کشف کتیبه دیگری از دورانِ ساسانی این‌بار از زبانِ درختان
یکی از پژوهشگران از کشف کتیبه اندرزگونه مربوط به اواخر دوره ساسانی خبر داد که یکی از بهدینان زرتشتی آن را از «زبان طبیعت و درختان» بازگو کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کشف تعداد زیادی از کتیبه‌های دوره ساسانی در چند سال اخیر در مرودشت فارس، این شهرستان را در جایگاه نخست کتیبه‌های پهلوی ساسانی قرار داده و این در حالی‌ست که شهرستان کازرون پیش از این در ردیف نخست نگارش کتیبه‌های پهلوی از دوره ساسانی قرار داشت. از سوی دیگر تنوع چشمگیر کتیبه‌هایی که به تازگی در کوهستان‌های دشت مرودشت کشف شده‌اند؛ اسناد بیشتری را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد تا به شناخت بیشتری از تمدن و فرهنگ دوره ساسانی دست یابند.
ابوالحسن اتابکی (دانش آموخته زبان‌های باستانی و دکتری تاریخ) از کشف کتیبه‌ی اندرزگونه مربوط به اواخر دوره ساسانی خبر داد که یکی از بهدینان زرتشتی از «زبان طبیعت و درختان» آن را بازگو کرده است. این کتیبه با همکاری فضل‌اله حبیبی (دانشجوی دکتری باستان شناسی) و نجمه ابراهیمی (کارشناس ارشد تاریخ) مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته و جزییات آن در مجله «پژوهش‌های ایرانی دانشگاه کرمان» به چاپ رسیده است.
فضل‌اله حبیبی (دانشجوی دکتری باستان‌شناسی) درباره این کتیه می‌گوید: این سنگ‌نوشته دربرگیرنده متنی پهلوی از صفات درختان سودمند و ناتوان است که در یک سطر و روی سنگ رسوبی نگاشته شده و در گذر زمان (بر اثر شرایط جوی) دچار آسیب شده و همین امر خوانش این سنگ‌نوشته را سخت نموده است.
نجمه ابراهیمی (کارشناس ارشد تاریخ) هم می‌گوید: کاشت درختان سودمند و ایجاد سرزمینی آباد همواره مورد توجه ایرانیان در دوره باستان بوده، چنانچه ایزدبانوی «امرداد» نگهبان درختان و گیاهان سودمند قلمداد گردیده و به همین خاطر این تفکر در اشعار و ضرب‌المثل‌های دوره‌های بعد و در شعر شاعرانی چون فردوسی و سعدی با نگاهی اخلاق گونه بازتاب یافته است:
درختی که پروردی آمد به بار
بیابی هم اکنون در برش در کنار…
اگر بار خارست خود کشته‌ای
وگر پرنیان است خود رشته‌ای
«فردوسی» …
بار درخت علم ندانم مگر عمل
با علم اگر عمل نکنی، شاخ بی‌بری
«سعدی»
و یا ضرب‌المثل «عالم بی‌عمل همچو درخت بی‌ثمر است» نیز در ردیف بازمانده همین گونه اندرزهای باقی مانده از ایران باستان جای می‌گیرد.
اتابکی در پایان می‌گوید: همین توجه به محیط زیست و کاشت درختان سودمند باعث شده که کاتبی در اواخر دوره ساسانی با زبانی اندرزگونه انواع مردمان را خطاب قرار دهد که انسان‌ها با هر گونه اندیشه و تفکری باید در جامعه سودمند باشند نه اینکه همانند درختی بی‌مصرف در جامعه واقع گردند.
وی درباره متن کتیبه هم اینطور می‌گوید: ترجمه این کتیبه که نخستین بار بوسیله ما مورد خوانش قرار گرفته است، چنین است:
«درخت تنومند، درخت سست پای، [درخت] پربار، همه گونه درخت، همچو درخت ناتوان [بی‌ثمر]، درخت…»
