مثل بچه‌پولدارهای بی‌دغدغه انرژی مصرف می‌کنیم
رئیس انجمن ژئومکانیک نفت گفت: کل انرژی مصرفی دنیا برای سیمان در سال ۲۰۲۴ بالغ بر ۱۴ اگزا ژول بوده که سهم سیمان از مصرف انرژی جهان ۲.۵ درصد است؛ یعنی ۲.۵ درصد کل انرژی مصرفی جهان برای تولید سیمان مصرف می‌شود که رقم بسیار قابل توجه و بزرگی است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، کریم عباس‌زاده، رئیس دانشکده برق دانشگاه خواجه‌نصیر در نشست فناوری‌های نوآورانه و مدیریت مصرف انرژی اظهار داشت: در ایران به‌طور متوسط ۴۰درصد انرژی در بخش خانگی و اداری، حدود ۲۷درصد در بخش حمل‌و نقل و حدود ۲۳ درصد در بخش صنعتی مصرف می شود؛درحالی که در کشور صنعتی مثل چین، ۵۰درصد انرژی در بخش صنعت مصرف می‌شود و همین آمار نشان می‌دهد که ما کشوری صنعتی نیستیم چرا که بیشتر مصرف انرژی ما در بخش غیرمولد است.
وی افزود: شدت مصرف انرژی در ایران بسیار بالاست و حتی دیگر نمی‌توان از لفظ خیلی بالا استفاده کرد، بلکه باید بگوییم خیلی خیلی بالاست و در حالی‌که در جهان در طی سال‌های اخیر، با رشد تکنولوژی و بهینه سازی، شدت مصرف انرژی به طور متوسط در حال کاهش بوده، نمودار شدت مصرف انرژی در ایران به جای کاهش، باز هم افزایش یافته و از متوسط جهانی بیشتر فاصله گرفته است.
عباس‌زاده با بیان اینکه "برای ایجاد یک‌دلار ارزش افزوده در جهان به‌طور متوسط ۷.۵ تا ۸ میلیون ژول انرژی مصرف می شود"، گفت: برای ایجاد همین یک‌دلار ارزش افزوده در ایران بین ۲۰ تا ۲۵ میلیون ژول انرژی مصرف می‌شود.
وی ادامه داد: بر اساس ترازنامه هیدروکربوری کشور ۵۵ درصد گاز در نیروگاه ها و حدود ۵ درصد در صنعت سیمان مصرف می‌شود و از مجموع حدودا ۶.۴ میلیارد مترمکعب در سال انرژی معادل مصرفی در صنعت سیمان، حدود ۷۹درصد گازطبیعی، ۱۰ درصد برق و ۱۱ درصد مازوت است؛ این آمار نشان می‌دهد که در صورت بهینه سازی مصرف گاز در صنعت سیمان، چقدر بهره‌وری این صنعت و راندمان مصرف انرژی آن می‌تواند بهبود یابد.
رئیس انجمن ماشین‌های مکانیکی با بیان اینکه "در صنعت سیمان پتانسیل خوبی برای صرفه‌جویی مصرف انرژی وجود دارد که تاکنون برخلاف دیگری نقاط جهان، ما به آن ورود جدی نداشته‌ایم"، گفت: مدیریت انرژی به مجموعه روشها و اقداماتی گفته می شود که در سیستمهای مختلف با هدف مصرف صحیح انرژی و حداکثر نمودن منافع یا حداقل سازی هزینه ها بدونکاهش کیفیت محصولات و یا خدمات انجام می شود.
وی افزود: سیستمهای مدیریت انرژی شامل شناخت سیستم و ممیزی انرژی تفصیلی، اجرای راهکارهای برتر صرفه‌جویی انرژی و پایش مستمر صرفه‌جویی و مصرف انرژی است.
عباس‌زاده با بیان اینکه "یکی از بیشترین مقادیر مصرف انرژی در صنعت سیمان در بخش Clinker burning and cooling با سهم ۲۴ درصدی است"، گفت: پروسه تولید سیمان را که بررسی می‌کنیم می‌بینیم روی بخش بخش این پروسه می‌توان بهینه سازی مصرف را اعمال کرد اما بیشترین میزان بهره‌گیری از انرژی، در استفاده مجدد از حرارتی است که هدر می‌رود و می‌تواند این حرارت برای تولید برق مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: مصرف انرژی برای تولید هر تن کلینکر در میانگین جهانی ۷۰۶ کیلوکالری اما در ایران ۱۱۵۱ کیلوکالری است ومصرف برق برای تولید هر تن کلینگر در متوسط جهانی ۸۰ کیلووات ساعت اما در ایران ۱۰۲ کیلووات ساعت است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: ۴۰ تا ۵۰درصد از حرارت تولیدی در کوره‌های مدرن سیمان از طریق گازهای خروجی هدر می‌رودکهمی‌توان با فناوری‌های رایج و مدرنی چون سیکل بخار و سیکل رانکین الی، از این حرارت برای تولید برق استفاده کرد.
