اقتصاد چرخشی، محور کلیدی سمپوزیوم فولاد ۱۴۰۴ ؛
چرخش فولاد، چرخش اقتصاد
«چرخش فولاد، چرخش اقتصاد» در سمپوزیوم فولاد ایران ۱۴۰۴ به‌عنوان یکی از محوری‌ترین مباحث راهبردی صنعت فولاد کشور مطرح شد؛ مفهومی که بر پایه اقتصاد چرخشی و بازیافت ضایعات استوار است و می‌تواند مسیر تازه‌ای برای کاهش هزینه‌ها، حفظ منابع طبیعی و افزایش رقابت‌پذیری جهانی این صنعت بگشاید. حرکت به‌سوی فولاد سبز و استفاده دوباره از مواد در زنجیره تولید، اکنون به یکی از اولویت‌های کلیدی توسعه پایدار فولاد ایران تبدیل شده است.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی فولاد مبارکه، صنعت فولاد ایران که سال‌هاست وزن قابل توجهی در اقتصاد کشور دارد، این روزها در مسیر گسترش همکاری میان تولید و بازیافت، با نگاهی تازه به «اقتصاد چرخشی» و مدیریت ضایعات صنعتی قدم برداشته است. در شرایطی که تولید این بخش با موانعی مانند محدودیت انرژی و تحریم مواجه است، استفاده هوشمندانه از مواد جانبی و تبدیل آنها به منابع قابل استفاده، می‌تواند هم عاملی برای کاهش ریسک و هم فرصتی برای افزایش بهره‌وری باشد.
چشم‌انداز و ضرورت
بر اساس اسناد داخلی، اقتصاد چرخشی در صنعت فولاد به عنوان یکی از اولویت‌های راهبردی تلقی شده است؛ در سند راهبرد ملی ارتقای زنجیره ارزش بازیافت و توسعه اقتصاد چرخشی، که توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و اتحادیه صنایع بازیافت ایران منتشر شده، بر مشارکت عمومی-خصوصی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تأکید شده است.
در همین حال، شرکت فولاد مبارکه از اقتصاد چرخشی به عنوان «سپر استراتژیک بازآفرینی منابع» یاد می‌کند؛ یعنی تبدیل ضایعات به دارایی‌های ارزشمند، نه هزینه غیرقابل برگشت.
اقدامات عملی و نمونه‌ها
در استان هرمزگان، فولاد هرمزگان با همکاری شورای فنی استان، کارگاهی تخصصی با موضوع «استفاده از سرباره در زیرساخت‌های عمرانی و شهرسازی» برگزار کرد. هدف: استفاده از پسماندهای فولادی مانند سرباره در راه‌سازی، ساخت اسکله، کشاورزی و محیط‌زیست. به گفته مدیر متالورژی شرکت، این اقدام «گامی بلند برای تحقق اقتصاد چرخشی و حفظ محیط‌زیست» است.
همچنین، گروه سرمایه‌گذاری توکا فولاد برنامه‌هایی برای بازیافت ضایعات (از جمله خرسک، ته تاندیش و سرباره) ارائه داده تا ضمن کاهش ضایعات، مواد را دوباره به چرخه تولید بازگردانند.
در فولاد مبارکه نیز گزارش شده است که بازیافت هر کیلوگرم ضایعات فولادی، منجر به کاهش حدود ۱/۵ کیلوگرم گاز دی اکسید کربن و صرفه‌جویی ۱۳٫۴ مگاژول انرژی می‌شود.
پیامدها و مزایا
اگر اقتصاد چرخشی به درستی در صنعت فولاد ایران اجرا شود، پیامدهای قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت:
* کاهش هزینه‌های تولید از طریق استفاده مجدد از ضایعات و کاهش مصرف انرژی.
* افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری شرکت‌های فولادی در بازار داخلی و بین‌المللی.
* ارتقای جایگاه صنعت فولاد ایران در مسیر تولید سبز و سازگار با اهداف محیط‌زیستی جهانی.
* کاهش اثرات زیست‌محیطی، از جمله کاهش انتشار آلاینده‌ها و پسماندهای صنعتی.
* ایجاد ارزش افزوده برای صنایع پایین‌دستی و فرصت‌های اشتغال جدید در حوزه‌های بازیافت و فناوری.
در حالی که صنعت فولاد ایران با چالش‌هایی از قبیل محدودیت انرژی، تحریم‌ها و نیاز به ارتقای فناوری مواجه است، گزینش مسیر اقتصاد چرخشی می‌تواند فرصت مهمی برای تحول این بخش فراهم کند. نمونه‌های عملیاتی در استان‌ها و شرکت‌های بزرگ نشان می‌دهد که ضایعات دیگر نباید صرفاً بار هزینه باشند، بلکه می‌توانند به منبعی برای نوآوری، بهره‌وری و پایداری تبدیل شوند. اما رسیدن به این هدف مستلزم عزم دولت، بخش خصوصی، نهادهای پژوهشی و سیاست‌گذاران برای همکاری و سرمایه‌گذاری هدفمند است.
در این راستا، توصیه می‌شود که برنامه ملی اقتصاد چرخشی در صنعت فولاد با اولویت بازیافت و بهره‌وری انرژی سریع‌تر اجرایی شود، از تجربه شرکت‌ها و استان‌ها به‌صورت فراگیر استفاده گردد، و قوانین و مشوق‌های لازم برای جذب سرمایه در این حوزه دیده شود تا این صنعت استراتژیک کشور با قدرت بیشتر به مسیر توسعه پایدار گام بردارد.
