امام حسین(ع)؛ وارث علم انبیای الهی

کتاب «آیین اشک و عزا در سوگ سیدالشهدا(ع)» به قلم حسین انصاریان در ۱۰ بخش به ارائه بیش از ۱۲۰ مطلب خواندنی پیرامون شخصیت نورانی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) پرداخته است.

این اثر با موضوع مراسم اشک و عزا در سوگ سیدالشهدا(ع) برگرفته از متن سخنرانی‌های حجت‌الاسلام شیخ حسین انصاریان در ماه محرم‌الحرام ۱۳۸۸ در مسجد سیدعزیزالله شهر تهران است.

«منزلت امام حسین(ع) و یاران و خاندان گرامی ایشان» و «آیین اشک و عزا» دو بخش اصلی این کتاب هستند که در این بخش‌ها با استناد به آیات، روایات و متن زیارتنامه‌ها جایگاه، زندگی و شخصیت امام حسین(ع) معرفی شده است.

به مناسبت ایام پرسوز و گذار عزاداری سیدالشهدا(ع)، ایکنا بخش‌هایی از این کتاب را باز نشر می‌کند؛ امید اینکه این مطالب بتواند روشنگر عزاداران حسینی در شناخت ابعاد بیشتری از منزلت، شخصیت و زندگی امام حسین(ع) باشد.

منزلت امام حسین(ع)

مقام منیع سید الشهدا(ع)

خداوند متعال از میان مخلوقات خود، انسان را به عنوان اشرف مخلوقات برگزیده و از میان آنان انسان‌های کامل را به عنوان الگو قرار داده است که این الگوها دارای امتیازات و فضیلت‌های ویژه‌ای هستند. حضرت امام حسین نمونه‌ای برجسته از این اسوه‌های پاک است و همه انسان‌ها موظف‌اند ایشان را به عنوان الگو و سرمشق خود انتخاب کنند. از میان این الگوها و انسان‌های کامل، سرور و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) دارای فضایل بی‌شماری هستند که مایه فخر و عزت آدمیان گردیده است. جایگاه ابا عبدالله الحسین به گونه‌ای است که رسول خدا در مورد ایشان می‌فرمایند: «حسین منی و أنا من حسین». البته فضایل شخصیتی آن حضرت فراتر از حد بیان است و شناساندن شخصیت والای حضرت امام حسین در قالب الفاظ و عبارات کار بسیار دشواری است؛ اما در این نوشتار سعی شده است گلبرگ‌هایی از فضایل آن چراغ هدایت، با بهره‌گیری از روایات بیان شود.

امام حسین(ع) وارث انبیای الهی

وجود مقدس حضرت سیدالشهدا انسان کامل و جامعی است که پروردگار عالم فضائل همه انبیا را در او خلاصه کرده و ایشان وارث همه کمالات انبیا بوده است. در ابتدای زیارت وارث این معنا را می‌خوانیم: «اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ آدَمَ صِفْوَة الله». آن حضرت حقیقت معناى «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کلها» را از حضرت آدم به ارث برده است.

امام حسین(ع) همچنین آنچه را که نوح در ۹۵۰ سال از پروردگار عالم کسب کرده از آن حضرت به ارث برده است: «السَّلامُ عَلَیْکَ یا وارِثَ نُوحٍ نَبَىَ الله». در این ارث و میراث سخن از زمین و ساختمان و پول و اشیا نیست بلکه سخن از معنویت، کرامت و روحیات و علم و حقیقت است.

امام صادق(ع) در ادامه زیارت می‌فرماید: «السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ إبراهیمَ خَلیل الله، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ مُوسى کَلیمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلیکَ یا وارِثَ عیسى رُوحِ الله».

تا جایی که می‌فرماید آنچه را که خدا به پیامبرش و به امیرمؤمنان عنایت کرده، امام حسین(ع) به ارث برده است. چه کسی می‌تواند ارثی را که حضرت سیدالشهدا از انبیاء و اولیاء و پاکان برده است، تعریف کند و گویا تمام پیامبران و اولیای خدا همین یک وارث را داشته‌اند که هرچه پروردگار عالم به همه آنان عنایت کرده بود بعد از خودشان به ایشان رسیده و ایشان آنقدر قدرت معنوی داشته که تمام آنها را به ارث ببرد و در خود نگه دارد.

