آینده سیاسی پ.ک.ک پس از خلع سلاح نامشخص است/ چگونگی نظارت بر انحلال حزب کارگران کردستان

علی قائم‌مقامی، کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به اعلام انحلال حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: قبل از هر چیز باید دانست که عبدالله اوجالان، رهبر پ.ک.ک در فوریه ۲۰۲۵ پیامی را تحت عنوان جامعه صلحآمیز و دموکراتیک منتشر کرد و خواستار انحلال این جریان شد. سرانجام کنگره دوازدهم پ.ک.ک با حضور اعضای شورای اجرایی اتحاد جوامع کردستان، شورای نظامی پ.ک.ک و زیرمجموعه‌های آن چندی پیش برگزار شد. بر اساس گزارش‌ها، این روند با نظارت سازمان ملل و نهادهای بین‌المللی در مناطق مختلف انجام خواهد شد و این در حالیست که دولت ترکیه صراحتا اعلام کرده که بر روند خلع سلاح نظارت خواهد داشت.

وی ادامه داد: گفته می‌شود از میان اعضای پ.ک.ک کسانی که در اقدامات مسلحانه یا تروریستی مشارکتی نداشته‌اند، اجازه بازگشت به ترکیه را خواهند داشت و پس از یک دوره محاکمه نمادین، از حقوق شهروندی برخوردار خواهند شد. در این مسیر ترکیه اجرای کامل این توافق را مشروط کرده است؛ به گونه‌ای که بازگرداندن شهرداران حزب دموکراسی و مساوات خلق‌ها (HDP) به جایگاه خود و لغو حکم سرپرستی انتصابی آنها به انضمام اصلاح قوانین مرتبط با مجازات‌های پ.ک.ک در ترکیه و همچنین باقی ماندن نیروهای نظامی و اطلاعاتی ترکیه در خاک عراق برای مقابله با گروه‌های انشعابی احتمالی، از این دسته شروط است. از سوی دیگر، انحلال ساختار اطلاعاتی پ.ک.ک و پاک‌سازی شبکه‌های مرتبط با قاچاق مواد مخدر و تجارت انسان که به اتحاد جوامع کردستان وابسته‌ هستند، از این شروط است.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: در این مسیر باید توجه شود که در بیانیه پ.ک.ک تأکید شده که مبارزه دموکراتیک برای تحقق جامعه‌ای دموکراتیک و بر پایه آزادی و برابری آغاز شده است. همچنین اعلام شد که سیاست‌های انکاری دولت ترکیه، به‌ویژه بر اساس قانون اساسی ۱۹۲۴ و قرارداد لوزان، موجب نادیده گرفتن کردها شده‌ است. مسأله مهمی که همچنان بدون پاسخ مانده، آینده سیاسی جریان پ.ک.ک پس از خلع سلاح است. با توجه به ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان و زندانی بودن چهره‌هایی چون اکرم امام‌اوغلو، آینده حزب دموکراسی و مساوات خلق‌ها و امکان تشکیل حزب جدید توسط نیروهای وابسته به پ.ک.ک همچنان نامشخص است. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که خواسته‌هایی برای آزادی عبدالله اوجالان به‌عنوان پیش‌شرط ادامه روند سیاسی نیز مطرح شده‌اند. 

وی در پایان خاطرنشان کرد: در سوریه، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، یگان‌های مدافع خلق (YPG) و غیره همچنان در شمال شرق سوریه و فرات حضور دارند و با حمایت آمریکا، فرانسه و بریتانیا به شکل ساختار خودگردان اداره می‌شوند و باید گفت که این نیروها از نظر ایدئولوژیک به عبدالله اوجالان وابسته‌ هستند. اگرچه پ.ک.ک در ترکیه و بخش‌هایی از عراق خلع سلاح خواهد شد اما ساختارهای آن در سوریه همچنان فعال باقی می‌مانند. مسأله ایجاد دولت‌های قومی که گاهی به قرارداد صِفر (در مقابل لوزان) یا اصول ویلسون اشاره می‌شود، در ادبیات بخشی از جریان‌های کرد به چشم می‌خورد، اما هنوز سیاست مشخصی از سوی جامعه جهانی یا دولت‌های منطقه در قبال آن اتخاذ نشده است.