کاخ موزه سردار ماکو؛ شاهکاری از معماری تلفیقی ایرانی - فرنگی

این کاخ موزه به عنوان یکی از رویایی‌ترین کاخ‌های ایران با عمری بیش از 120 سال در روستای باغچه جوق و در دامنه کوه چرکین و چشمه‌ای بنام کلیسه جای گرفته است.

استخر بزرگ باغ که جوی آبی از آن به قسمت‌های مختلف باغ جریان دارد، نخستین تصویری است که به محض ورود به باغ مشاهده خواهید کرد و بعد از آن ساختمان با ابهت کاخ است که چشمتان را خیره می‌کند و شما را به این بنای 2 طبقه می‌کشد.

کاخ سردار ماکو در محوطه باغی به مساحت 11 هکتار قراردارد ونمای خارجی آن نیز با مجسمه‌های گچی پوشیده شده و معماری آن تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و غربی و به ویژه معماری روسیه اواخر سده نوزدهم است.

گچبری این ساختمان را اساتید ایرانی انجام داده‌اند و آئینه‌کاری آن در سطح عالی است؛ در بالای عمارت هم دور تا دور گلدان‌ها و مجسمه‌هایی خواهید دید که اغلب جای گل و چراغ بوده‌اند.

پایه ستون‌ها و گلدان‌های این کاخ از سنگ خاراست و نخستین گرامافونی که به ایران وارد شده در این عمارت به چشم می‌خورد که طول بوق آن 60 سانتیمتر و ارتفاع پایه‌اش بیش از یک متر است.

قدم که به درون کاخ که می‌گذاری و از پله‌ها بالاتر می‌روی، پرده‌های زربفت، مبل‌های بی‌نظیر، تخت‌خواب‌های متعدد با تشک‌های پر قو، کاغذ دیواری‌ها و رنگ‌آمیزی سالن‌ها و نقاشی سقف اتاق‌ها، ظروف چینی و لوسترهای کریستال و زیباتر از تمام اینها تالار آئینه ای است که چشمتان را خیره می‌کند.

شاید از همه اینها دیدنی‌تر، نقاشی‌های خوش رنگ و لعابی باشد که در گوشه گوشه سالن‌ها و اتاق‌ها می‌بینید و هر کدام متناسب با فضای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آن دوران کشیده شده‌اند.

مهمترین قسمت کاخ، تالار مرتفع و کشیده و آئینه کاری و گچ‌بری شده حوضخانه است؛ تمام واحدهای معماری بر محور این تالار احداث شده و از نظر مصالح، سیستم آرایش و نوع در و پنجره دارای شیوه خاصی است.

ساختمان سنگی معروف به آشپزخانه هم بخش دیگری از بناست که باید از آن بازدید کنید و ساختمان‌های گلخانه، حمام، انباری و نگهبانی از دیگر قسمت‌های این مجموعه به شمار می‌رود.

مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی، کاخ موزه باغچه جوق را متعلق به دوره قاجاریه دانسته و می‌گوید: این کاخ به دستور تیمور تیموری، معروف به اقبال السلطنه ماکوئی ساخته شد که یکی از حکام مقتدر وقت و از سرداران مظفرالدین شاه بود.

جلیل جباری ادامه می‌دهد: ویژگی‌های منحصر به فرد این کاخ آنقدر چشمگیر بود که دولت پهلوی در سال 1353 شمسی آن را خریداری کرد و بعد از انجام تعمیرات ضروری و رفع خطر از آن برای بازدید عمومی آماده کرده و نام کاخ موزه را بر آن گذاشت.

وی اضافه کرد: خانواده سردار ماکویی تا سال 1353 در این کاخ زندگی می‌کردند و پس از مرمت و بازسازی محوطه و ساختمان آن از سال 1358 به منظور بازدید عموم افتتاح شد.

مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان ادامه داد: این کاخ موزه در سال 1366 شمسی در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار گرفت.

اهمیت این اثر تاریخی در جذب گردشگران در حدی است که به گفته مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو این سازمان در سال گذشته 40 میلیارد ریال برای مقاوم سازی و مرمت کاخ موزه باغچه جوق اختصاص داده است.

به گفته حسین فروزان این اثر تاریخی در نزدیکی بازارچه مرزی ماکو قرار دارد و بسیاری از گردشگران را پس از خرید به بازدید از این اثر سوق می‌دهد.

شهر ماکو در سر حد چهار کشور ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان قرار دارد و دارای موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی است و بر اساس همین اهمیت، روس‌ها در زمان جنگ جهانی راه آهنی از شاه تختی به ' دوغو بایزید' احداث کردند که از شهر ماکو می‌گذشت و نزدیک به 150 کیلومتر آن در خاک ایران بود ولی اکنون مسیر این خط آهن غیر قابل استفاده است.

این شهر از شمال به رود آراز، از طرف مغرب به کدوک کلامه (سرحد ترکیه) از طرف مشرق به پل خداآفرین آراز و از طرف جنوب به خاک ترکیه و خوی محدود می شود.

پوشش گیاهی، رودها، چشمه‌ها، غارها، آبشارها، آب و هوای مناسب، مردم مهمان نواز، لباس‌های محلی رنگی، صنایع دستی و دست بافته‌های عشایر ماکو از ظرفیت‌های کم نظیر گردشگری در شمال غرب کشور است که مسافران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند.

دخمه سنگی فرهاد، عمارت کلاه فرنگی، کاخ باغچه جوق، حمام تاریخی ماکو، پل پنج چشمه، قره کورپو (پل سیاه)، پل قلعه جوق، کوه قیه، کوه چرکین، ساختمان بیمارستان قدیمی ارتش و سد بارون از جمله جاذبه‌های گردشگری این شهر به حساب می‌آید.

ماکو از شهرهایی است که در دره بنا شده و به وسیله‌ی رود پرآب زنگمار به 2 قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده است؛ قسمت جنوبی شهر در دامنه‌ی کوه سبد قرار گرفته و آبادی چندانی ندارد ولی بخش شمالی آن که در دامنه‌ی کوه قیه قرار دارد، آبادتر است.

شهری که یادگاری از دوران اورارتوهاست از سمت غرب و شرق نیز به جلگه‌های 'قلعه دره سی' و 'چای باسار' منتهی می‌شود و به دلیل محصور بودن در بین 2 کوه، نام داش ماکو یا شهر سنگی به خود گرفته است.

منطقه آزاد ماکو نیز به عنوان جوان‌ترین و در عین حال بزرگترین منطقه آزاد کشور شاهد دستاوردهای قابل توجهی در زمینه تسهیل تجارت و توسعه متوازن در دولت یازدهم است؛ توسعه‌ای که مرز بازرگان را به عنوان مهمترین مرز زمینی کشور در مسیر بالندگی اقتصادی قرار می‌دهد.

این منطقه به لحاظ محدوده جغرافیایی منطبق بر شهرستان‌های ماکو، شوط، پلدشت و شهر مرزی بازرگان بوده و به تنهایی بیش از 75 درصد کل مساحت مناطق آزاد کشور را به خود اختصاص داده و دومین منطقه آزاد بزرگ دنیاست.

منبع:ایرنا