۱۵ آبان در تقویم ایرانی جشن پاییزانه یا میانه پاییز است
۱۵ آبان در تقویم ایرانی، روز جشن میانه پاییز یا «گاهنبار ایاثرم» است؛ آیینی باستانی که به ستایش آفرینش گیاهان، همدلی انسانی و پیوند با طبیعت اختصاص دارد. این جشن یکی از شش گاهنبار زرتشتی است و در دل فصل پاییز، نمادی از شکرگزاری و هماهنگی با چرخه‌های هستی به شمار می‌آید.
ریشه‌های تاریخی جشن میانه پاییز
جشن میانه پاییز، که در منابع کهن با نام گاهنبار ایاثرم شناخته می‌شود، چهارمین جشن از مجموعه شش‌گانه گاهنبارهای زرتشتی است. این آیین در روز پانزدهم آبان‌ماه برگزار می‌شود و به آفرینش گیاهان اختصاص دارد؛ مرحله‌ای از آفرینش که پس از آسمان، آب و زمین در جهان‌بینی زرتشتی رخ داده است.
فلسفه و نمادهای جشن
در باور ایرانیان باستان، گیاهان نماد زندگی، تغذیه، رشد و پیوند انسان با زمین بودند. جشن ایاثرم فرصتی بود برای:
-شکرگزاری بابت نعمت‌های کشاورزی و گیاهان
تقویت همبستگی اجتماعی از طریق گردهمایی‌ها و سفره‌های اشتراکی
پاسداشت طبیعت و هماهنگی با فصل برداشت و تغییرات پاییزی
آیین‌های برگزارشده در این روز
در مناطق زرتشتی‌نشین ایران، همچون یزد و کرمان، هنوز هم این جشن با شکوه برگزار می‌شود. برخی آیین‌های رایج عبارت‌اند از:
برپایی سفره‌های گاهنبار با خوراکی‌های گیاهی، نان، میوه و شیرینی
خواندن دعاهای اوستایی و نیایش برای صلح و برکت
تقسیم خوراک میان نیازمندان به عنوان نماد بخشش و همازوری
گردهمایی خانوادگی و اجتماعی برای تقویت پیوندها
جایگاه جشن در تقویم و فرهنگ ایرانی
۱۵ آبان دقیقاً در میانه فصل پاییز قرار دارد، و از همین‌رو نام «جشن میانه پاییز» را گرفته است. این روز نه‌تنها نشانه‌ای از تغییر فصل، بلکه فرصتی برای بازگشت به ریشه‌های فرهنگی و طبیعی ایرانیان است. در تقویم زرتشتی، هر گاه نام روز با نام ماه یکی می‌شد، آن روز به عنوان جشن شناخته می‌شد؛ و گاهنبارها نیز بر اساس مراحل آفرینش، نظم خاصی در سال داشتند.
