فرسودگی ماشین‌آلات ساختمانی؛ چالش جدی صنعت ساخت‌وساز و ضرورت دیجیتالی شدن نظارت فنی
ماشین‌آلات ساختمانی، از تاور کرین‌ها و میکسرهای حمل بتن گرفته تا کمپرسی‌ها و بیل‌های مکانیکی، ستون فقرات پروژه‌های عمرانی هستند. با این حال، بسیاری از این تجهیزات سال‌هاست که بدون معاینه فنی معتبر یا بررسی دقیق سلامت در پروژه‌ها استفاده می‌شوند. فرسودگی این ماشین‌آلات نه‌تنها کیفیت ساخت را کاهش می‌دهد، بلکه ریسک حوادث جانی و مالی را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
فتاح جهرمی، بنیان‌گذار سامانه‌های سیوان‌لند و مازیس، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا تأکید می‌کند: راه‌اندازی سامانه‌ای برای ثبت دیجیتال سلامت فنی ماشین‌آلات، به افزایش ایمنی، شفافیت و اعتماد عمومی کمک می‌کند و امکان استعلام قبل از استفاده توسط کارفرمایان و مردم را فراهم می‌کند.
چالش فرسودگی ماشین‌آلات ساختمانی و تأثیر آن بر پروژه‌ها
جهرمی، بنیان‌گذار سامانه‌های سیوان‌لند و مازیس، در این‌باره می‌گوید: «ما به یک سامانه ملی نیاز داریم که تمام اطلاعات فنی، گواهی سلامت، تاریخ آخرین سرویس، سوابق تعمیرات و هشدارهای دوره‌ای هر ماشین‌آلات ساختمانی را ثبت کند. به این ترتیب، مردم، مهندسان ناظر و کارفرمایان قبل از استفاده از دستگاه‌ها، می‌توانند وضعیت فنی آن‌ها را به‌صورت شفاف استعلام کنند.»
وی همچنین هشدار می‌دهد: «در حال حاضر بسیاری از ماشین‌آلات چند ده‌ساله با نقص ترمز، فرمان یا سیستم هیدرولیک، بدون هیچ‌گونه گواهی سلامت معتبر در پروژه‌ها فعال هستند. این وضعیت در هیچ جای دنیا پذیرفته نیست و ریسک حوادث جانی و مالی را به‌طور مستقیم افزایش می‌دهد.»
ضرورت ایجاد سامانه دیجیتال معاینه فنی
او ادامه می‌دهد: دیجیتالی‌سازی فرآیند معاینه فنی ماشین‌آلات، گامی کلیدی برای رفع این چالش‌هاست. سامانه‌ای یکپارچه می‌تواند اطلاعات جامعی از وضعیت فنی هر دستگاه، شامل تاریخ سرویس، سوابق تعمیرات و گواهی‌های سلامت، ارائه دهد. این سیستم نه‌تنها به کارفرمایان و مهندسان کمک می‌کند تا از سلامت تجهیزات اطمینان حاصل کنند، بلکه به افزایش شفافیت و اعتماد عمومی نیز منجر می‌شود.
او با اشاره به مزایای این سامانه ادامه می‌دهد:افزایش ایمنی پروژه‌ها و جلوگیری از استفاده از ماشین‌آلات معیوب و کاهش حوادث، بهبود بهره‌وری و کاهش توقف‌های ناشی از خرابی تجهیزات، شفافیت در هزینه‌ها و ارائه اطلاعات دقیق برای بهینه‌سازی نگهداری و کاهش هزینه‌ها و کاهش مصرف انرژی و استفاده از تجهیزات سالم و به‌روز، مصرف سوخت و مواد اولیه را کاهش می‌دهد.
نقش نهادهای نظارتی در اجرای سامانه دیجیتال
فتاح جهرمی در این‌باره تأکید کرد:«این سامانه نه تنها برای ایمنی پروژه‌ها ضروری است، بلکه موجب شفافیت هزینه‌ها، بهینه‌سازی نگهداری و کاهش مصرف انرژی و مواد اولیه نیز می‌شود.»برای اجرای موفق این سامانه، همکاری نهادهای نظارتی مانند پلیس راهور، وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی، شهرداری‌ها و سازمان ملی استاندارد ضروری است. پلیس راهور می‌تواند مشابه نظارت بر خودروها، گواهی سلامت ماشین‌آلات را تأیید کند و از ورود تجهیزات فرسوده به پروژه‌ها جلوگیری کند.
