قاچاق لوازم خانگی از سوی ته لنجی‌ها و ملوان‌هاست/ افزایش چشمگیر رکود در بازار لوارم خانگی

به گزارش خبرنگار ایلنا، نسرین اوجاقی، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران به همراه مهرداد محمدی، عضو جدید هیات‌مدیره این انجمن در نشست خبری که امروز با حضور اصحاب رسانه در آستانه شروع بیست و پنجمین نمایشگاه سالیانه لوازم خانگی برگزار شد پاسخگوی سوالات خبرنگاران بودند.

رشد تولید و وضعیت کنونی صنعت

نسرین اوجاقی، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در ابتدای این نشست با توضیحی در خصوص وضعیت انجمن لوازم خانگی اظهار کرد: تولید لوازم خانگی از ۶ میلیون قطعه در سال‌های ۱۳۹۶  به ۲۰ میلیون قطعه در سال ۱۴۰۳ رسیده است که نشان‌دهنده رشد بسیار قوی و قدرتمند طی ۷ سال گذشته است. این رشد ناشی از حمایت اندک دولت و سرمایه‌گذاری بزرگ بخش‌خصوصی است. تولیدکنندگان داخلی اکنون نیاز کشور را به تنهایی برآورده می‌کنند و نیازی به واردات محصولات نهایی ندارند، اگرچه ذائقه مردم همچنان ممکن است به سمت محصولات خارجی باشد. 

وی افزود:متأسفانه،در سال ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۳، حدود ۳۸ درصد کاهش تولید در برخی بخش‌ها و ۱۲ درصد کاهش تولید در کلیه بخش‌ها داشته‌ایم. همچنین پس از ایام جنگ، در فروش لوازم خانگی  حدود ۶۰ درصد در برخی از حوزه‌ها تا ۴۰ درصد به صورت عمومی کاهش در فروش  داشته‌ایم.

برگزاری بیست و پنجمین نمایشگاه لوازم خانگی

اوجاقی در مورد برگزاری  نمایشگاه بیست و پنجم نیز عنوان کرد: امیدواریم که نمایشگاه بیست و پنجم صنعت لوازم خانگی به بهتر دیده شدن توانمندی‌های داخلی و خروج حداقلی از رکود  کمک کند.  برای نمایشگاه امسال ۱۰ سالن و  ۲۰ هزار متر مربع فضای سالنی و ۸۰۰ متر فضای باز در اختیار صنعت لوازم خانگی قرار گرفته است. ۲۴۰ شرکت داخلی و ۱۲ شرکت خارجی از چین، برزیل، ترکیه، ژاپن و کره در این نمایشگاه حضور دارند. همچنین ۱۷ شرکت چینی حضور نیز خواهند داشت. ۵ هیئت تجاری شامل ۵۰ تاجر از روسیه، ارمنستان، پاکستان، عراق و افغانستان نیز خواهند آمد که امیدواریم به رونق صادرات بینجامد.

وی در خصوص همزمانی نمایشگاه‌ها نیز افزود: این انجمن تلاش زیادی کرد تا نمایشگاه لوازم خانگی با چینی، بلور و  کریستال همزمان برگزار شود زیرا  این تصمیم با هدف ارائه سبد کالایی کامل برای صادرات و جلب نظر تجار داخلی و خارجی اتخاذ شد و خوشبختانه امسال نیز محقق شده است. 

اوجاقی در مورد نقش این انجمن در برگزاری  نمایشگاه اظهار کرد: انجمن ۲۴ دوره نمایشگاه را به بهترین نحو برگزار کرده است، به گونه‌ای که در پایین‌ترین سطح، ۷۵ درصد رضایتمندی داشته است. درآمد حاصل از نمایشگاه همواره وارد حوزه صنعت می‌شد اما متأسفانه پس از اتفاقات اخیر، مدیریت نمایشگاه از انجمن گرفته و به مزایده گذاشته شد که انجمن در آن برنده نشود.

