بهشتیپور در گفتوگو با ایلنا:
آنچه ما میخواهیم با آنچه روسها و چینیها میفهمند، تفاوت دارد/ مسکو، پکن و خود ایران کمک کنند، مشکل ایران با آژانس حل میشود
یک کارشناس سیاست خارجی درباره که در روابط تهران و مسکو وجود دارد، گفت: یکی از این زمینهها بحث انرژی هستهای است و دیگری موضوع تبادل انرژی، بهخصوص گاز در فصل زمستان. همچنین، توسعه خطوط ریلی و راهآهن و همکاریهای شمال-جنوب از دیگر مواردی است که میتواند همکاری ایران و روسیه را مثبت کند، به شرطی که ما همه تخممرغهای خود را در سبد روسیه نگذاریم و توجه داشته باشیم که همزمان باید با سایر کشورها نیز ارتباط داشته باشیم.
سفر اخیر عباس عراقچی به روسیه بار دیگر روابط تهران و مسکو را به کانون توجه رسانهها و افکار عمومی کشاند؛ روابطی که همواره میان دوگانهای از بدبینی تاریخی و نگاه عملگرایانه در نوسان بوده و هر تحول یا دیدار دیپلماتیک در این مسیر، موجی از موافقتها و انتقادها را به دنبال دارد.
از یکسو، برخی این مناسبات را ضرورتی اجتنابناپذیر در شرایط تحریم و فشارهای فزاینده غرب میدانند و از سوی دیگر، منتقدان نسبت به پیامدهای وابستگی بیش از حد به روسیه و هزینههای احتمالی آن هشدار میدهند. همزمان، موضعگیریهای مسکو و پکن در موضوعاتی چون جزایر سهگانه و پرونده هستهای ایران، حساسیتها را تشدید کرده و این پرسش را پیش کشیده است که سیاست متوازن تهران در قبال شرکای شرقی تا چه اندازه تأمینکننده منافع ملی است.
حسن بهشتیپور کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفتوگو با ایلنا، در رابطه با ارزیابی خود از سفر اخیر عراقچی به روسیه و روابط تهران و مسکو که واکنشهای انتقادی زیادی به همراه داشته است، گفت: اگر رویکرد ما تنها رویکرد انتقادی به روابط ایران و روسیه باشد، فهرست بلندی از انتقادها وجود دارند که میتوانم از انتقادهایی که روسها به ایران دارند و برعکس و انتقادهایی که ایرانیان به روسها دارند، تهیه کنم. به عنوان مثال، اگر مبنای شما قراردادهای ترکمنچای و گلستان باشد که به عنوان مثال مطرح میشوند، یا اینکه بخواهیم بعد از انقلاب اسلامی را ملاک قرار دهیم، باز هم انتقادهای متعددی وجود دارد که روسها به ما دارند و ما به روسها.
انتقاد صرف به روابط ایران و روسیه کمکی نمیکند
وی ادامه داد: به نظر میرسد این نوع رویکرد به تحلیل روابط دو کشور کمکی نمیکند و تنها فضاسازی است که در رسانههای داخلی عدهای به روسستیزی پرداخته و مرتب علیه روسیه تبلیغ میکنند. در حالی که عدهای دیگر به طور مداوم از توسعه روابط با روسیه دفاع میکنند و فکر میکنند که با گسترش روابط با روسیه، تمامی مشکلات حل خواهد شد، در حالی که واقعاً اینگونه نیست.
باید بتوانیم مشکلات خود را از طریق همسایگان حل کنیم
این کارشناس ارشد روابط بینالملل با تاکید بر اینکه باید به دور از روسستیزی و روسیهستایی، روابط خارجی را بررسی کنیم، تصریح کرد: ایران با ۱۵ کشور از طریق خشکی و دریا همسایه است و یکی از این ۱۵ کشور، روسیه است. روسیه از طریق دریای خزر با ما همسایه است و سوابق مثبت و منفی در روابطش با ایران دارد. باید ببینیم که چگونه میتوانیم در شرایط کنونی که ایران تحت تحریم است و شرایط دشواری را از سوی آمریکا متحمل شده، عمل کنیم.
وی ادامه داد: از یک سو، باید موضع مستقل خود را حفظ کنیم و از سوی دیگر، باید به گونهای رفتار کنیم که بتوانیم مشکلات خود را از طریق همکاری با روسیه، چین، هند، آفریقای جنوبی، برزیل و کشورهای همسایه مانند افغانستان، عراق، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان و ترکیه حل کنیم.
بهشتیپور با بر شماردن بخشی از کشورها که با ایران همسو هستند، مانند روسیه، چین، ونزوئلا، کوبا، کره شمالی و تا حدی برزیل و آفریقای جنوبی، عنوان کرد: کشورهایی که در حوزه خلیج فارس هستند، مانند عمان و قطر، روابط نسبتاً نزدیکی با ایران دارند. مشکلات اساسی ما هنوز در روابط با بحرین و امارات وجود دارد و با عربستان تا حدودی حل و فصل شده، اما همچنان مشکلاتی وجود دارد، همچنین با کویت در موضوعات مختلف اختلاف داریم که اگر بخواهم لیست کنم، بسیار زیاد است. بنابراین، روسیه به عنوان یکی از این ۱۵ کشور همسایه میتواند در زمینههای مختلف به ما کمک کند.
