مدیرعامل شرکت "ثمر دست چین پارس" در گفتگو با خبرنگار ایلنا مطرح کرد؛
فقدان آموزش، حلقه مفقودهای که زنجیره تولید را ناکارامد میکند
نصرتی گفت: شرکت "ثمردستچینپارس" حدود ۱۰ سال است که به صورت تخصصی و متمرکز در حوزه صادرات میوه و سبزیجات تازه فعالیت دارد. تمرکز اصلی این شرکت بر روی صادرات محصولات کشاورزی است؛ اما با توجه به موضوع رفع تعهد ارزی و نیاز بازار، مطالعاتی برای ورود به حوزه واردات نیز انجام دادهایم و به زودی طرحهای وارداتی خود را اجرا خواهیم کرد.
الهام نصرتی، مدیرعامل شرکت "ثمردستچینپارس" در گفتگو با خبرگزاری ایلنا؛ با اشاره به حدود ۱۰ سال فعالیت تخصصی این شرکت در حوزه صادرات میوه و سبزیجات تازه، آبزیان و خشکبار مهمترین چالشهای صادرات کشاورزی ایران به روسیه را ضعف زیرساختهای حملونقل، هزینه بالای لجستیک، ضعف در رعایت استانداردهای تولید و بستهبندی و رقابت نابرابر با کشورهای منطقه میداند.
۱۰ سال فعالیت تخصصی در صادرات به روسیه
نصرتی بیان کرد: شرکت "ثمردستچینپارس" حدود ۱۰ سال است که به صورت تخصصی و متمرکز در حوزه صادرات میوه و سبزیجات تازه فعالیت دارد. تمرکز اصلی این شرکت بر روی صادرات محصولات کشاورزی است؛ اما با توجه به موضوع رفع تعهد ارزی و نیاز بازار، مطالعاتی برای ورود به حوزه واردات نیز انجام دادهایم و به زودی طرحهای وارداتی خود را اجرا خواهیم کرد.
وی افزود: شرکت "ثمردستچینپارس" در استان فارس به ثبت رسیده و عضو اتاق بازرگانی فارس نیز هست و دو دوره به عنوان صادرکننده نمونه در این حوزه انتخاب شدیم. دفتر مرکزی شرکت در تهران قرار دارد و یک دفتر فعال نیز در شهر آستارا مستقر است. در آستارا سردخانه و سورتینگ بستهبندی داریم، چرا که بخش عمده صادرات ما به کشورهای شمالی، بهویژه روسیه انجام میشود و تمام محصولات صادراتی از گمرک آستارا خارج میشوند.
از کیوی و سیب تا فلفل دلمهای و سبزیجات
مدیرعامل شرکت "ثمردست چینپارس" توضیح داد: صادرات ما متناسب با فصل محصولات انجام میشود، در فصل سرد سال، کیوی و سیب بیشترین سهم را دارند و در حالحاضر نیز صادرات کیوی انجام میشود کیوی را از استانهای گیلان، مازندران و تا حدی گلستان تأمین میکنیم.
وی ادامه داد: به صورت همزمان در طول سال صادرات فلفل دلمهای رنگی نیز داریم که قطب تولید آن استان اصفهان است، اگرچه از استانهایی مانند همدان، مرکزی، لرستان و حتی هرمزگان نیز خریدهایی داریم. فلفل و سبزیجات تقریباً در تمام طول سال در سبد صادراتی ما قرار دارند.
نصرتی با اشاره به صادرات سایر محصولات گفت: صادرات سیر تازه از استانهای شمال غرب کشور و همچنین انگور تازه از استان های فارس و خراسان نیز در برنامه ما قرار دارد، در حالحاضر مقصد اصلی ما صادرات به کشور روسیه است. صادرات به اوکراین بعد از جنگ تقریباً متوقف شد؛ اما روسیه همچنان بازار فعال ماست.