وی افزود: رهاورد نهایی حاصل از صرفه‌جویی در بخش حرارتی صنعت سیمان، آزادسازی ظرفیت شبکه، کاهش چشمگیر هزینه‌های برق و آوردهای زیست محیطی ناشی از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است.
عباس‌زاده خاطرنشان کرد: از مسیر بازیافت حرارتی می‌توان تا ۳۰درصد از نیاز برق یک کارخانه سیمان را تهیه کرد و این دستاورد اقتصادی می تواند رقابت پذیری را در بازار داخلی و بین‌المللی افزایش دهد.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان سیمان گفت: اینکه ما چرا سالهاست به سراغ طرح‌های موثری چون WHRو RDF نرفته‌ایم به این دلیل است که به خاطر گاز ارزان، همچون یک بچه پولدار بی دغدغه به مصرف بالای انرژی پرداخته‌ایم
حسن قاسم‌زاده، رئیس انجمن ژئومکانیک نفت و استاد دانشگاه خواجه نصیر نیز اظهار داشت: ایران به ۷۰ تا ۷۲ میلیون تن تولید سالیانه و ۹۰ میلیون تن ظرفیت تولید، رتبه۶ام را در تولید سیمان جهان دارد.
وی افزود: این فاصله ۱۸ تا ۲۰ میلیون تنی بین ظرفیت و تولید واقعی، ناشی از قطع برق، پیر بودن صنعت سیمان و سوءمدیریت است.
قاسم زاده با بیان اینکه بتن پرمصرف‌ترین ماده در جهان پس از آب است"، گفت: مصرف سرانه سالیانه بتن در جهان ۴ تن است و مصرف سالیانه ۵۲۵ کیلو سیمان را به‌ازای هر نفر در جهان شاهد هستیم که رقم بسیار قابل توجهی است.
وی ادامه داد: تولید کل سیمان جهان در سال ۲۰۲۴ حدود ۴ میلیارد تن بوده و ایران رتبه ششم را در جهان با تولید ۷۲ میلیون تن به‌خود اختصاص داده است.
رئیس انجمن ژئومکانیک نفت خاطرنشان کرد:کل انرژی مصرفی دنیا برای سیمان در سال ۲۰۲۴ بالغ بر ۱۴ اگزا ژول بوده که سهم سیمان از مصرف انرژی جهان ۲.۵ درصد است؛ یعنی ۲.۵ درصد کل انرژی مصرفی جهان برای تولید سیمان مصرف می‌شود که رقم بسیار قابل توجه و بزرگی است.
وی افزود: هر جا سخن از تولید است باید از آلایندگی ناشی از آن هم صحبت کنیم، ۸ درصد گازهای گلخانه‌ای جهان توسط سیمان تولید می‌شود؛ یعنی سهم سیمان در انتشار CO۲ به ۸ درصد می‌رسد و تولید هر تن سیمان ۹۰۰ کیلو دی‌اکسید کربن وارد هوا می‌کند.
قاسم‌زاده خاطرنشان کرد: سهم سیمان در انتشار co۲ ایران ۹ درصد است که دلیل این مقدار بیشتر بودن نسبت به آمار متوسط جهانی، فرسوده بودن صنعت سیمان و تکنولوژی پایین‌تر آن است.
وی ادامه داد: بهینه‌سازی فرآیندهای تولید با استفاده ازکوره‌های خشکف جایگزینی سوخت‌های فسیلی با استفاده از انرژی تجدیدپذیر، مدیریت هوشمند انرژی با استفاده زا هوش مصنوعی و پیاده سازی فناوری‌های نوین با جایگزینی سیمان سنتی، از راهکارهای کاهش مصرف انرژی در صنعت سیمان است.
استاد دانشگاه خواجه نصیر تصریح کرد: برای جایگزینی سیمان سنتی به‌منظور کاهش مصرف انرژی می توان از سیمان‌های ژئوپلیمری، از آهک زنده و زئولیت و آهک شکفته و زئولیت استفاده کرد.
وی افزود: سیمان ژئوپلیمری حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد سیمان پرتلند انرژی نیاز دارد و با جایگزینی زئولیت با کلینکر می‌توان تا حد زیادی از مصرف انرژی تولید سیمان کاست.
رئیس انجمن ژئومکانیک نفت اذعان داشت: امروز صنعت سیمان و همه صنایع کشور نیازمند سرمایه گذاری در بخش R&D به‌منظور بهینه سازی مصرف انرژی و پیاده‌سازی روش‌های نوین و جایگزینی با روش‌های سنتی هستند.
در ادامه این نشست، علیرضا کفشکنان، کارشناس انرژی اظهار داشت: ظرفیت نیروگاهی ایران به ۹۵ هزار مگاوات رسیده و بین کشورهای منطقه، یکی از بالاترین سطح شبکه برق را داریم؛ پس در زمینه ایجاد ظرفیت‌های تولید به‌خوبی عمل کرده ایم.
