یک کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
از نظر واشنگتن احیای برجام سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا را ارتقا می‌دهد/ مذاکرات ایران و عربستان تحت‌الشعاع برجام قرار دارد
یک کارشناس مسائل آمریکا گفت: معتقدم احیای توافق هسته‌ای یک ضرورت است و گزینه‌ای برای ایران بهتر از این شرایط در جهت کاهش تنش با کشورهای عربی و البته شکست پروژه ایران هراسی اسرائیل وجود ندارد.
مرتضی مکی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در تحلیل یادداشت جو بایدن در نشریه «واشنگتن پست» در آستانه سفر به اسرائیل و عربستان که در بخشی از آن به موضوع ایران و مذاکرات برای احیای برجام پرداخته است و در پاسخ به این سوال که آیا این مباحث در جهت مصارف داخلی و انتخاباتی مطرح شده است، گفت: آقای جو بایدن با اهداف متنوع و چندمنظوره‌ای عازم منطقه خاورمیانه خواهد شد و موضوع ایران هم در چارچوب سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا باید مورد تحلیل قرار بگیرد. با توجه به فاصله نزدیک به چهار ماه تا انتخابات کنگره آمریکا، همه چیز چه در داخل آمریکا و چه عرصه خارجی می‌تواند برای دموکرات‌ها جنبه انتخاباتی و تبلیغاتی داشته باشد و به منظور جمع‌آوری دستاورد برای کارآمد جلوه دادن عملکرد خود مقابل جمهوری‌خواهان مورد بهره‌برداری قرار گیرد تا بتوانند همچنان اکثریت کنگره را حفظ کنند.
وی ادامه داد: با این حال ما نباید از سیاست‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت خاورمیانه‌ای آمریکایی‌ها غافل باشیم. ایالات متحده یکی از بازیگران مهم در منطقه خاورمیانه است و سیاست‌های آن بر روند تحولات هم منطقه و هم کشورهای منطقه اثر مستقیم و غیرمستقیم دارد.
مکی افزود: آقای بایدن در پانزدهم و شانزدهم ژوئیه عازم اسرائیل و عربستان است دو طرفی که از پایه‌های مهم سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا هستند؛ اسرائیل دارای پیوندهای عمیقی با آمریکاست و یکی از اهداف سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا تامین امنیت اسرائیل و عادی‌سازی روابط با کشورهای منطقه است. موضوع ایران در مناسبات آمریکا و اسرائیل بسیار تعیین‌کننده است.
این تحلیل‌گر سیاست خارجی گفت: در دوران باراک اوباما شاهد تنش زیادی میان وی و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر وقت اسرائیل بودیم چراکه تل آویو به شدت با کاهش تنش میان ایران و آمریکا و اجرای برجام مخالف بود و تمام تلاش خود را برای جلوگیری از انعقاد این توافق به کار بست. این تنش تا جایی پیش رفت که در سفر نخست وزیر اسرائیل به آمریکا برای سخنرانی در کنگره، اوباما حاضر به ملاقات با وی نشد. در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ اما اسرائیل به بخشی از هدف خود برای فروپاشی برجام دست پیدا کرد و با تشویق و ترغیب رئیس‌جمهور وقت آمریکا، این کشور از برجام خارج شد.