صادرات سالیانه تا ۳۰۰ تریلی به روسیه
وی بیان کرد: به طور متوسط هفتهای ۵ تا ۷ تریلر یخچالدار به روسیه صادرات داریم، در مجموع سالانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ دستگاه تریلر یخچالدار صادر میشود. وزن محمولهها بسته به نوع محصول متفاوت است؛ بهعنوان مثال، سبزیجات وزن کمتری نسبت به میوه دارند.
وی در تشریح وضعیت نیروی انسانی افزود: در دفتر تهران حدود ۱۰ نفر و در دفتر آستارا ۵ نفر نیروی ستادی داریم. همچنین روزانه بین ۲۵ تا ۳۵ نیروی کارگری در بخش سورتینگ و بستهبندی فعال هستند. فلفل دلمهای و سبزیجات را از سورتینگهای شهرهای مختلف با نظارت ناظران کیفی خویش بستهبندی و تهیه می کنیم، اما محصولاتی مانند؛ کیوی، سیب، سیر تازه، آلو و شلیل در سورتینگ آستارا سورت و بستهبندی میشوند.
فروش مستقیم به فروشگاههای زنجیرهای روسیه
مدیرعامل شرکت ثمر دستچین پارس تصریح کرد: یکی از مهمترین وجوه تمایز فعالیت ما این است که فروش کاملاً به صورت فروشگاهی است. ما با شرکتهای بزرگ فروشگاهی روسیه به صورت مستقیم قرارداد داریم و محصولات طبق استاندارد بینالمللی FFV بستهبندی و عرضه میشوند. با وجود تمام فراز و نشیبهای بازار، طی این ۱۰ سال توانستهایم کیفیت محصولات خود را حفظ کنیم.
وی تأکید کرد: واقعیت این است که با وجود تلاشهای انجامشده، محصولات ایران هنوز جایگاه تعریف شده و قدرتمندی در بازار روسیه ندارند، بخش زیادی از صادرات بهصورت بدون شناسنامه و از مسیر کشورهای واسطه انجام میشود و در آمار رسمی ایران نیز ثبت نمیشود.
رقباء جدی ما بازار روسیه و ترکیه هستند
نصرتی اضافه کرد: یکی از رقباء جدی ما در بازار روسیه، کشور ترکیه است. ترکیه و چین هم تولیدکننده کیوی هستند و ترکیه علاوه بر تولید از ایران کیوی خریداری میکند؛ اما با بستهبندی، لجستیک قوی و رعایت استانداردها، جای محصول ایران را در بازار روسیه گرفته است.
وی افزود: هزینه حملونقل در ایران حدود ۳۰ درصد قیمت تمامشده کالا را تشکیل میدهد، در حالی که این عدد در بسیاری از کشورها حدود ۱۰ درصد است. ترانزیت محصول از ترکیه به جنوب روسیه تنها یک روز زمان میبرد؛ اما محصول ایران باید مسیر طولانیتری از مرز آذربایجان تا داخل روسیه طی کند.
مدیرعامل شرکت ثمر دستچین پارس خاطرنشان کرد: ضعف جدی ما در حوزه استاندارد تولید و برداشت است. به طور مثال؛ در مورد فلفل دلمهای، بازار روسیه محصول کاملاً رنگگرفته میخواهد؛ اما بسیاری از گلخانهداران ایرانی برای رسیدن زودتر به نقدینگی، محصول را پیش از تکمیل رنگ برداشت میکنند. در حالی که فلفل چین، اسرائیل و ترکیه از نظر ظاهر و بستهبندی کاملاً یکدست وارد بازار میشوند و مشتری ترجیح میدهد آن را انتخاب کند.
مشکل اصلی از «آموزش» شروع میشود
نصرتی تأکید کرد: در زنجیره تولید تا صادرات؛ از گلخانهدار و کشاورز گرفته تا کارگر بستهبندی، سورتینگ و حملونقل با مشکل جدی آموزش مواجه هستیم، اگر آموزش در این زنجیره اصلاح شود، صادرات ایران میتواند جهش جدی داشته باشد. متأسفانه هنوز در ذهن برخی فعالان این تصور وجود دارد که محصولات غیراستاندارد برای صادرات مناسب است، در حالی که بازارهای هدف به شدت روی استاندارد و کیفیت حساس هستند.