وی افزود: یکی از نقاط مغفول مانده و مورد توجه این است که در طی دهه‌های اخیر، آنطور که در بخش تولید متمرکز بوده ایم، روی مصرف توجه نداشته‌ایم و اگر روی الکوهای درست مصرف انرژی به‌ویژه برق در بخش‌های مختلف مصرفی از جمله صنعت کار می‌شد، امروز تا این حد ناترازی انرژی را تجربه نمی‌کردیم؛ اگرچه کاهش سرمایه گذاری در بخش تولید نیز متأثر از گپ قیمتی بین قیمت تمام شده و قیمت عرضه شده برق و انرژی، در ایجاد و تشدید ناترازی نقش پررنگی داشته است.
کفشکنان با بیان اینکه هم با ناترازی برق و هم با ناترازی گاز توأمان مواجه‌ایم، گفت: قبلا روزانه نیاز ۲۵۰ میلیون مترمکعبی نیروگاه‌ها با گاز طبیعی قابل پاسخگویی بود، الان نیمی از این نیاز با گاز تأمین می‌شود و حتی در تابستان هم نمی‌توانیم کل نیاز سوخت نیروگاه‌ها را با گاز بدهیم.
وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود از آذرماه دوباره خاموشی‌ها ناشی از ناترازی سوخت در نیروگاه‌ها، شروع شود واین شرایط ما را بیش از پیش ملزم می‌کند به سمت اصلاح در بخش مصرف گاز و برق حرکت کنیم.
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه متأسفانه وزارت نیرو به خاموشی صنایع مدیریت بار می‌گوید، گفت: در اکثر کشورهای دنیا با راه‌اندازی واحد WHR در صنایع سیمان، هم بخشی از تولید برق مورد نیاز صنایع سیمان را تأمین کردة اند و هم از آلودگی آن کاسته‌اند، اما در کشور ما به راه‌اندازی این واحدها تاکنون توجه‌ای نشده است.
در ادامه این نشست، اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان سیمان اظهار داشت: در صنعت سیمان باید از دوگانه‌سوزی عبور کنیم و سوخت سوم را وارد کنیم و آن چیزی نیست جز تولید انرژی از پسماندهای شهری که با عنوان RDF مطرح می‌شود.
وی افزود: هند سالانه از محل WHR در صنعت سیمان ۵۳۸ مگاوات برق تولید می‌کند اما در ایران هنوز این مهم اجرایی نشده است؛ البته در برخی واحدهای سیمان کارهایی را شروع کرده‌ایم.
الوندیان خاطرنشان کرد: انواع سوخت جایگزین از جمله RDF و TDF می‌تواند به تأمین انرژی موثر صنعت سیمان کمک کند که استفاده از RDF در سیمان کرمانشاه شروع شده است.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان سیمان افزود: اینکه ما چرا سالهاست به سراغ طرح‌های موثری چون WHRو RDF نرفته‌ایم به این دلیل است که به خاطر گاز ارزان، همچون یک بچه پولدار بی دغدغه به مصرف بالای انرژی پرداخته‌ایم اما اکنون که ناترازی انرژی به ضررهای هنگفت دامن زده، به سراغ این روشها رفته و الزام آن را متوجه شده ایم.
وی ادامه داد: هر تن سیمان در دنیا ۲۵ دلار مصرف انرژی دارد اما در ایران برای تولید هر تن سیمان ۵ دلار هزینه مصرف انرژی می‌پردازیم و بقیه آن را در قالب یارانه دریافت می‌کنیم، اما آیا این یارانه انرژی ارزان به صنعت سیمان به ساخت و ساز ارزان‌تر منجر شده است؟
الوندیان تصریح کرد: باید ولنگاری را در مصرف انرژی متوقف کنیم و به سمت بهره‌وری در مصرف انرژی به‌خصوص در صنایع حرکت کنیم.
در ادامه این نشست، فاضل عبیات، معاون فنی و مهندسی هلدینگ سیمان تأمین اظهار داشت: چین ۳۰۰۰ کارخانه سیمان دارد که همگی آنها به WHR مجهز هستند اما هیچ کارخانه سیمانی در ایران به WHR مجهز نیست و تازه این تجهیز را در چند کارخانه آغاز کرده‌ایم.
وی افزود: عراق در ۱۰ سال اخیر تویلد سیمانش را افزایش داده و قرار است تا ۲۰۳۰ به ۶۲ میلیون تن در سال برساند که ۱۰ میلیون تن بیشتر از نیاز این کشور است و این مسئله هشداری برای صنعت سیمان ایران است.
عبیات با بیان اینکه "صنعت در ایران ۳۴ درصد از مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده و ۲.۳ مصرف برق کشور نیز سهم صنعت سیمان است، گفت: در بخش بخش صنعت سیمان می‌توان روی کاهش مصرف انرژی و بهینه سازی آن کار کرد.
وی ادامه داد: عدم‌النفع صنایع مستقر در شهرک‌های صنعتی در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ از قطعی برق ۳۳.۷ همت بوده، حال اگر بتوان بخشی از این برق را از بهینه‌سازی مصرف و از محل انرژی حرارتی بازیافتی بدست آورد چه سهم موثری می‌تواند در کاهش این عدم‌النفع داشته باشد.
