قنادباشی در گفتوگو با ایلنا:
ترامپ طراح دیدار احتمالی عبدالفتاح السیسی و نتانیاهو نیست/ آمریکا اختلافات اسرائیل و مصر را از طریق امتیاز سیاسی – اقتصادی مرتفع میکند
کارشناس مسائل آفریقا گفت: مصر سالها است که روابط رسمی با اسرائیل دارد و سفارتخانههای آنها فعال هستند و آنچه اکنون رخ میدهد، بزرگنمایی رسانهای است.
جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل آفریقا در تشریح دلایل تکاپوی رئیسجمهوری آمریکا برای برگزاری نشست مشترک میان رئیسجمهوری مصر و نخستوزیر اسرائیل در گفتوگو با ایلنا اظهار کرد: در خصوص موضوع مربوط به بنیامین نتانیاهو و روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه، گاهی چنین مطرح میشود که گویی نوعی «موتور محرک» از تلآویو به سمت واشنگتن وجود دارد؛ به این معنا که آمریکا مؤلفهها را جمعبندی کند، تصمیم بگیرد و سپس از نتانیاهو بخواهد اقداماتی را در منطقه انجام دهد، اما این تصور درست نیست. واقعیت این است که تصمیمات مربوط به اسرائیل و نحوه برخورد با مسائل خاورمیانه، عمدتاً توسط خود صهیونیستها طراحی و هدایت میشود. جریان فکری اطراف ترامپ (از داماد یهودی وی گرفته تا برخی افراد در سیا، وزارت خارجه و لابیهای اسرائیلی) او را را به سمت مواضعی پیش میبرد که خودشان علاقهمند هستند و به او میگویند چه کاری انجام دهد و چه موضعی بگیرد، و ترامپ نیز بهدلیل ضعف فکری و ناتوانی در فهم پیچیدگیهای خاورمیانه، توان تصمیمگیری مستقل در این حوزه را ندارد.
وی ادامه داد: ترامپ اساساً حوصله شنیدن جزئیات دیپلماتیک را ندارد و اصولاً قادر نیست درباره مسائل پیچیده، تصمیمگیری عمیق انجام دهد. او چیزی را که به زبان خودش برای وی توضیح بدهند، تکرار میکند، اما قادر نیست پیچیدگیهای متعدد منطقه را تحلیل کند. یکی از مسائل مهم اخیر، بحث گاز است و گفته شده که اسرائیل از گاز مصر بهره میبرد. خبرهایی منتشر شد که این وابستگی ممکن است بیشتر شود یا شاید بالعکس، اما تا جایی که من اطلاع دارم، در گذشته این مصر بود که به اسرائیل گاز صادر میکرد و اسرائیل از این جهت به گاز مصر وابسته بود. اکنون نیز ممکن است مسیرهای دوطرفهای شکل گرفته باشد؛ از جمله تأسیسات گازی در اردن که از آن خرید انجام میشود و دوباره فروخته میشود. بنابراین امکان تبادل دوطرفه وجود دارد، اما این مساله صرفاً اقتصادی نیست و ابعاد سیاسی و امنیتی دارد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: اسرائیلیها امروز نگران تمام مرزهایشان (از جنگ در لبنان گرفته تا تحرکات در غزه) و دیگر نقاط هستند، اما مسأله اصلی آنها در حال حاضر، بحث مرزهایشان با فلسطین است و اینکه چگونه میتوانند فلسطینیها را به سمت بخشهایی از صحرای سینا سوق بدهند تا در واقع مسأله فلسطین را از متن سرزمینهای اشغالی به حاشیه خارج کنند. این همان طرحی بود که سالها است دنبال میکنند. از سوی دیگر، مصریها از این موضوع بهشدت نگرانند؛ زیرا ورود گسترده فلسطینیها به صحرای سینا میتواند بهعنوان یک «چاشنی انفجاری» برای مصر عمل کند و فضای اجتماعی این کشور را ملتهب سازد. نهادهای امنیتی مصر بهخوبی میدانند که جمعیت ۱۰۰ میلیونی مصر در صورت تحریک، بهسادگی قابل مهار نیست و احتمال شورشهای داخلی افزایش پیدا میکند.
