جهان در سال ۱۳۹۸/ نگاهی به تحولات افغانستان، پاکستان و هند
ماه عسل طالبان و آمریکا/ ظهور ۲ دولت در کابل/ نزاع اسلام‌آباد و دهلی‌نو در کشمیر/ هندوئیسم علیه مسلمان
تحلیلگر ارشد مسائل شبه‌قاره و جنوب‌آسیا گفت: ابهام در پرونده افغانستان از یک سو اما وضعیت مبهم مسلمان هند و لغو تابعیت آنها موضوعی است که تبدیل به چالش جدی در سال ۹۹ خواهد شد.
«پیرمحمد ملازهی» تحلیلگر ارشد مسائل شبه‌قاره و جنوب‌آسیا با اشاره به مهمترین تحولات این جغرافیا در سال ۱۳۹۸ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: سال گذشته افغانستان کانون توجه جهانی بود؛ چراکه شاهد برگزاری انتخابات در مهر ماه سال گذشته بودیم و نتیجه آن به روی کار آمدن دو رئیس جمهور در کابل (آن هم در یک روز) بود که در نوع خود کم‌نظیر و البته یک فاجعه سیاسی به حساب می‌آید. این مساله به خوبی نشان می‌دهد که دولت وحدت ملی افغانستان با چالش جدی روبه‌رو شده است و نه تنها اشرف غنی بلکه عبدالله عبدالله حاضر به کنار کشیدن از قدرت نیستند. همین موضوع باعث شده تا دو فرد با دو گرایش و ایدئولوژی سیاسی (لیبرال و جهادی) مختلف در مقابل یکدیگر قرار بگیرند. تا جایی که شاهد آن بودیم که نه تنها در داخل افغانستان بلکه خارج از افغانستان (خصوصاً ایالات متحده) هم به این موضوع واکنش تند نشان داد و حتی همین چند روز پیش شاهد سفر غیرمنتظره مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به کابل بودیم و در همانجا اعلام شد که یک میلیارد دلار کمک بلاعوض آمریکا به افغانستان به دلیل عدم اتفاق در مورد یک حکومت واحد، قطع شده است.
توافق با طالبان پس از ۱۹ سال!
وی ادامه داد: موضوع دیگری که در افغانستان در صدر اخبار و وقایع مهم قرار داشت و باعث حیرت و حتی تعجب جهان شد، امضاء قرارداد صلح میان طالبان و ایالات متحده در دوحه بود. این مذاکرات پس از حدود ۱۱ دور مذاکره میان دو طرف، توسط ملابرادر و زلمی خلیلزاد به امضاء رسید. درست است که این توافق همچنان عملیاتی نشده است اما به هر ترتیب تقشه راه آینده در افغانستان به حساب می‌آید. این در حالیست که مذاکرات بین‌الافغان همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و از جهتی دیگر طالبان هم دست برتر نظامی و سرزمینی را در افغانستان دارد. این روند اگرچه به نوعی یک پیشرفت بسیار مهم در مساله صلح افغانستان به حساب می‌آید اما باید توجه داشته باشید که بازیگران زیادی در این میان در پرونده افغانستان وجود دارند که به نظر می‌رسد نمی‌خواهند وضعیت همانند گذشته ادامه داشته باشد. به عنوان مثال داعش در این کشور با نام «ولایت خراسان» همچنان فعال است و از جهتی دیگر کشوری مانند پاکستان هم در این میان منافعی را برای خود در نظر دارد و تمام این مسائل به علاوه ابهام در خروج نظامیان آمریکا باعث می‌شود تا آینده افغانستان در سال ۱۳۹۹ با گمانه‌زنی‌های مثبت و منفی همراه باشد و نتوان به صورت قطعی در مورد آن سخن گفت.