وی ادامه داد: با روی کار آمدن مجدد دموکرات‌ها در آمریکا موضوع احیای برجام به موضوع پرتنشی میان آمریکا و برخی متحدینش به خصوص اسرائیل بدل شد. آن‌ها باز تلاش خود را برای جلوگیری از احیای توافق هست‌‌ای آغاز کردند. این مذاکرات اما برخلاف تصورات به شدت طولانی شد و این روند فرصت عالی را به دست اسرائیلی‌ها داد تا حداکثر استفاده را از این شرایط برای تداوم سیاست ایران هراسی و جلوگیری از اجرای برجام ببرند و این موضوع همچنان در دستور کار اسرائیلی‌ها است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: سفر آقای بایدن به عربستان از جنبه‌هایی مهم‌تر از سفر به اسرائیل است؛ این سفر در شرایطی انجام می‌شود که دموکرات‌ها در سال‌های اخیر انتقادات بسیار تندی را علیه اقدامات ناقض حقوق بشر ریاض مطرح کرده‌اند. آقای بایدن در دوران ریاست جمهوری ترامپ و انعکاس خبر قتل جمال خاشقچی در عرصه جهانی، از محمد بن‌سلمان به عنوان یک چهره منفور یاد کرده بود اما اکنون با توجه به تحولاتی که در عرصه منطقه و جهان رخ داده در تلاش است تا از عربستان یک متحد و شریک استراتژیک ایجاد کند و سفر به او این کشور در تضاد با اظهارات و رویکرد پیشین رئیس‌جمهور ایالات متحده است.
مکی گفت: موضوع ایران هم در روح مناسبات عربستان بسیار مهم است. اکنون مذاکرات ایران و عربستان تحت الشعاع برجام قرار گرفته به این معنا که اگر برجام احیا شود، قطعا کاهش تنش میان تهران و ریاض هم سرعت خواهد گرفت و اگر برجام اجرا نشود، در روند مذاکرات دو کشور هم اثر خواهد گذاشت.
وی ادامه داد: در یادداشتی که آقای بایدن در واشنگتن پست نوشته اشاره شده که می‌کوشند تا سیاست چماغ و هویج را در قبال ایران حفظ کنند به این معنا که همزمان هم از فشار اقتصادی و دیپلماتیک بر ایران و هم از اراده واشنگتن برای احیای برجام سخن می‌گویند. این موضوعی است که آمریکایی‌ها طی دو دهه گذشته همواره پیش برده‌اند و از این ابزار همچنان استفاده می‌کنند چراکه معتقدند احیای برجام می‌تواند سیاست خاورمیانه‌ای آمریکا را ارتقا ببخشد که در ساده‌ترین مصداق آن، ورود نفت ایران به بازار انرژی جهان می‌تواند از سوءاستفاده روسیه از ابزار فروش نفت و گاز جلوگیری کند.
وی افزود: از جنبه امنیتی نیز معتقدم آمریکا به دنبال یک موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه است؛ هرچند در این موازنه قدرت نمی‌خواهد یک قدرت مهارنشده از جمهوری اسلامی ایران بسازد اما قطعا اگر این توازن منطقه‌ای به صورت مدیریت شده شکل بگیرد، آمریکا به راحتی می‌تواند ترکیه و عربستان را از سرکشی در قبال خود کنترل کند. این نکته‌ای است که باید مدنظر داشت، درست است که صحبت‌های تندی را در یادداشت آقای بایدن نسبت به ایران شاهد هستیم اما معتقدم جمهوری اسلامی ایران باید یک بازنگری در تاکتیک خود در منطقه برای بهره‌برداری از فرصت‌های موجود داشته باشد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: به هر صورت ورود ایران به بازار جهانی انرژی و کاهش تنش با عربستان و سایر کشورهای منطقه بسیاری از فرصت‌ها را از رژیم صهیونیستی برای بسط سیاست ایران‌هراسی خواهد گرفت که از این فرصت‌ها برای عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی استفاده کرده است. باید جنبه‌های مختلف صحبت‌های آقای بایدن مورد بررسی قرار بگیرد و به صورت بلندمدت به سیاست بایدن در خاورمیانه نگاه کرد و تلاش شود تا از فضای موجود حداکثر استفاده صورت بگیرد. معتقدم احیای توافق هسته‌ای یک ضرورت است و گزینه‌ای برای ایران بهتر از این شرایط در جهت کاهش تنش با کشورهای عربی و البته شکست پروژه ایران‌هراسی اسرائیل وجود ندارد.
