جایزه سوتزنی را به ایلان ماسک بدهید/فیلترینگ در عصر هوش مصنوعی شرمآور است
نوید آقایی، تحلیلگر فضای مجازی میگوید سیاست فیلترینگ سالهاست شکست خورده و نهتنها موجب محدودیت دسترسی مردم نشده، بلکه شکاف اجتماعی و تبعیض در حکمرانی دیجیتال را تشدید کرده است.
در عصر هوش مصنوعی و فناوریهای نو، که کشورهایی دیگر با شتاب در حال توسعه زیرساختهای دیجیتال و اقتصاد مبتنی بر فناوری هستند، ایران همچنان گرفتار محدودیتها و سیاستهای عقبماندهای است که هزینههای اقتصادی، اجتماعی و علمی قابل توجهی بر جامعه و نخبگان تحمیل میکند. ادامه این رویکرد نه تنها مهاجرت نخبگان و خروج فعالان اقتصادی و علمی از کشور را تشدید میکند، بلکه مرجعیت حکمرانی دیجیتال را به تدریج به خارج از مرزها منتقل کرده و آینده فناوری و نوآوری در ایران را به خطر میاندازد.
سیمکارتهای سفید، اصطلاحی است که به سیم کارتهای تلفن همراهی اطلاق میشود که قادر به دسترسی آزاد به اینترنت و شبکههای اجتماعیاند. با افشای لوکیشن کاربران در توییتر مشخص شد که بسیاری از چهرههای سیاسی از جمله نمایندگان مجلس هم از این موهبت برخوردارند؛ بسیاری از چهرههایی که اینترنت بدون فیلتر داشتند، حامی سرسخت فیلترینگ در سالهای گذشته بودهاند؛ چهرههایی چون امیرحسین ثابتی و حمید رسایی.نوید آقایی، تحلیلگر فضای مجازی، معتقد است شکاف میان جامعه و سیاستگذاران به جایی رسیده که حتی مدیرانی که پیشتر مخالف فیلترینگ بودند، اکنون در ساختار موجود حل شدهاند و سیاست شکستخورده فیلترینگ همچنان با شدت ادامه پیدا میکند.
دنیای مجزای سیاستگذار و جامعه
آقایی میگوید: سیاست فیلترینگ در عمل نهتنها نتوانسته موجب عدم دسترسی بخش عمدهٔ جامعه به پلتفرمهای جهانی شود بلکه افکار عمومی، هر کسی که درست یا غلط از سیمکارت سفید استفاده کند را نکوهش میکند.
این تحلیلگر فضای مجازی افزود: وقتی مطالبهٔ رفع فیلتر چنان در جامعه قوی است که به شعار محوری آقای پزشکیان در انتخابات تبدیل میشود و بعد از پیروزی، هر روز به بهانهای رخ نمیدهد معلوم است جامعه به موضوع سیمکارتهای سفید واکنش نشان میدهد. این واکنش به حق است.
آقایی با بیان این که انگار سیاستگذار و جامعه در دو دنیای موازی زندگی میکنند افزود: ظاهراً مدیران مملکت با این همه نهاد و قرارگاه متوجه نشدهاند که در حکمرانی فضای مجازی، شفافیت انتخابی نیست بلکه خودش را تحمیل میکند. اگر متوجه بودند بر سیاست شکستخوردهٔ فیلترینگ اصرار نمیکردند و در موازات آن به توزیع سیمکارت سفید نمیپرداختند. باعث تأسف است مدیرانی که با این رویه در گذشته مخالف بودند هم به تدریج کنار رفتند.
وی تصریح کرد: واقعاً جایزه عالی سوتزنی ضدفساد را باید به ایلان ماسک و مدیران ایکس داد که حداقل درباره کشور ما خواسته یا ناخواسته نشان دادند تبعیض سازمانیافته در دسترسی به پلتفرمهای بینالمللی وجود دارد. به نظر دیگر هیچ موضوعی باعث شرمندگی برخی آقایان نمیشود. گویی جهان بخش قابل توجهی از مدیران کشور با جامعه متفاوت شده است.
آقایی گفت: تبعیض در کشور موردی نیست، سازمانیافته است و هضم آن از تحمل بخش بزرگی از جامعه خارج شده است. همین سیاستهای تبعیضآمیز، شکاف اجتماعی را عمیق و عمیقتر میکند. این چه سیاستی است که اول مرجعیت رسانهای را به بیرون از کشور انتقال داد و حالا هم موجب حمله به روزنامهنگاران میشود؟
وی با اشاره به آخرین گزارشهای منطقهای و جهانی دربارهٔ وضعیت اقتصاد دیجیتال ادامه داد: کشورهای پرچمدار منطقهای که هیچ، فاصله ما با کشورهای معمولی منطقه روز به روز بیشتر میشود و فعالان این حوزه دورنمای مثبتی از اصلاح وضعیت نمیبینند. بر خلاف تصور آقایان که مشغول حکمرانی فضای مجازی هستند، کاری که صورت میگیرد در واقع ضدحکمرانی است. با این وضعیت در آیندهای نه چندان دور حکمرانی فضای مجازی هم به بیرون از کشور منتقل میشود.
آقایی در پایان گفت: در زمانهای که کشورهای منطقه میلیاردها دلار در هوش مصنوعی سرمایهگذاری میکنند و داعیه تبدیل خلیج فارس به یکی از کانونهای فناوری جهان را دارند، دفاع از فیلترینگ شرمآور است. این وضعیت هم باعث دلسردی نخبگان از شکاف دیجیتال به وجود آمده میشود و هم موجب تسریع خروج فعالان شایسته علمی و اقتصادی از کشور خواهد شد.
فیلترینگ در عصر هوش مصنوعی چه معنایی دارد؟
گفتوگوی نوید آقایی تصویری روشن از تناقض بزرگ حکمرانی دیجیتال در ایران ارائه میدهد؛ جایی که جامعه سالهاست گامهای بلندتری از سیاستگذاران برداشته و مطالبه رفع فیلتر به مطالبه عمومی تبدیل شده، اما ساختار تصمیمگیری همچنان به مسیر گذشته اصرار دارد. از نگاه او، فیلترینگ نهتنها دسترسی مردم را محدود نکرده، بلکه تبعیض سازمانیافته ایجاد کرده و باعث انتقال مرجعیت رسانهای، افزایش شکاف اجتماعی و دلسردی نخبگان شده است.
در دورانی که کشورهای منطقه با سرعت به سوی هوش مصنوعی و فناوریهای نو حرکت میکنند، ادامه سیاستهای محدودکننده، نهتنها شرمآور بلکه هزینهساز است؛ هزینهای که به گفته آقایی به زودی در قالب مهاجرت نخبگان، خروج فعالان اقتصادی و تضعیف کامل حکمرانی دیجیتال خود را نشان خواهد داد.
