امکان برنامه­‌ریزی متمرکز بالا به پایین برای ۸ هزار رسته­ شغلی وجود ندارد/راهبری به‌جای مدیریت در اصناف کشور/مخالفان کارهای پژوهشی امروز مدافع آن شده‌اند

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، در شرایطی که اقتصاد کشور درگیر رکود و کاهش تبادلات مالی است قیمت دلار افزایش پیدا کرد و سبب شد که بسیاری از افراد هزینه‌های خود را به حداقل برسانند و فقط کالاهای ضروری را خریداری کنند از سوی دیگر برخی افزایش قیمت‌ها را متوجه اصناف می‌دانند در حالی که در این بین این قشر فقط نقش واسط بین تولید کننده و مصرف کننده را دارد و اکنون با حداقل سود مشغول خدمات دهی به مردم است. در همین زمینه با علی فاضلی رئیس اتاق اصناف ایران گفت‌و‌گویی داشته‌ایم که در پی می‌آید:

اصناف متشکل از ۶ میلیون نفر عضو و برخوردار از ۸ هزار رسته­ شغلی یکی از بزرگ‌ترین و متنوع­‌ترین بخش ­های اقتصادی کشور است. این بخش یک تشکل اقتصادی یا یک بنگاه نیست بلکه یک جامعه است که با احتساب خانوادهای آن­‌ها بالغ بر ۲۴ ملیون شهروندان کشور را تشکیل می‌­دهند. با این اوصاف این سوال مطرح است که اصناف چگونه باید مدیریت شوند؟

در راس هرم مدیریت اصناف، اتاق اصناف ایران قرار دارد که مطابق با قانون نظام صنفی از یک جایگاه راهبردی برخوردار است. بر این اساس اتاق اصناف ایران وظیفه دارد تا اصناف را در سطح راهبردی هدایت کند. طبیعی است امکان یک برنامه­‌ریزی متمرکز بالا به پایین برای ۸ هزار رسته­ شغلی وجود ندارد. در نتیجه اتاق اصناف وظیفه دارد تا افراد صنفی را به سمتی هدایت کند که برنامه‌­‌ها و طرح ­های خود را در جهت تحقق اهداف جامعه­ اصناف و اقتصاد کشور تنظیم کنند. در این بین لازم است تا اتاق ابزار و ساختارهای لازم برای این امر را فراهم آورد.

اینگونه که می‌فرمایید شما معتقد به راهبری هستید تا مدیریت بر اصناف؛ این راهبری باید چگونه اعمال شود؟

بله؛ ما هر روش دیگری را اعمال کنیم با شکست مواجه خواهیم شد. اساسا کشور‌ها منابع و سرمایه‌های اقتصادی را راهبری می‌کنند تا در یک مسیر که منافع همه جامعه در آن لحاظ شده است، حرکت کند.

در خصوص جامعه اصناف موضوع ظرایفی دارد. اصناف سیستم بسیار پیچیده‌ای است؛ تنها زمانی راهبری اصناف بطور مطلوب می‌سر خواهد بود که اصناف با همه­ تنوع و تعدد به عنوان یک کل در نظر گرفته شود. به همین دلیل لازم است ابتدا، یک تصویر از اصناف که بتواند حداکثر اجزا و روابط بین اصناف را در بر گیرد، بعنوان مبنای مدیریت و راهبری مدنظر قرار گیرد.

 طبیعتا اصناف هم مانند سایر نظام­‌های اقتصادی از سه جزء کالا، انسان و اطلاعات تشکیل شده است. وقتی این سه جز در ارتباط با یکدیگر بررسی شوند، زوایایی از اصناف مشخص می‌­ شود که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته است.

 بعنوان مثال پدیده‌ای بنام بازار یا تشکل‌های صنفی تنها محصول یکی از ارتباطات بین این سه جز است. در صورتی که مسائلی چون‌ کارآفرینی، خلاقیت، نوآوری، دانش، زنجیره­‌های تامین، زنجیره­ای عرضه، شیوه­‌های متنوع همکاری، برندسازی و... در پرتو سایر ارتباطات بین این سه جز رخ نمایی می‌­ کند، که تا کنون کسی به آن توجه نکرده است.

اصناف مجموعه‌ای است که هم یک کل واحد است و هم مجموعه‌ای از اجزای متنوع و پراکنده؟ این مجموعه چگونه می‌تواند یک هدف مشترک را پی بگیرد؟

ببینید وقتی مجموعه­ اصناف را بعنوان یک مجموعه واحد در نظر بگیریم و بر ویژگی­‌ها و خصوصیات مشترک آن تاکید کنیم، با برخی ویژ گی­های نوظهور در اصناف مواجه می‌­شویم که در تک تک صنف ­‌ها وجود ندارد.

