بهشتی‌پور در گفت‌وگو با ایلنا:
روسیه به دنبال تثبیت جایگاه ژئوپلیتیکی خود در سوریه و شرق مدیترانه است/مسکو بازی با طیف‌های مختلف سوریه را دنبال می‌کند
کارشناس مسائل روسیه گفت: مسکو نه تنها از ابزارهای دیپلماتیک، نظامی و اطلاعاتی استفاده می‌کند، بلکه روابط خود را با بازیگران متضاد و گاه متخاصم در سوریه به‌گونه‌ای مدیریت می‌کند که هیچ‌گاه به‌طور کامل از معادلات منطقه‌ای حذف نشود.
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل روسیه با اشاره به دعوت مسکو از وزیر خارجه سوریه برای سفر به روسیه در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: در جریان تحولات اخیر در سوریه، نقش روسیه همچنان پررنگ و پیچیده باقی مانده است. این کشور که از ابتدای بحران سوریه نقش نظامی، سیاسی و اطلاعاتی فعالی داشته، اکنون در تلاش است تا جایگاه خود را در آینده سوریه تثبیت کند. از جمله آخرین تحرکات دیپلماتیک، دیدار وزیر خارجه سوریه با سرگئی لاوروف در ترکیه بوده است. در این دیدار، که در جریان سفر وزیر خارجه روسیه به ترکیه انجام شد، دعوتی رسمی از سوی روسیه برای سفر وزیر خارجه سوریه به مسکو مطرح شده که ترکیه نیز از آن حمایت کرده است. نکته مهم در این میان آن است که دولت مستقر در دمشق، به‌طور کامل بر تمامی خاک سوریه کنترل ندارد. بخشی از خاک سوریه همچنان تحت اشغال اسرائیل است و مناطق شمال‌شرق سوریه در دست نیروهای کرد قرار دارد که دولت مرکزی نفوذی بر آن‌ها ندارد. در این میان، روسیه همچنان حضور نظامی خود را در پایگاه‌های حیاتی همچون حمیمیم در لاذقیه و پایگاه دریایی طرطوس حفظ کرده است؛ منطقه‌ای که عمدتاً محل سکونت علوی‌هاست و از حمایت نظامی و سیاسی روسیه برخوردارند.
وی ادامه داد: این مناطق در عین حال، مورد توجه اسرائیل نیز قرار دارند و با وجود تنش‌های ظاهری، هیچ‌گونه تقابل جدی میان روسیه و اسرائیل در این مناطق مشاهده نمی‌شود. روسیه برای تثبیت نقش خود در ساختار آینده سوریه، سیاستی چندگانه را دنبال می‌کند. از یک‌سو با گروه‌هایی چون تحریرالشام به رهبری جولانی که مورد حمایت ترکیه، قطر و عربستان هستند، ارتباطاتی برقرار کرده است. از سوی دیگر، همچنان روابط خود را با علوی‌ها و کردها حفظ کرده و تقویت می‌کند. این تنوع در روابط، نشان‌دهنده تلاش روسیه برای عدم وابستگی صرف به یک بازیگر خاص و بهره‌برداری از همه ظرفیت‌های ممکن برای تضمین منافع بلندمدت خود در منطقه است. روسیه در این مسیر تلاش دارد تا موقعیت استراتژیک خود در بنادر طرطوس و لاذقیه را حفظ کند. بندر طرطوس که از دوران اتحاد جماهیر شوروی در اختیار روسیه بوده و بندر لاذقیه که بعدها به دست آمده، برای روسیه اهمیت ژئوپلتیکی بالایی دارند. این دو پایگاه نه‌تنها نقش نظامی دارند، بلکه در معادلات اطلاعاتی و رقابت‌های بین‌المللی نیز برای مسکو مزیت استراتژیک به شمار می‌روند. بنابراین، سیاست روسیه صرفاً محدود به استفاده نظامی از خاک سوریه نیست، بلکه بخشی از برنامه ژئوپلتیکی کلان‌تر این کشور در رقابت با ایالات متحده و اروپا در خاورمیانه و شرق مدیترانه است.
