یادداشتی به قلم بنیامین هفت‌لنگ؛ برای «سبالو»
بنیامین هفت‌لنگ از ویژگی‌های مستند «سبالو» که روایت زندگی محمود بردک‌نیا نوازنده بوشهری است می‌گوید و دیدن آن را به کسانی که اهل موسیقی، فرهنگ عامه، تاریخ و شور و شعر هستند پیشنهاد کرد.
بنیامین هفت‌لنگ فیلمنامه‌نویس و کارگردان در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری ایلنا گذاشت، از نوع نگاه محسن نساوند کارگردان مستند «سبالو» در فیلمسازی و ویژگی‌های مستند جدید این فیلمساز که درحال حاضر روی پرده سینماهای هنروتجربه است، گفت و دیدن آن را برای اهالی سینما و موسیقی و شعر ضرروری دانست.
متن یادداشت به شرح زیر است:
«مستند جدید محسن نساوند با عنوان «سبالو» مدتی است در گروه شریف هنر و تجربه اکران شده. محسن را نه امروز و دیروز که از یکی دو دهه قبل می‌شناسم. زمانی که هر دو دانشجو و بسیار جوان بودیم و شاید تنها شباهت‌مان به امروز عشق‌مان به سینما بود.
از همان دهه هشتاد و زمانی که اکثر بچه‌های دانشکده سینما پی ساختن آثار کوتاه داستانی بودند، محسن دغدغه سینمای مستند داشت.
در این نوشته بر خلاف بررسی مرسوم آثار فیلمسازان می‌خواهم دغدغه و حال و هوای آثار فیلمساز را ابتدا در شخصیت خودش ریشه‌یابی کنم و از سادگی و صراحت و بی‌شیله پیله بودن کاراکترش به کیفیت فیلم‌هایش برسم!
محسن اهل حاشیه‌گویی و پرحرفی نیست. عجیب صادق، صریح و رُک است! همه چیز را آن طور که هست می‌بیند و عنوان می‌کند. بدون تحریف و بزرگنمایی اما لبریز از ریزه‌کاری و جزئیات. وقتی می‌خواهد ماجرایی تعریف کند بر خلاف من خیلی اهل اغراق یا پیازداغ زیاد کردن نیست اما با همان لحن شیرین و صداقتش جوری قصه را می‌گوید که عجیب به دل شنونده می‌نشیند! و خب وقتی فکر می‌کنم می‌بینم این‌ها همه خواص و ویژگی‌های سینمای مستند هستند.
محسن نساوند پیش از «سبالو» چندین مستند خوب دیگر ساخته که از قضا اکثر آن‌ها مثل سبالو «پرتره» هستند.
مستند پرتره انگار اقتضای خلق و خوی صمیمی و کاوشگر محسن نساوند است. فیلمساز جوان و دوست داشتنی بوشهری که شاید اگر فقط یک چیز را در جهان بیشتر از سینما بلد باشد رفاقت کردن و برقراری ارتباط با اطرافیان است. خصلتی که وقتی با عشق به سینما در یک فیلمساز صادق و صریح می‌آمیزد ایدئال‌ترین بستر برای ساخت یک مستند پرتره فراهم می‌شود.
بعد از این مقدمه نه چندان کوتاه برویم سراغ «سبالو» فیلم جدید محسن نساوند که تهیه‌کنندگی آن را بانوی خوشنام و پرافتخار سینمای ایران سیمین معتمدآریا عهده‌دار است.
طبق شناختی که همه اهالی سینما از سرکار خانم معتمدآریا دارند می‌دانند ایشان بسیار گزیده کار بوده و در انتخاب‌های حرفه‌ای بیش از آن چه می‌توان تصور کرد وسواس به خرج می‌دهند. این توضیح موید آن است که ساخته جدید محسن نساوند به اندازه‌ای جذاب و گیرا بوده که در گام اول نظر فرد سختگیری همچون سیمین معتمدآریا را جلب کرده است.
«سبالو» روایتی جذاب، صمیمی و دلنشین است از زندگی محمود بردک نیا سازنده و نوازنده زبردست سازهای کوبه‌ای و آخرین بازمانده از آفریقایی تباران و سیاهپوستان مهاجر به بوشهر که خودش نیز همچون اجدادش تاثیر زیادی روی موسیقی و آیین و رسوم جنوب ایران داشته است.
در این مستند نیز درست شبیه به ساخته‌های قبلی نساوند موتور محرک فیلم انتخاب عالی سوژه است. در «سبالو» جدا از بررسی تاثیر نسل مهاجران سیاهپوست آفریقایی تبار بر موسیقی و مراسم آیینی جنوب کشور که در لایه زیرین فیلم شاهدش هستیم، در لایه اول این پرتره جذاب زندگی ساده مردی را می‌بینیم که موسیقی از بند بند وجودش می‌جوشد. هنرمندی آفریقایی تبار با لباس‌های رنگین و خلق و خوی خاص و دوست‌داشتنی که با وجود امکان مهاجرت به اقصی نقاط دنیا با عشقی عجیب و غریب حاضر به اقامت در هیچ کجای کره زمین جز محله بهبانی بوشهر نیست، همان جایی که اجدادش چندین دهه قبل به عنوان مقصد مهاجرت‌شان برگزیدند و امروز خانه و وطن بردک‌نیا است.
در «سبالو» هم همانند دیگر آثار نساوند، فاصله فیلمساز تا سوژه به اندازه‌ای نزدیک است که بیننده جریان واقعی زندگی را در فیلم به خوبی حس می‌کند. در این فیلم هم همچون دیگر آثار فیلمساز خبری از نریشن‌های پر طمطراق یا مصاحبه‌های چیده شده و مصنوعی نیست. ما با محمود بردک نیا به محل نگهداری کبوترهایش می‌رویم و حتی حین تراشیدن ریش مخاطبش می‌شویم. با او روی آب‌های آرام خلیج فارس، رمیده روی قایقی چوبی به عمق خلوتش می‌رویم و هم‌زمان با شور گرفتن و نواختن چیره دستانه‌اش به رقص و حرکت درمی‌آییم. و در پایان بی‌آن که اطلاعات به شکل مستقیم و آزاردهنده از طرف فیلمساز به طرفمان پرتاب شده باشد، به خودمان می‌آییم و می‌بینیم حین ساعتی زندگی صمیمانه کنار محمود بردک نیا انبوهی از دانستنی‌های جذاب راجع به موسیقی و آیین و رسوم جنوب ایران را دریافته‌ایم.
نه فقط اهل سینما که اگر اهل موسیقی و فرهنگ عامه و تاریخ و شور و شعر هستید دیدن «سبالو» را از دست ندهید! »