وی گفت: کشاورز ترک افتخار میکند که برای صادرات تولید میکند؛ اما در ایران هنوز نگاه صادراتی حرفهای جا نیفتاده است.
حمل و نقل، پاشنه آشیل صادرات ایران
مدیرعامل شرکت ثمر دستچین پارس درباره حمل و نقل اظهار کرد: بیش از ۹۰ درصد خودروهای حمل بار صادراتی ما به روسیه، تریلرهای یخچالدار روسی و آذری هستند و ماشینهای ایرانی بهندرت در این مسیر فعالاند. در حال حاضر کرایه حمل یک تریلر روس حدود ۳ تا ۴ هزار دلار است، اما راننده ایرانی برای همین مسیر حدود ۵,۵۰۰ دلار مطالبه میکند.
وی افزود: ما عملاً سیستم حملونقل قراردادی نداریم و مجبوریم با رانندگان بهصورت موردی همراه با ریسک کار کنیم. هیچ شرکت منسجم لجستیکی که بهصورت حرفهای با صادرکنندگان ایرانی قرارداد بلندمدت ببندد، وجود ندارد. برای کنترل سلامت محصول، مجبوریم از GPS و ترموگراف در تریلرها استفاده کنیم.
دریای خزر؛ مسیر پرریسک و با زیرساخت ضعیف
مدیرعامل شرکت ثمر دستچین پارس متذکر شد: کشتیهایی که تا سالهای اخیر در مسیر ایران و روسیه فعال بودند، کشتیهای تخصصی کانتینربر نیستند و عمدتاً کشتیهای فرسوده و فلهبر بودند و کانتینر یخچالی استاندارد در اختیار نداشتند. البته تعداد محدودی کانتینر یخچالی وجود دارد که با توجه به عدم دسترسی به کشتیهای کانتینربر و استاندارد، صادرات این قبیل محصولات از این طریق توجیه فنی ندارد.
نصرتی ادامه داد: بسیاری از صادرکنندگانی که از مسیر دریایی استفاده کردند، با توجه به ریسک بالا از این مسیر استقبال کمتری کردند و به همین دلیل استقبال از این مسیر وجود ندارد.
وابستگی کامل به ناوگان آذری و روسی
مدیرعامل شرکت ثمر دستچین پارس تصریح کرد: عملاً فقط به شبکه حملونقل جادهای وابسته هستیم که آن هم عمدتاً در اختیار رانندگان آذری و روسی است. سیستم کاری به این شکل است که راننده بار را تحویل میدهد و هنگام برگشت تماس میگیرد که آیا بار جدید دارید یا خیر. در واقع ساختار منسجم لجستیکی وجود ندارد.
وی توضیح داد: گاهی به دلیل فصل تولید محصولات کشور آذربایجان، بیشتر ماشینها در اولویت بار این کشور قرار میگیرند و ایران بدون ماشین میماند. در این شرایط یا بار متوقف میشود یا باید کرایههای چندبرابری پرداخت کنیم.
نصرتی تشریح کرد: ماشین ایرانی تمایلی به این مسیر ندارد، چرا که هنگام بازگشت؛ بار ندارد. اما راننده کشور آذربایجان؛ مانند سیستم تاکسی اینترنتی دائم در حال بارگیری است. همین موضوع موجب شده صادرکننده ایرانی عملاً چارهای جز همکاری با ناوگان خارجی نداشته باشد.
برخی صادرکنندگان تحصیلات مرتبط ندارند
وی با تأکید بر خلأ آموزشی عنوان کرد: صادرات یک زنجیره کامل است؛ از تولید و نگهداری محصول گرفته تا بستهبندی، حمل، فروش، قرارداد، مسائل حقوقی و مالی، ما در تمام این حلقهها با فقر آموزش مواجه هستیم.