وی افزود: اگرچه برخی تحلیل‌ها در گذشته ادعا می‌کردند که روسیه، سوریه را به غرب واگذار کرده تا در مقابل، امتیازاتی در اوکراین کسب کند، اما این برداشت‌ها نه‌تنها سطحی و کلیشه‌ای بوده‌اند، بلکه با تحولات میدانی نیز تطابق نداشته‌اند و نه بحران اوکراین برای روسیه حل شده و نه این کشور از سوریه عقب‌نشینی کرده است. حضور روسیه در سوریه همچنان پا برجاست و حتی اگر موقعیت بشار اسد تضعیف شده باشد، نفوذ روسیه کاهش نیافته است. برعکس، این کشور با بهره‌گیری از تحرکات دیپلماتیک و نظامی، سعی در حفظ و گسترش جایگاه خود دارد. در حال حاضر، تحلیل منطقی شرایط نشان می‌دهد که روسیه در پی تثبیت موقعیت خود در شرق مدیترانه است. منطقه‌ای که از زمان شوروی سابق تا امروز اهمیت ژئوپلتیکی بالایی برای کرملین داشته است. حضور در طرطوس و لاذقیه، به روسیه امکان می‌دهد تا در معادلات منطقه‌ای حضور مؤثری داشته باشد، به‌ویژه در شرایطی که ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش نیز درگیر منازعات منطقه‌ای‌اند. روسیه مایل است دولت مستقر در دمشق نه‌تنها با آن دشمنی نداشته باشد بلکه اجازه دهد این کشور به حضور نظامی‌اش ادامه دهد. از همین رو، روابط روسیه با گروه‌های مختلف در سوریه به گونه‌ای تنظیم شده که بتواند در هر شرایطی، بخشی از معادله باقی بماند. روابط با علوی‌ها که از گذشته در مناطق جنوب غربی سوریه به‌ویژه طرطوس و لاذقیه ساکن بوده‌اند، بخش مهمی از این راهبرد است. در کنار آن، تعامل با کردها که در مناطق شمال شرق سوریه مستقر هستند نیز ادامه دارد، اگرچه این گروه‌ها در دوره‌هایی روابط نزدیک‌تری با آمریکا داشته‌اند. در گذشته، کردها با توجه به حمایت روسیه از اسد، از مسکو فاصله گرفتند، اما در سال‌های اخیر، با تغییر شرایط و سقوط تدریجی قدرت اسد، روسیه مجدداً تلاش کرده تا این روابط را احیا کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: نقشه راه روسیه در سوریه، بر پایه تنوع روابط و عدم انحصار به یک گروه خاص شکل گرفته است. این کشور نه‌تنها با جولانی و حامیان منطقه‌ای‌اش ارتباط دارد، بلکه روابط خود با ترکیه، قطر، کردها و علوی‌ها را نیز حفظ کرده است. در این میان، موضع نرم روسیه نسبت به اسرائیل و عدم تقابل جدی با اشغال‌گری این کشور در بخش‌هایی از خاک سوریه، یکی از نشانه‌های دیگر از سیاست عمل‌گرایانه مسکو در منطقه است. نکته قابل توجه دیگر آن است که با وجود درخواست‌های مطرح‌شده از سوی برخی گروه‌ها برای خروج روسیه از پایگاه‌های نظامی‌اش در لاذقیه، این کشور تاکنون چنین کاری نکرده و حضور نظامی خود را حفظ کرده است. هدف اصلی روسیه، بهره‌برداری از موقعیت استراتژیک سوریه در چارچوب رقابت‌های ژئوپلتیکی با قدرت‌های جهانی است. حفظ دسترسی به مدیترانه، بهره‌گیری از بنادر مهم و ایفای نقش در توازن قدرت منطقه‌ای، در صدر اولویت‌های کرملین قرار دارد.
در نهایت، روسیه با اتکا به سیاستی چندلایه و چندوجهی، تلاش می‌کند حضور خود در سوریه را به عنوان پایگاهی استراتژیک در خاورمیانه تثبیت کند. این حضور، صرفاً جنبه نظامی ندارد، بلکه بخشی از یک پازل بزرگ‌تر ژئوپلتیکی است که شامل رقابت با آمریکا، حفظ توازن منطقه‌ای و تأمین منافع بلندمدت روسیه در حوزه نفوذ سنتی‌اش می‌شود. در این مسیر، نه تنها از ابزارهای دیپلماتیک، نظامی و اطلاعاتی استفاده می‌کند، بلکه روابط خود را با بازیگران متضاد و گاه متخاصم در سوریه به‌گونه‌ای مدیریت می‌کند که هیچ‌گاه به‌طور کامل از معادلات منطقه‌ای حذف نشود.
