اوکراین در دو راهی جنگ: ضدحمله یا عقب‌نشینی؟
با گذشت بیش از دو سال از جنگ اوکراین و روسیه، «ضد حمله» همچنان به‌عنوان تنها گزینه بازپس‌گیری مناطق از دست رفته مطرح است، اما کاهش توان رزمی کیف و فشارهای سیاسی و اقتصادی بر ناتو، تصمیم‌گیری درباره انجام حمله‌ای موثر را به چالشی پیچیده تبدیل کرده است.
به گزارش ایلنا به نقل از رویترز، ایده «حمله متقابل» اوکراین از ابتدای جنگ با روسیه، که بیش از دو سال از آغاز آن می‌گذرد، همواره به‌عنوان تنها گزینه کی‌یف برای بازپس‌گیری مناطق از دست‌رفته مطرح بوده است.
اما با کاهش توان رزمی اوکراین و تشدید فشارهای سیاسی و اقتصادی بر ناتو، اکنون این پرسش بار دیگر مطرح می‌شود که: آیا اوکراین هنوز توان یا اراده لازم برای انجام حمله‌ای مؤثر در برابر برتری نظامی روسیه و تهدیدهای مستمر هسته‌ای این کشور را دارد؟
واقعیتی پیچیده در میدان نبرد
به گزارش منابع غربی، در حالی‌که نیروهای روسی به‌رغم پیشروی‌های محدود، اما مستمر، در شرق و جنوب اوکراین به‌تدریج موازنه میدانی را به نفع خود تغییر داده‌اند ارتش اوکراین در شرایطی دشوار قرار دارد.
این منابع می‌گویند ذخایر مهمات اوکراین رو به کاهش است و ارتش این کشور تقریبا به‌طور کامل به تسلیحات و کمک‌های غربی متکی است؛ کمک‌هایی که در ماه‌های اخیر به‌دلیل اختلافات سیاسی درونی اتحادیه اروپا و آمریکا بر سر ادامه حمایت از کی‌یف کند شده است.
با این حال، شماری از تحلیلگران نظامی در بروکسل معتقدند که اجرای ضدحمله اوکراینی هنوز ممکن است، اما تنها با شرایطی سخت و دقیق.
به گفته کورت انگلن، سرتیپ و رئیس مرکز مطالعات امنیتی و دفاعی بلژیک، اوکراین برای تغییر موازنه جنگ به عنصر غافلگیری و هماهنگی کامل با پشتیبانی اطلاعاتی غرب نیاز دارد، در غیر این‌صورت هرگونه حمله متقابل به نبردی فرسایشی و خونین تبدیل خواهد شد.
روسیه و معادله بازدارندگی
در مقابل، روسیه می‌کوشد معادله جدیدی بر پایه بازدارندگی هسته‌ای و جنگ ترکیبی ایجاد کند. دنیس گونچار، سفیر روسیه در بلژیک در گفت‌وگو با شبکه بلژیکی RTBF تأکید کرد: مسکو هرگز برنامه‌ای برای حمله به ناتو یا اروپا نداشته و نخواهد داشت.
وی افزود: «فضاسازی و جنجال‌آفرینی رسانه‌های غربی تنها با هدف توجیه هزینه‌های نظامی هنگفت کشورهای عضو ناتو انجام می‌شود؛ هزینه‌هایی که اکنون از مرز ۱۵۰۰ میلیارد دلار در سال گذشته است.
اما در برابر این موضع، کارشناسان اروپایی دیدگاهی متفاوت دارند. به گفته انگلن، روسیه نیز در سال ۲۰۱۴ ادعا می‌کرد قصد حمله به اوکراین را ندارد، «اما امروز صنایع دفاعی روسیه دو برابر اروپا تسلیحات و مهمات تولید می‌کند و این امر قاره اروپا را در وضعیتی تدافعی و شکننده قرار داده است.»
جنگ ترکیبی و تضعیف انسجام ناتو
در همین راستا، ژوزف هنروتان، سردبیر مجله تخصصی «دفاع و امنیت بین‌الملل»، هشدار داد که «تهدید روسیه تنها به جبهه اوکراین محدود نمی‌شود، بلکه تمامی کشورهای اروپایی در معرض حملات مدرن روسیه قرار گرفته‌اند.»
او تصریح کرد: «این حملات می‌تواند از طریق فضای سایبری یا ضربات محدود علیه زیرساخت‌های حیاتی صورت گیرد.»
سلاح هسته‌ای؛ قدرتی برای نمایش نه استفاده
با وجود تشدید لفاظی‌های نظامی، اکثر تحلیلگران معتقدند تسلیحات هسته‌ای روسیه بیش از آنکه ابزاری برای جنگ واقعی باشند، ابزار فشار روانی و دیپلماتیک است.
به گفته تحلیلگران، مسکو با اتکا به تهدید هسته‌ای در پی آن است که غرب را از گسترش دامنه جنگ بازدارد و در عین حال کنترل صحنه نبرد را در دست نگه دارد، بدون آنکه وارد رویارویی مستقیم و پرهزینه‌ای شود.
بر اساس این ارزیابی، تهدید هسته‌ای روسیه، بدون نیاز به استفاده واقعی، اهداف خود را محقق می‌کند؛ چرا که این تهدید باعث ایجاد ترس، دودستگی و بی‌اعتمادی در میان کشورهای عضو ناتو شده و برای مسکو برتری استراتژیک پایداری به همراه آورده است.
دوراهی تلخ اوکراین
در شرایط کنونی، اوکراین خود را میان دو گزینه دشوار می‌بیند: پذیرش واقعیت میدانی و از دست دادن اراضی تحت اشغال روسیه، و یا ورود به ضدحمله‌ای پرهزینه و پرمخاطره با نتایج نامعلوم.
در سوی دیگر، روسیه همچنان با اتکا بر توان بازدارندگی هسته‌ای و جنگ ترکیبی، ابتکار عمل را در دست دارد؛ وضعیتی که به گفته ناظران، اروپا را در آستانه شکل‌گیری «جنگ سردی جدید» قرار داده است- جنگی اعلام‌نشده که در فضای سایبری، رسانه، سیاست و ذهن ملت‌ها جریان دارد-.
