دلایل و پیامد حمله لفظی ترامپ به پادشاه عربستان/ سیاست جدید نفتی واشنگتن در قبال ریاض

«فریدون مجلسی» تحلیلگر ارشد مسائل آمریکا در تشریح ابعاد حمله لفظی رئیس جمهوری آمریکا به پادشاه عربستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: سخنان دونالد ترامپ در مورد دوام حکومت عربستان و ریزش آن بعد از قطع حمایت‌های واشنگتن از ریاض، موضوع جدیدی نیست و همانند قبل نشان می‌دهد که شخص اول کاخ سفید انسان متعادلی نیست. هیچ چهره سیاسی که در راس چنین جایگاهی به عنوان سکان‌دار دولت قرار دارد، چنین مواضعی را علنی و عریان بازگو نمی‌کند. حتی اگر یک سیاستمدار با کشور دیگری دشمن باشد، مصلح سیاسی و ملی ایجاب نمی‌کند تا به این حد به نفر اول آن کشور توهین کند اما سخنان ترامپ این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا قطع حمایت آمریکا از عربستان منجر به سقوط این کشور پس از دو هفته می‌شود یا خیر؟

وی ادامه داد: واقعیت این است که اگر همین فردا حمایت ایالات متحده از سعودی‌ها قطع شود، هیچ اتفاقی برای عربستان نمی‌افتد؛ حداقل آن‌گونه که ترامپ و تیم او در کاخ‌سفید فکر می‌کنند اتفاق نخواهد افتاد. اگر فرض را بر این بگذاریم که آمریکا حمایت خود از عربستان را قطع کند، سعودی‌ها در محور خارجی جنگ علیه یمن را آرام آرام کاهش می‌دهند و با سایر کشورهای دشمن هم به نحوی آرام‌تر سخن می‌گویند و یک سیاست تدافعی را در دستور کار می‌گذارند. در حوزه داخل هم هرگاه دربار آل سعود احساس می‌کند که قرار است شورش یا خیزشی از سوی مردمش صورت بگیرد، با توسل به منابع سرشار نفتی حساب‌های آنها را پُر می‌کند و از بحران داخلی در میان مدت عبور می‌کند. لذا سخن اصلی ترامپ همانند گذشته صرفه داخلی و تا حدودی هم خارجی برای آن در عرصه سیاسی دارد اما بطن این اظهارات را باید منافع اقتصادی بدانیم. 

وی ادامه داد: سخنان اخیر ترامپ در مورد عربستان بسیار تحقیر کننده بود و همین موضوع باعث ایجاد اختلاف میان خانواده‌های سلطنتی در دربار آل سعود می‌شود. باید توجه داشت که توده‌های مخالف ولیعهد و پادشاه عربستان تا یک حد مشخصی صبر می‌کنند و حرفی نمی‌زنند اما بدون تردید باید گفت که اگر عربستان پاسخی در جواب اظهارات ترامپ نمی‌دهد، دلیل نمی‌شود که این سخنان را با خشم نپذیرد. چراکه خانواده‌های ریز و درشت حاضر در ریاض تنها با آمریکا در ارتباط نیستند بلکه با دولت‌های اروپایی هم روابط خوبی دارند.

این دیپلمات اسبق کشورمان در پاسخ به این پرسش که آیا عربستان در سیاست خارجی خود به سمت اروپا متمایل خواهد شد یا خیر، گفت: تا زمانی که محمدبن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان ایفاء نقش می‌کند، هیچ تغییری در سیاست‌های سعودی در قبال آمریکا ایجاد نخواهد شد. در حال حاضر ولیعهد عربستان بهاء سنگینی در قبال رابطه‌اش با ترامپ پرداخت می‌کند، چراکه مخالفان داخلی (اعم از چهره‌های پر نفوذ سیاسی – امنیتی و شاهزاده‌ها) از سیاست‌های ولیعهد فعلی بسیار ناراضی هستند و هر لحظه ممکن است علیه او دست به اقدام متقابل پنهان یا آشکار بزنند. لذا باید ببینیم که محمد بن سلمان تا چه حد توان دارد هزینه روابطش با ترامپ را پرداخت کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بخشی از انتقاد ترامپ که به موضوع سیاست‌های نفتی آن بر می‌گردد، یکی از محورهایی است که در آینده بیش از پیش برجسته خواهد شد. ترامپ معتقد است که عربستان باید تولید نفتش را افزایش دهد تا بتواند سهم ۲۰ درصدی ایران را در تحریم‌های آینده تامین کند. دلیل دیگر این است که ایالات متحده خواهان آن است تا صادرات نفت شِل به بالای ۸۰ دلار نرسد؛ چراکه هزینه استخراج نباید بالاتر از این مقدار باشد. از سوی دیگر آمریکای ترامپ معتقد است که نباید صادرات و فروش نفت به صورت انحصاری در اختیار اعراب و کشورهای اسلامی باشد و از این منظر خواهان تغییر این رویه است.