در سیاسی کاری آژانس شکی نیست اما باید روند همکاری با این سازمان حفظ شود

مرتضی مکی کارشناس مسائل بین.الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که مذاکرات به نقطه‌ای رسیده که مسائل پادمانی باید حل و فصل شود از نظر شما این موضوع به چه شکل قابل تامین هست و از طرف دیگر خواسته‌های آژانس از ایران را چه طور تحلیل می‌کنید؟‌ به چه شکلی امکان سازش روی این موضوع وجود دارد، گفت: در موضوعاتی که درباره چگونگی احیای برجام مطرح شده، مسائل پادمانی و اتهام‌هایی است که آژانس نسبت به ایران مطرح کرده و در این دور از مذاکرات به دلیل طرح ادعای آژانس بیشتر روی آن تمرکز شده و ایران به دنبال طرح این ادعاها و بیانیه‌ای که شورای حکام در جلسه قبل داشته واکنش نشان داد و تعدادی از دوربین‌های آژانس را خاموش کرد.

وی افزود: سخنان آقای رئیسی و آقای امیرعبداللهیان مبنی بر اینکه تا موضوعات پادمان و اختلاف بین ایران و آژانس حل نشود موضوع احیای برجام معنایی نخواهد داشت، همواره در مذاکرات منتهی به امضای برجام نیز مطرح شده، به موازات پیشرفتی که روند مذاکرات بین ایران با گروه پنج به علاوه یک داشت تا حدود زیادی مسائل ایران و آژانس در حال حل شدن بود و وقتی برجام امضا شد، موضوعات ادعایی آژانس نسبت به ایران برای چند ماه لغو شد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ریاست آمانو گزارشی به شورای حکام داد که ایران به تمامی تعهدات برجام پایبند بوده و عملا هیچ گزارشی مبنی بر فعالیت‌های مشکوک هسته‌ای ایران مطرح نشد.

مکی تصریح کرد: همین موضوع باعث شد با وجود خروج آمریکا از برجام که عملا هیچ بهانه‌ای برای خروج نبود، اروپایی‌ها پای برجام باقی ماندند، در این دوره از مذاکرات همین گونه است به موازات مذاکرات بین ایران و آمریکا در مذاکرات با آژانس پیشرفت‌هایی رخ داد زیرا موضع آژانس این بود که موضوع قابل حل است، در این میان رایزنی‌های گسترده اسرائیلی‌ها که سعی می‌کنند از احیای برجام جلوگیری کنند و با طرح امتیازاتی سعی در ایجاد موضوعاتی دارند که محدودیت‌های بیشتری در برنامه هسته‌ای برای ایران قائل شوند و لغو تحریم‌ها به آن شکل که ایران می‌خواهد تحقق پیدا نکند.

وی افزود: موضوعی که آقای رئیسی مطرح کرد مبنی بر اینکه ایران باید پرونده آژانس را ببندد به این دلیل بستگی دارد که اگر باقی بماند می‌تواند همچنان یک اهرم فشار علیه ایران در شورای حکام باقی بماند یا بهانه‌ای برای آمریکایی‌ها خواهد بود که بخواهند هر موقع اراده کنند، فشار علیه ایران را بیشتر کنند و فشاری روی باز کردن تحریم‌ها بگذارند. بنابراین موضوع آژانس قابل حل است، اگر در روند مذاکرات پیشرفت کنیم و بحث‌های راستی‌آزمایی پیشرفت کند آژانس قصد ندارد مانع جدی در مسیر برجام ایجاد کند.

مکی در پاسخ به این سوال که آقای اسلامی در گفت‌وگویی اعلام کردند تمام سوالات جدید آژانس کاملا سیاسی بوده و مبنای پادمانی ندارد ارزیابی شما از این صحبت‌ها چیست، گفت: آژانس در خیلی از موارد نقش سیاسی دارد که در مسئله ایران فراتر از مسئولیت‌‎های این نهاد بین‌المللی بوده و این موضوع غیر قابل انکار است. اما باید توجه کرد آنها تحت فشار و اعمال نظر دولت‌های بزرگ هستند، همانطور که ما توانستیم مسئله موضوعات هسته‌ای را با آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به مرحله راستی‌آزمایی برسانیم، آژانس ادعاهایی مطرح کرده که ایران باید با دیپلماسی و همکاری با آژانس این موضوع را حل کند.

وی تصریح کرد: در سیاسی کاری آژانس شکی نیست اما به این معنی نیست که بخواهیم همه چیز را به سنگ اندازی آژانس مربوط کنیم، باید همکاری‌ها با آژانس حفظ شود، همانطور که قبلا توافقاتی رخ داده قطعا می‌تواند مذاکرات با آژانس پیشرفت‌هایی داشته باشد.

مکی گفت: ما از موارد زیادی در مذاکره با آژانس عقب نشینی کردیم اما ایران روی برخی موضوعات خط قرمز دارد و قصد عقب نشینی ندارد. همچنین ما انعطاف زیادی برای احیای برجام نشان دادیم اما به نظر می‌رسد خط قرمزهایی وجود دارد، البته تاکید می‌کنم مشکلات ایران و آژانس فنی است و پیچیده‌تر از موضوعات سیاسی ایران با آمریکا نیست. ما قبلا در موضوعات پیچیده‌تر با آمریکا به توافق رسیدیم و موضوعات ایران با آژانس قابل مذاکره گفت‌وگو و حل است.

این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که امروز کدام طرف باید در مسائل پادمانی نرمش از خود برای انجام توافق نشان دهد؟ آیا آژانس در نهایت همکاری لازم با ایران را به عمل خواهد آورد، گفت: اگر اراده آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها برای احیای برجام جدی باشد که تا حدودی این جدیت را نشان داده‌اند، با وجود اینکه روند مذاکرات فرسایشی شده است اما هر دو به دلایلی به دنبال احیای برجام هستند زیرا از اهمیت این توافق آگاه هستند.

وی افزود: اجلاس آتی شورای حکام در ماه سپتامبر برگزار می‌شود و آن جلسه می‌تواند نقطه آغازی باشد که آمریکایی‌ها پایبندی خود را نشان دهند. در عین حال واکنش اروپایی‌ها مهم خواهد بود، همچنین نوع بیانیه آژانس در خصوص ایران بعد از این اجلاس می‌تواند سرآغاز احیای برجام باشد به همین دلیل تاکید رئیس جمهور و وزیر خارجه در خصوص شرایط احیای برجام نشان داده است که در موضوعات سیاسی به توافقاتی دست پیدا کرده‌ایم.