کودتای نمایشی در سودان/ پنجه پارلمان لیبی در پنجه دولت/ دمیدن اسرائیل در آتش اختلاف مراکش و الجزایر/ زد و خورد مسلحانه در اتیوپی/ پاک‌سازی سیاسی در تونس

«جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل آفریقا در تشریح مهمترین وقایع آفریقا در سال ۱۴۰۰ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: یکی از مهمترین نقاطی که طی ۱۲ ماه گذشته در قاره آفریقا مورد نظر قرار داشت، سودان بود. این کشور در سال ۱۳۹۸ و پس از سقوط عمرالبشیر، رئیس جمهوری پیشین به نوعی به دست نظامیان افتاد و طی دو سال گذشته شورای نظامی سودان اوضاع را بر سر انگشتانش می‌گرداند. آنچه در این میان  باید مورد نظر قرار بگیرد برقراری روابط علنی سودان با رژیم صهیونیستی است. ایالات متحده از همان روزهای اول معتقد بود که اگر سودان خواهان لغو تحریم‌های خود باشد، باید روابط با اسرائیل را بپذیرد و همین مساله باعث شد تا بسیاری از احزاب علیه نظامیان این کشور صف‌کشی کنند. از سوی دیگر باید متوجه باشید که کودتای نصفه و نیمه‌ای که علیه بخش غیرنظامی دولت سودان انجام شد، علناً یک سناریو برای تقویت جایگاه نظامیان بود. نظامیان سودانی به این نتیجه رسیدند که باید یک موج علیه خود برای رسیدن به اهدافشان در چارچوب یک جنگ روانی جدید به وجود آوردند که این اقدام هم انجام شد ولی بحث اینجاست که مشکلات در سودان همچنان ادامه دارد.

لیبی

وی ادامه داد: در لیبی شاهد شروع یک نزاع تمام‌عیار سیاسی و نظامی میان دولت شرق و غرب این کشور بودیم ولی به هر ترتیب درگیری‌های نظامی میان نیروهای خلیفه حفتر و دولت حاکم بر غرب لیبی کاهش پیدا کرد که بخشی از این درگیری‌ها به دلیل دخالت کشورهای خارجی تشدید شده بود. این دخالت‌ها، لیبی را به عرصه درگیری تمام‌عیار سیاسی و همچنین میدانی برای سهم‌خواهی تبدیل کرد. بحث حضور مزدوران خارجی در لیبی یکی از موضوعاتی بود که سازمان ملل بارها بر خروج آنها از این کشور تاکید کرد ولی مساله این است که هنوز آمار دقیقی از کاهش یا خروج این جماعت از لیبی مخابره نشده است. تشکیل دولت وحدت ملی لیبی به نخست‌وزیری عبدالحمید الدبیبه به نوعی این امید را زنده کرده بود که اوضاع در این کشور بهبود می‌یابد اما متاسفانه درگیری جدید در لیبی با محوریت سیاسی و با مرکزیت انتخابات انجام شد. در لیبی ما شاهد آن بودیم که جناح پارلمان لیبی به صورت مستقیم به جنگ با جناح دولت به رهبری دبیبه رفت و اوضاع عملا وارد یک تقابل سیاسی شد. پارلمان  به دنبال تغییر دولت بود و دولت  به دنبال برگزاری انتخابات سراسری بودند تا بتوانند اوضاع را به نفع خود مهندسی کنند.

الجزایر و مراکش

قنادباشی گفت: یکی دیگر از تحولات مهم آفریقا در مراکش رخ داد؛ چراکه بیشترین نزدیکی میان رژیم صهیونیستی با این کشور آفریقایی را شاهد بودیم و در این میان، سفر وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به رباط و عقد قراردادهای نظامی و امنیتی را شاهد بودیم. همین مساله و نوع تسلیحاتی که قرار است به مراکش از سوی تل‌آویو تحویل شود موجب شد تا صدای الجزایر دربیاید. الجزایر در سال گذشته در داخل با مشکلاتی روبه‌رو بود اما بیشتر در محور سیاست خارجی این کشور را در صدر اخبار بود. به گونه‌ای که تنش میان این کشور و فرانسه به دلیل سخنان امانوئل ماکرون بالا گرفت و از سوی دیگر شاهد حملات لفظی این کشور به مراکش و سپس اسرائیل بودیم. بدون شک اسرائیل در سناریوهای جدید خود که از ابتدای سال ۱۴۰۱ شاهد آن هستیم، مراکش را به عنوان یکی از متحدان خود در شمال آفریقا وارد سناریوهای منطقه‌ای خواهد کرد که یکی از آنها سرمایه‌گذاری بر رباط علیه تهران و در راستای تشکیل ناتوی عربی خواهد بود.

تونس و اتیوپی

وی در پایان خاطرنشان کرد: در تونس هم شاهد تحولات سیاسی مهم بودیم به نوعی که پس از روی کار آمدن گروه‌های لائیک می‌بینیم که حزب النهضه به حاشیه رفته و در این میان اعتراضات به اوج خود رسیده است. در ۱۲ ماه گذشته شاهد آن بودیم که قیس سعید، رئیس‌جمهوری این کشور تعداد زیادی از مقام‌های این کشور را عزل کرد و تا به امروز هم این تسویه حساب‌ها در تونس ادامه دارد. به گونه‌ای که هنوز سرنوشت بسیاری از مقامات این کشور مشخص نیست. از سوی دیگر بسیاری از جریان‌های سیاسی تونس به دنبال استعفای قیس سعید هستند اما همچنان کشمکش‌ها در این کشور به قوت ادامه دارد. جغرافیای دیگری که در سال گذشته با تحولات بسیار مهم نظامی و سیاسی دست و پنجه نرم کرد، اتیوپی بود. در این کشور درگیری میان اقلیم تیگرای (واقع در شمال اتیوپی) و دولت مرکزی به رهبری «آبی احمد» روی داد که چندین هزار نفر آواره و صدها نفر کشته بر جای مانده است. رسانه‌های غربی به دلیل آن‌که آبی احمد برنده جایزه صلح نوبل شده بود، بسیاری از اخبار درگیری‌ها در اتیوپی را بایکوت کردند ولی حالا اوضاع به سمت و سویی رفته که مناطق مورد منازعه چندین و چند بار دست به دست شده است. به‌رغم هشدارهای سازمان ملل و سازمان‌های بشردوستانه، ما همچنان شاهد آن هستیم که درگیری در این کشور ادامه دارد و اوضاع هر روز بدتر می‌شود ولی هیچ خبر درستی از میزان تلفات به گوش نمی‌رسد.