مدیرعامل شرکت ثمر دستچین پارس ادامه داد: برخی از صادرکنندگان ما نه تحصیلات مرتبط دارند، نه با مقررات و قوانین روز تجارت بینالمللی آشنا هستند و نه ریسکهای مسیر صادرات را میشناسند. صادرکننده محصولش را در بازار روسیه به یک واسطه میسپارد، بدون اینکه ابزار نظارت یا قرارداد حقوقی محکم داشته باشد.
نصرتی اضافه کرد: بار با قیمت روز تحویل میشود؛ اما زمانی که محموله به بازار میرسد، واسطه اعلام میکند که قیمت افت کرده است. گاهی محصول با زیان فروخته میشود و گاهی هم سودی اعلام میشود که صرفاً برای ترغیب صادرکننده به ارسال بار بعدی است. در موارد متعددی صادرکنندگان ما برای پیگیری مطالبات خود حتی به سفارت ایران در مسکو مراجعه کردهاند.
کارتهای اجارهای، رفع تعهد ارزی و چالش ارزشگذاری گمرک
مدیرعامل شرکت ثمر دست چین پارس درباره کارتهای بازرگانی گفت: بسیاری از صادرکنندگان با کارت بازرگانی خودشان کار نمیکنند. اخیراً هزینه اجاره کارت بازرگانی در شرایطی به ازای هر دلار اظهارنامه صادراتی تا مبلغ یازده هزار تومان رسید. این هزینهها در واقع صادرات را از توجیه اقتصادی خارج میکند.
وی افزود: در سالهای اخیر موضوع رفع تعهد ارزی نیز فشار سنگینی به صادرکننده وارد کرد، به دلیل اینکه باید ارز حاصل از صادرات را ۲۰ تا ۲۸ درصد پایینتر از نرخ بازار تسویه میکرد، این سازوکار عملاً برای صادرات کشاورزی که حاشیه سود کمی دارد، غیرقابل اجرا بود.
نصرتی با اشاره به مشکل گمرک تصریح کرد: یکی از چالشهای جدی ما ارزشگذاری غیرواقعی گمرک در برخی از محصولات است. به عنوان مثال، محمولهای که حدود ۲۰ هزار دلار با احتساب حدود ۳۰ درصد هزینه حمل خارجی فروخته شده، در گمرک ۵۸ هزار دلار ارزشگذاری شده است! این اختلاف، صادرکننده را درگیر تعهد ارزی غیرواقعی میکند.
او ادامه داد: جای تعجب است که متولیان این امر یعنی وزارت جهاد کشاورزی و گمرک ایران علیرغم اینکه دسترسی به نرخ واقعی روز این قبیل محصولات کشاورزی در ایران وجود دارد اما بدون در نظرگرفتن اعداد و ارقام واقعی در محصولاتی از جمله سیر تازه، کیوی و غیره اقدام به تعیین ارزش غیرواقعی میکنند که متأسفانه پیگیریهای بازرگان درگیر بروکراسی اداری میگردد و یکی از علل اینکه بازرگان به سمت کارت بازرگانی اجارهای میرود قیمتگذاری غیرواقعی است.
نوسانات نرخ ارز و مناقصههای هفتگی فروشگاههای روسی
نصرتی گفت: فروش ما به فروشگاههای روسیه از طریق مناقصههای هفتگی انجام میشود، این هفته قیمت پیشنهاد میدهیم و در صورت برنده شدن در مناقصه، هفته بعد باید سفارش مورد نظر بارگیری شود؛ اما در این فاصله نوسانات نرخ ارز، قیمت محصولات داخلی را کاملاً تحت تأثیر قرار میدهد.
وی افزود: کشاورز قیمت را بر اساس نرخ دلار در بازار آزاد محاسبه میکند؛ اما ما روبل دریافت میکنیم که دائم در حال نوسان است. هزینههای تبدیل ارز و انتقال پول نیز مزید بر علت شده و عملاً سود صادرکننده را کاهش میدهد.