استعلام عمومی؛ حقی برای همه
جهرمی در این‌باره می‌افزاید:«فرسودگی ماشین‌آلات یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت ساختمان است. با دیجیتالی کردن معاینه فنی و ایجاد امکان استعلام عمومی، می‌توان گامی بزرگ در مسیر ایمنی، شفافیت و نوآوری در پروژه‌های عمرانی برداشت.»یکی از ویژگی‌های برجسته سامانه پیشنهادی، امکان استعلام عمومی سلامت فنی ماشین‌آلات است. با اختصاص شناسه یکتا یا QR Code به هر دستگاه، کارفرمایان، مهندسان، کارگران و حتی مردم عادی می‌توانند وضعیت فنی تجهیزات را بررسی کنند. این قابلیت نه‌تنها اعتماد عمومی را افزایش می‌دهد، بلکه ریسک استفاده از ماشین‌آلات معیوب را به حداقل می‌رساند.
سامانه مازیس؛ الگویی موفق در استان فارس
گفتنی است؛ سامانه مازیس که هم‌اکنون در استان فارس اجرا شده، نمونه‌ای موفق از دیجیتالی‌سازی معاینه فنی ماشین‌آلات است. این سامانه امکان ثبت دیجیتال اطلاعات فنی و استعلام عمومی توسط کارفرمایان و مردم را فراهم کرده و می‌تواند به‌عنوان الگویی برای توسعه در سطح ملی مورد استفاده قرار گیرد. این تجربه موفق نشان‌دهنده ظرفیت بالای فناوری در بهبود فرآیندهای صنعت ساخت‌وساز است.
تأثیرات بلندمدت دیجیتالی‌سازی در صنعت ساخت‌وساز
اجرای سامانه دیجیتال معاینه فنی، تأثیرات گسترده‌ای بر صنعت ساخت‌وساز خواهد داشت. این اقدام نه‌تنها به کاهش حوادث و خسارات مالی کمک می‌کند، بلکه با افزایش کیفیت ساخت و بهره‌وری، جایگاه ایران را در صنعت ساخت‌وساز منطقه‌ای و جهانی ارتقا می‌دهد. علاوه بر این، شفافیت ایجادشده از طریق این سامانه، اعتماد سرمایه‌گذاران و کارفرمایان را به پروژه‌های عمرانی افزایش خواهد داد.
ضرورت اقدام فوری
با توجه به رشد روزافزون پروژه‌های عمرانی و نیاز به شهرسازی پایدار، اجرای سامانه‌ای دیجیتال برای نظارت بر ماشین‌آلات ساختمانی دیگر یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت ملی است. این سامانه می‌تواند:جان انسان‌ها را از خطرات ناشی از تجهیزات فرسوده نجات دهد، خسارات مالی پروژه‌ها را به حداقل برساند، کیفیت و سرعت اجرای پروژه‌ها را بهبود بخشد و اعتماد عمومی به صنعت ساخت‌وساز را تقویت کند.
دیجیتالی‌سازی معاینه فنی ماشین‌آلات ساختمانی، راهکاری نوین برای رفع یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت ساخت‌وساز ایران است. سامانه مازیس در استان فارس، نمونه‌ای موفق از این رویکرد است که می‌تواند به‌عنوان الگویی ملی گسترش یابد. با همکاری نهادهای نظارتی و استفاده از فناوری‌های دیجیتال، می‌توان ایمنی، شفافیت و بهره‌وری را در پروژه‌های عمرانی به سطحی جدید رساند. استعلام عمومی سلامت فنی ماشین‌آلات، باید به یک حق شهروندی تبدیل شود تا آینده‌ای امن‌تر و پایدارتر برای صنعت ساخت‌وساز رقم بخورد.