اگر روسیه ما را محتاج ببیند، حتماً از این موقعیت سوءاستفاده خواهد کرد
همه تخممرغها را در سبد روسیه نگذاریم
این تحلیلگر غرب آسیا درباره امکانهایی که در روابط تهران و مسکو وجود دارد، اظهار کرد: یکی از این زمینهها بحث انرژی هستهای است و دیگری موضوع تبادل انرژی، بهخصوص گاز در فصل زمستان. همچنین، توسعه خطوط ریلی و راهآهن و همکاریهای شمال-جنوب از دیگر مواردی است که میتواند همکاری ایران و روسیه را مثبت کند، به شرطی که ما همه تخممرغهای خود را در سبد روسیه نگذاریم و توجه داشته باشیم که همزمان باید با سایر کشورها هک ارتباط داشته باشیم تا دستمان برای همکاری و چانهزنی باز باشد.
بهشتیپور تاکید کرد: طبیعی است که اگر روسیه ما را محتاج ببیند، حتماً از این موقعیت سوءاستفاده خواهد کرد. اما اگر ببیند که ما میتوانیم در عین حال که با روسیه رابطه داریم، با سایر کشورها هم روابط گستردهای داشته باشیم، طبیعتاً بر اساس منافع مشترک با ما همکاری خواهد کرد.
سیاست طرف ایرانی این است که حاکمیت ملی خود را به داوری نمیگذارد
وی در خصوص موضعگیریهای اخیر چین و روسیه در خصوص جزایر سهگانه بیان کرد: چین و روسیه برخلاف آنچه در ایران گفته میشود، نمیگویند امارات متحده عربی حاکم جزایر سهگانه است. بیانیهای صادر میشود و آنها هم از حل و فصل این مسئله در چارچوب دادگاه لاهه حمایت میکنند.
این کارشناس حوزه روابط بینالمللی گفت: سیاست طرف ایرانی این است که حاکمیت ملی خود را به داوری نمیگذارد و به همین دلیل از این موضع انتقاد دارد. برای مثال، چین نیز نسبت به هرگونه تشکیکی در حاکمیت در تایوان حساسیت نشان میدهد. طبیعی است که اگر ما بیانیهای صادر کنیم که بهتر است مشکلات تایوان با چین در دادگاه لاهه حل و فصل شود، آنها اعتراض خواهند کرد.
آنچه ما میخواهیم با آنچه روسها و چینیها میفهمند، تفاوت دارد
بهشتیپور با بیان اینکه واقعیت این است که آنچه ما میخواهیم با آنچه روسها و چینیها میفهمند، تفاوت دارد، تصریح کرد: آنها در مناسباتشان با امارات به دلیل روابط نزدیکی که پیدا کردهاند، اینگونه بیان میکنند که این مسئله جزایر سهگانه باید در دادگاه لاهه حل و فصل شود، حمایت از این موضوع به معنای پذیرش حاکمیت ملی امارات بر این جزایر نیست یا حاکمیت ایران را نادیده نمی گیرند، تفکیک این مسائل برای ما بسیار حائز اهمیت است. با این حال، تأکید میکنم که این به معنای بیتفاوتی ما نیست. درک صحیح موضع آنها به نظر من کمک میکند تا اقداماتی که انجام میدهیم، درست باشد.
رأی روسیه و چین نسبت به ۳۵ کشور دیگر شواری حکام از اهمیت زیادی برخوردار است
این پژوهشگر مسائل بینالملل در خصوص اقدامات روسیه برای بهبود روابط ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و دلیل دخالت روسها در این موضوعات گفت: موضع روسیه به نفع ایران است. آقای اولیانوف موضوعات بسیار خوبی را تا به حال در آژانس مطرح کرده است. حالا سوال این است که چرا ما به این مواضع نیاز داریم؟ زیرا روسیه یک قدرت هستهای است و یکی از کشورهای محور ثابت شورای حکام آژانس محسوب میشود. رأی روسیه و چین نسبت به ۳۵ کشور دیگر اهمیت زیادی دارد، زیرا این کشورها خود هستهای هستند و موضع آنها بسیار مهم است.
موضع روسیه و چین بعد از برجام به ایران نزدیک شد
وی افزود: موضوع چین و روسیه را با قبل از برجام مقایسه کنید. آنها همسو با کشورهای غربی بودند، اما وقتی دیدند ایران برجام را اجرا کرد، دقیقاً در چارچوب آن عمل کرد و ۱۵ گزارش مدیر کل آژانس نیز آن ها را تأیید کرده، تصورشان تغییر کرد. بنابراین، موضع آنها به موضع ایران نزدیک شده است و این نزدیکی به نفع ایران است.
مشکل ما با آژانس باید حل و فصل شود
هر قطعنامه علیه ما یک برگ جدید از پروندهای است که غرب از سال ۱۹۸۲ برای ما جمع کرده است.
این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که برخی تحلیلگران بر این باورند روسیه سعی دارد ایران با غرب به توافق نرسد و منافع خود را در این میبیند، عنوان کرد: این یکی از کج فهمیهایی است که نسبت به روسیه وجود دارد و روسیه در آژانس از موضع ما حمایت میکند. اصولاً مشکل ما با آژانس باید حل و فصل شود تا بهانهای به دست آمریکا و اروپا نیفتد. هر قطعنامه که علیه ما صادر میشود، به عنوان یک برگ جدید از پروندهای است که غرب از سال ۱۹۸۲ برای ما در آژانس جمع کرده است.
روسیه، چین و خود ایران کمک کنند، مشکل ایران با آژانس حل و فصل میشود
وی خاطرنشان کرد: خواهش میکنم به این موضوع دقت کنید. قطعنامههایی که صادر میشود و موضع منفی آژانس نسبت به ایران و بهانهای برای فشار بیشتر اروپا و آمریکا بر روی ایران میشود. اما اگر روسیه، چین و خود ایران کمک کنند، مشکل ایران با آژانس حل و فصل میشود، اتفاقاً این مواضع روسیه کمک میکند که بهانه از دست اروپاییها و آمریکاییها گرفته شود و آنها نتوانند فشار بیشتری وارد کنند.