وی افزود: درباره دیدارهای احتمالی نیز باید گفت که روابط مصر و اسرائیل بسیار نزدیک است، اما علنی شدن این روابط و رسمی شدن آن، میتواند واکنشهای منفی جدی در جامعه مصر ایجاد کند و ثبات حکومت را به خطر اندازد. به همین دلیل، نام ترامپ را به میان میکشند تا نشان دهند این دیدار بهدرخواست آمریکا انجام شده است، نه بر اساس خواست تلآویو. زیرا ترامپ از دید مردم مصر «قدرتی خارجی» و متحد سنتی دولت مصر است. همچنانکه آمریکا سالانه میلیاردها دلار کمک رسمی به مصر پرداخت میکند. بنابراین، دولت مصر میکوشد اینگونه القا کند که اگر دیداری صورت گرفته، بهدلیل فشارهای واشنگتن بوده است و نه اقدام داوطلبانه از سوی قاهره. همچنین باید گفت که عبدالفتاح السیسی در این باره نگران است؛ نگران از اینکه اگر فلسطینیها وارد سینا شوند، چگونه کنترل امنیت این منطقه برقرار میماند.
قنادباشی گفت: از طرفی، جامعه مصر ممکن است دولت را متهم کند که با اسرائیل در «کوچاندن فلسطینیها» همکاری کرده است. بنابراین، قاهره قادر نیست این مسأله را بهراحتی حلوفصل کند و شاید تنها راه، ارائه برخی امتیازات مهم اقتصادی و سیاسی از سوی آمریکا یا اسرائیل به مصر باشد تا مخالفت نکند؛ نه اینکه الزاماً موافق طرح باشد. در شرایط فعلی، اولویت اصلی اسرائیل مساله غزه است؛ بهویژه بحث کوچاندن مردم غزه. از نگاه تلآویو، بهترین گزینه این است که فلسطینیها به تدریج به سمت مناطق مرزی یا بهانههایی مانند سرمای زمستان و نبود امکانات بهعنوان عوامل «اضطراری» منتقل شوند. سپس در پوشش ارسال کمکها، مسیر انتقال جمعیت هموار شود تا بدینترتیب تغییر جمعیتی شکل گیرد. در همه این موارد، باید توجه داشت که «کارگردانی اصلی» در دست صهیونیستها است، نه ترامپ. او تنها زمانی دخالت میکند که نفع مستقیم داشته باشد. همانطور که دیدهایم، رفتارهای غیرمحاسبهشده او در عرصه بینالملل بارها باعث انزوا و لطمه به آمریکا شده است. او ابتدا قلدری میکند، دیگران سکوت میکنند تا آمریکا هزینه رفتارهایش را بدهد و سپس جهان از او فاصله میگیرد.
وی در پایان یادآورد شد: در مورد احتمال دیدار علنی السیسی و نتانیاهو باید گفت که این امر چندان دور از ذهن نیست و آنها پیش از این نیز دیدارهای غیرعلنی داشتهاند. اما این دیدار، اگر انجام شود، تحول خارقالعادهای محسوب نمیشود. مصر سالها است که روابط رسمی با اسرائیل دارد و سفارتخانههای آنها فعال هستند و آنچه اکنون رخ میدهد، بزرگنمایی رسانهای است. در عمل، رژیم مصر همسوترین دولت عربی با اسرائیل است و چنین دیدارهایی چندان غیرطبیعی نیست. از این رو نباید آن را تحول راهبردی دانست، بلکه بخشی از همان روند طبیعی روابط دو طرف است که گاه پشت پرده و گاه علنی انجام میشود.