یکی از مهمترین چیزهایی که امام حسین(ع) از انبیای الهی به ارث برده علم آنان است. علم امام حسین(ع) علم جامع و کامل است؛ زیرا رسول خاتم وارث تمام علوم انبیای الهی بوده است و تمام علوم پیامبر اسلام به امیرمؤمنان علی(ع) و از ایشان به امام حسن مجتبی(ع) و سپس به سیّدالشهدا(ع) به ارث رسیده است. هر چند علم حضرت سیدالشهدا اما از تمام ملائکه، جنیان، انسان‌ها و هر موجود دیگر دارای عقلی بالاتر است اما در دعای عرفه خود آن حضرت می‌فرمایند: من در کمال جهل به سر می‌برم. دشواری‌ها و پیچیدگی‌های مقام اسماء و صفات الهی و ظرایف آن، سبب کرنش اهل بیت و اظهار جهل در مقابل خداوند شده و هرکسی توان تفسیر برخی از آن مقامات را ندارد از این رو وقتی وجود مقدس حضرت سیدالشهدا می‌فرماید: من در جهل به سر می‌برم؛ به طور طبیعی و بدیهی انسان‌های عادی باید به جهل کامل اقرار کنند؛ بنابراین بی‌دلیل نیست که افرادی همچون ملاصدراً و شیخ الرئیس ابن سینا در این باره سکوت کرده‌اند، میرداماد به لکنت و سکوت افتاده و حاج ملا هادی سبزواری در این مقام، احساس حقارت کامل کرده است.

دامنه علم امام حسین(ع)

اکنون با توجه به این که پیامبر خاتم و وصی او علی(ع) علمشان را از خدا گرفته‌اند و سپس این علوم به امام حسین(ع) به ارث رسیده حتی در قوه خیال کسی هم نمی‌گنجد که دامنه علم امام حسین(ع) چه مقدار می‌باشد. با توجه به این مسائل معلوم می‌شود که ما با چه کسی سروکار داریم و کنار چه دریایی آمده‌ایم. ما با خدا چه معامله‌ای کرده‌ایم که خداوند محبت امام حسین(ع) را به ما داده است؟

در واقع معامله‌ای در کار نبوده و این لطف الهی است که عشق امام حسین را در قلب ما قرار داده است. پروردگار متعال اگر بخواهد رحمت واسعه‌اش را به کسی مرحمت کند، عشق ابا عبد الله را در وجودش متجلی می‌کند. «اللهم إِنِّی أَسأَلُکَ بِرَحمَتکَ الَّتی وَسَعَت کُلَّ شَیء».

اگر کسی رحمت واسعه الهی را می‌خواهد لمس کند، باید به سراغ امام حسین(ع) برود و رحمت حق را در آن خانه بجوید.

معیار سعادت و شقاوت انسان‌ها

محبت به امام حسین(ع) آنچنان ارزشمند است که اگر خداوند بخواهد بنده‌ای را سعادتمند کند محبت به آن حضرت را در دلش قرار می‌دهد حضرت امام صادق می‌فرماید: «مَنْ أَرَادَ اللهُ بِهِ الْخَیْرُ قَذَفَ فِی قَلْبِهِ حُبَّ الْحُسَیْنِ وَ حُبَّ زِیَارَتِهِ». واژه «قذف به معنای پرتاب کردن است و با واژه گذاشتن تفاوت معنایی دارد؛ تفاوت این دو واژه در این است که در پرتاب نیرویی در پشت آن قرار دارد که آن را به سمت جلو حرکت می‌دهد تا به هدف برسد؛ اما در گذاشتن چنین نیرویی وجود ندارد.

به عنوان نمونه وقتی گلوله‌ای از اسلحه پرتاب می‌شود، نیروی عظیمی او را حرکت می‌دهد تا به نقطه هدف برخورد کند با توجه به این معنا می‌توان فهمید که خیرخواهی خداوند در حق بندگانش چگونه است. اگر خالق هستی اراده کند که بنده‌ای خیر دنیا و آخرت را ببیند محبت محبوب خود حضرت سیدالشهدا را به قلب آن بنده پرتاب می‌کند.

از سوی دیگر اگر خداوند شقاوت را برای بندهای بخواهد، بغض و کینه حضرت را به قلب او پرتاب می‌کند. حضرت امام صادق(ع) در ادامه روایت به موضوع اشاره کرده و می‌فرماید: «وَ مَنْ أَرَادَ الله بِهِ السُّوءَ قَذَفَ فِی قَلْبِهِ بُغْضَ الْحُسَیْنِ وَ بُغْضَ زِیَارَتِهِ». با توجه به این روایات می‌توان فهمید که معیار در سعادت یا شقاوت انسان‌ها محبت یا کینه نسبت به حضرت سیدالشهدا(ع) است.