 همین طور طبیعی است که اصناف بعنوان یک کل واحد، با یک محیط در ارتباط هستند، بدین معنی که از مسائل بیرونی همه­ آن‌ها متاثر می‌شوند و اثر مشابهی بر محیط پیرامون خود می‌­ گذارند.

محیط اصناف از دو حوزه­ داخلی و خارجی تشکیل شده است. در حوزه­­ خارجی مهم‌ترین مسائل مربوط به جهانی شدن، جنگ اقتصادی و افزایش اهمیت دانش در اقتصاداست و در حوزه­ داخلی درآمد­های نفتی ایران و اثراتی که بر اقتصاد ایران و رفتار دولت می‌­گذارد، مهم‌ترین موضوعی است که باید مد نظر تصمیم گیران صنفی قرار گیرد.

با این اوصاف و ترسیم چنین افق دیدی در مورد اصناف، مدیریت، کنترل و راهبری اصناف، جوانب پیچیده‌ای پیدا خواهد کرد، که تنها با بررسی ­های دقیق، پژوهش ­های کاربردی، ایجاد ساختارهای جدید و عملکردهای ابتکاری می‌سر است.

شما در طول چهار سال مدیریت خود بر اصناف برای انجام پژوهش‌های کاربردی و یا ایجادساختارهای جدیدچه کردید؟

ما به این نیاز‌ها توجه داشتیم و آن‌ها را به خوبی شناسایی کردیم و سنگ اولیه آن را بنا کردیم و بدون شک آیندگان باهر نوع تفکر و رویکردی مجبورند این مسیر را طی کنند.

ممکن است در رقابت‌های انتخاباتی و در مسیر تخریب اقدامات ما را تخریب و یا تضعیف و بی‌حاصل تعبیر و تبلیغ کنند اما بزودی به آن روی خواهند آورد.

بسیاری که هم اینک کاندیدای انتخابات اتاق اصناف شهرستان یا تهران بودند در گذشته‌ای نه چندان دور همه دستاورد‌ها و اقدامات ما را تخریب و تحریف کردند، به مجلس برای ورود به شورای راهبردی اصناف اهانت کردند، حرکت‌های جدید پژوهشی جدید را فتنه نامیدند اما امروز بخش بزرگی از برنامه‌‌هایشان‌‌ همان چیزی است که ما بر لزوم آن تاکید کردیم.

این ساختارهای ایجادی کدام بودند؟ و چه تاثیری بر جامعه صنفی خواهند داشت؟

در طول سال­‌های گذشته برخی مراکز جدید صنفی شامل مرکز بررسی­‌های اقتصادی، جمع­‌آوری آمار و پایش محیط اصناف، مرکز فرهنگی اصناف، مرکز حقوقی حمایت از قرارداد‌ها و همکاری­‌های اصناف، مرکز آموزش، یادگیری و تربیت کارآفرینان صنفی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات اصناف و مرکز توسعه­ اخلاق ایرانی-اسلامی در اصناف ایجاد شد.

ایجاد چنین ساختارهای لازم و ضروری برای ادامه­ ی حیات و تداوم بقای مشاغل صنفی در دوران مدرن امروز و در زمان‌های اقتصاد مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات که در ابعاد جهانی بصورت کاملا رقابتی پیش می‌­ رود، اولین گامی است که می‌­توان برای مدرن سازی اصناف تصور کرد و تا امروز اقدامات بسیاری برای راه­‌اندازی آن صورت گرفته است. برخی از این پروژه‌ها ایجاد و برخی در شرف ایجاد است و در صورت تکمیل این پروژه­‌ها و تحقق اهداف اولیه­ آن، طبیعتا گام­‌های بعدی لازم می‌­ آید که بسته به اراده و درک افراد صنفی از اقتصاد امروز دنیا ست.

مطمئنا تداوم و تکمیل ایجاد این زیرساخت­‌های ضروری برای آینده­ اصناف مفید خواهد بود و حتما افراد صنفی در سال‌های آینده با رواج بیشتر تجارت الکترونیک و ظهور پدیده ­های مشابه که عرصه را بیش از پیش بر شیوه­‌های سنتی تجارت تنگ­‌تر خواهد کرد، به اهمیت آن پی خواهند برد.

 در سال­های گذشته تصور ما این بود که در جایگاه اتاق اصناف ایران و وظایف راهبردی این اتاق در حوزهٔ اصناف، پیش از هر چیز لازم است، ریل‌های مسیر قطار اصناف در تحولات اقتصادی آتی پایه ­گذاری شود، هر چند که امور جاری اصناف تا حدودی تمرکز و توان اتاق را از این مسئله منحرف می‌­ کرد؛ با این وجود این مسائل با جدیت مناسبی پیگیری شد و در سال­های آینده نیز امیدواریم، پیگیری شود.