کشمیر نقطه اختلاف پاکستان و هند
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به مهمترین تحولات پاکستان در سال ۱۳۹۸، گفت: در سال گذشته پاکستان هم درگیر مسائل مهمی بود که در بطن آن ضدیت و نزاع با هند قرار دارد. اسلام‌آباد در سال اخیر بر سر مساله جامو و کشمیر با دهلی وارد کشمکش جدی شد و همین موضوع موجب شد تا مناسبات دو طرف بهم بریزد وبا چالش جدی روبرو شود. این وضعیت باعث شد تا پاکستان به عربستان سعودی نزدیک شود که البته مباحث اقتصادی و بدهی‌های کلان این کشور را هم باید مدنظر قرار داد. سفر محمدبن سلمان (ولیعهد سعودی) به پاکستان و انعقاد قرارداد ۱۰ میلیارد ریاض با اسلام‌آباد باعث شد تا هند از این موضوع نگران شود. هر چند که ولیعهد سعودی پس از پاکستان وارد هند شد اما به هر ترتیب دهلی از سیاست خارجی پاکستان به شدت نگران بود. در این میان باید متوجه باشیم که پاکستان به دلیل اینکه طالبان را در افغانستان راهبری می‌کند، مورد نظر ایالات متحده در مذاکرات دوحه بود. به نظرم پاکستان در سال گذشته به خصوص در مورد پرونده مذاکرات صلح با طالبان، سیاست خارجی خود را تا حدودی تغییر داد و همین موضوع باعث شد تا منافعش در این پرونده تامین شود. این کشور از سوی در سال گذشته به چین نزدیک شد که این یک مساله مهم به حساب می‌آید.
تابعیت مسلمانان در دست دهلی
ملازهی افزود: در مورد هند هم دو موضوع مهم اتفاق افتاد که علاوه بر سیاست داخلی، سیاست خارجی این کشور را دستخوش تغییر کرد. نخستین و مهمترین مساله‌ای که در هند اتفاق افتاد، لغو ماده ۳۷۰ قانون اساسی هند بود که باعث شد کشمیر به یکی از ایالت‌های هند تبدیل شود و به صورت علنی خودمختاری این منطقه لغو شد. لغو این خودمختاری نه تنها باعث شد تا پاکستان وارد جدال با هند شود بلکه اساساً این اقدام دولت هند به هندوها اجازه ورود به کشمیر را داده است و این موضوع می‌تواند باعث تغییر ترکیب و آرایش جمعیت این منطقه شود؛ چراکه به نظر می‌رسد دولت «نارندا مودی» می‌خواهد با تحریک حس ناسیونالیسم هندو وضعیت داخلی و پیرامونی این کشور را به نفع خود مدیریت کند. مساله دوم که البته بسیار مهم بود ولی در سال گذشته باعث انتقاد جامعه ملل و مسلمانان از هند شد، اعمال خشونت آشکار و خونین علیه مسملنان این کشور بود که تا همین امروز هم ادامه دارد ولی کسی در این مورد سخن نمی‌گوید.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ریشه این موضوع در مساله لغو اعطاء تابعیت هند به مسلمانان نهفته است. این اقدام دولت هند اساساً پس از آن صورت گرفت که حزب «بی.جی.پی» توانست در انتخابات ریاست جمهوری اخیر با تحریک ناسیونالیسم هندی، آراء بسیاری از مردم را به صندوق خود بریزد و در کنار آن لغو خودمختاری کشمیر هم صورت گرفت. لغو اعطاء تابعیت به مسلمانانی که بعد از ۱۹۴۷ به این کشور آمده‌اند موضوعی است که ابهام‌های زیادی دارد. به عنوان مثال بسیاری از مسلمانان پس از استقلال پاکستان در سال ۱۹۴۷ یا به بنگلادش و پاکستان سفر کردند یا اینکه در هند باقی ماندن اما مشکل اصلی است که دولت هند هم‌اکنون اعلام کرده کسانی که می‌خواهند تابعیت هند را بگیرند باید بتوانند گذشته خود و اینکه قبل از سال ۱۹۴۷ وارد این کشور شده‌اند را ثابت کنند. این در حالیست که دولت هند از روز اول به این مهاجران مدرک هویت نداده و آنها حالا انسان بدون کشور محسوب می‌شوند. در این میان گروه‌های رادیکال مذهبی اقدام به کشتن مسلمانان کردند و اتفاقاً این جماعت به دولت هم نزدیک هستند که باعث شد جامعه ملل و نهاهای اسلامی به دهلی خرده بگیرند.
