ادامه چه اشخاصی دعوت خواهند شد و چه کارگروه‌هایی تشکیل خواهد شد. به هرحال باید با استادان و اهالی موسیقی پیش از تالیف سند مشورت می‌شد که خب این اتفاق نیفتاده است. حال هم سند امضا شده و مورد تصویب قرار گرفته و نباید آن را بیخود بدانیم و لازم است که باشد. 

با این حساب نسبت به تصویب سند خوشبین هستید؟ و اینکه با توجه به مراحلی که باید لحاظ شود سند موسیقی ملی چه زمانی اجرایی می‌شود. 

اگر خوشبین باشیم که کارگروه‌های خوبی در شاخه‌های متعدد شکل بگیرند، اتفاقات خوبی رخ خواهد داد. اگر طی این رویه پیش برویم سه سال دیگر طول می‌کشد تا آیین نامه نهایی برای سند ملی موسیقی ایران تدوین شود و همه استان‌ها و شهرها آن را لازم الاجرا بدانند. 

مهم این است که همه نهادها متفق الاقول این سند ملی را به رسمیت بشناسند. 

دقیقا همینطور است. در این صورت است که اگر مجوزی داده شود همه مکلف به اجرای آن خواهند بود.

همانطور که می‌دانید و ابتدای گفتگو هم به آن اشاره شد، موضوعات مهمی چون موسیقی بانوان، موسیقی پاپ و جزییات پرداختن به آن در سند ملی موسیقی ایران لحاظ نشده است. اینگونه به نظر می‌رسد که این موارد با اهمیت انگاشته نشده و نادیده گرفته شده‌اند 

برخی معتقد هستند که سندنویسی باید خلاصه باشد و به کلیات بپردازد. جزییات باید در آیین نامه‌ها مورد بحث و بررسی قرار گیرند و تحلیل شوند. باید نگاه‌ها نسبت به مشکلات به روز باشد. خب موسیقی بانوان درجای خودش قرار دارد. موسیقی کودکان و نوجوانان هم به همین ترتیب است. 

و البته اهمیت وجودی دستگاه‌های دیگری به جز وزارت ارشاد و... باید مشخص شود. 

بله. مثلا اینکه آموزش و پرورش چقدر می‌تواند به موسیقی ورود پیدا کند. اینها موارد مهمی است. یا اینکه سازمان صدا و سیما در نشان دادن ساز و آلات موسیقایی چقدر می‌تواند جایگاه داشته باشد؟ و مورد مهم‌تر ضمانت اجرایی «سند ملی موسیقی ایران» است. 

بله اینکه چقدر لازم الاجراست و دستگاه‌ها چقدر باید به آن پایبند باشند. 

همینطور است. و نهادها و اصنافی که وجود دارند، همچنین دیگر اداره‌های موسیقی، شخصیت‌های حقیقی و حقوقی چقدر می‌توانند ذی نفوذ باشند، مواردی هستند که در کارگروه‌ها باید به آن‌ها پرداخته شود و مورد بررسی و تحلیل‌های کارشناسی قرار بگیرند. تا زمانی که این اتفاق‌های رخ ندهد و چنین ارزیابی‌هایی صورت نگیرد، قضاوت درباره سند مذکور خیلی زود است. 

با توجه اینکه در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲ قرار داریم، برای انجام روالی که درباره‌اش توضیح دادید باید تا سال آینده صبر کنیم. 

بله این پروسه زمان بر است. به هرحال من سالهاست با آیین نامه و مقوله سندنویسی سرکار دارم و با توجه این موضوع است که می‌گویم برای انجام امور و تکمیل سند و اجرای آن باید صبر کرد. برای انجام کارها به زمان نیاز داریم و تصمیمات و موارد حتما باید بر اساس خرد جمعی انجام شوند. استادانی داریم که با آن‌ها مشورت نشده و شخصیت‌های برتر و برجسته‌ای داریم که باید از نظرات آن‌ها استفاده کنیم. 

اینکه اجرایی شدن «سند ملی موسیقی» رویه‌ای زمان بر است، هیچ اشکالی ندارد، به شرط آنکه با آیین نامه‌ای کامل و جامع و جزیی نگرانه مواجه باشیم. 

حرفتان درست و به امید اینکه چنین اتفاقی رخ دهد تا شاهد مشکلات فراوان موجود در عرصه موسیقی نباشیم و دستگاه‌ها و نهادهای مختلف خود را نسبت به آن مکلف بدانند.