وی افزود: با این حال، انجمن لوازم خانگی خود را متولی این صنعت می‌داند و تنها گذاشتن این صنعت را به صلاح نمی‌داند، ما با وجود پیشنهادات تحریمی، با تمام توان به مجری جدید کمک کرده و تجارب خود را منتقل کرده‌ایم تا نمایشگاهی پررونق برگزار شود.

چرا شرکت‌های بزرگ در نمایشگاه نیستند؟

اوجاقی در پاسخ به کوچک شدن این نمایشگاه و عدم حضور برخی برندهای بزرگ اظهار کرد: به دلیل جنگ ۱۲ روزه، بسیاری از نمایشگاه‌های دیگر به این زمان  منتقل شدند، لذا نتوانستیم تمامی سالن‌های مورد نیاز را در اختیار بگیریم. همچنین متقاضیان زیادی برای شرکت در نمایشگاه در  بخش چینی، بلور و کریستال وجود دارد و با وجود  محدودیت در فضا  مواجه هستیم چرا که نمایشگاه چینی و کریستال ۴۷ هزار متر متقاضی دارد و فضای نمایشگاه لوازم خانگی تنها   ۲۰ هزار متر است.

وی با اشاره به دلیل عدم حضور برخی برندها در این نمایشگاه نیز گفت: شرکت‌ها در شرایط فروش خوبی نیستند و بسیاری از آنها برای بقاء و کاهش هزینه‌ها، ناچار به تجدیدنظر در ساختار هزینه‌های خود شده‌اند و حضور در نمایشگاه را در اولویت قرار نداده‌اند. 

الزام بر اصلاح  سیاست‌های قیمت‌گذاری 

اوجاقی در مورد قیمت‌گذاری‌ها نیز بیان کرد: انجمن لوازم خانگی به هیچ عنوان در مسائل قیمت‌گذاری دخالت نمی‌کند و تلاش دارد  تا صنعت لوازم خانگی از قیمت‌گذاری دستوری خارج شود تا محصول با کیفیت‌تری تولید کند. رکود بازار به حدی بالاست که تولیدکنندگان با حداقل سود و در مرز زیان باز هم می‌فروشند و خودشان تمایلی به افزایش غیرعادلانه قیمتها ندارند.

وی در خصوص آزادسازی واردات نیز افزود: موضع انجمن موافقت با مسیری است که نه تولیدکنندگان و نه مصرف‌کنندگان آسیبی نبینند. اگر آزادسازی قرار است انجام شود، باید در یک مسیر درست و با در نظر گرفتن تعرفه باشد. 

میزان قاچاق کالا در لوازم خانگی کم نیست

اوجاقی در خصوص آمار ورود کالای قاچاق در حوزه لوازم خانگی اظهار کرد: برآورد کنونی قاچاق لوازم خانگی حدود ۳۰ درصد است. قانون حمایت از مرزنشینان که اخیراً صادر شده است، به ته لنجی‌ها و ملوان‌ها اجازه می‌دهد تا حدود ۱۰ درصد کل واردات کشور را قانونی و بدون پرداخت تعرفه یا با عوارض بسیار پایین کالا وارد کنند که این موضوع خطر بسیار جدی برای تولیدکنندگان لوازم خانگی و بعد از آن صنعت  پوشاک خواهد داشت.

اوجاقی اظهار کرد: در سال‌های گذشته توافقاتی با بانک‌ها برای ارائه وام جهت خرید صورت می‌گرفت، اما در حال حاضر این تسهیلات فقط از طریق فروشگاه‌های بزرگ مانند شهر لوازم خانگی ارائه می‌شود، انجمن لوازم خانگی  به صورت ویژه برنامه‌ای برای تحریک تقاضا ندارد.

دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی افزود: بسیاری از محصولات خارجی فاقد گارانتی هستند و باید برای محصولات وارداتی مانند قاچاق یا ته‌لنجی رایزنی‌هایی صورت گیرد تا گارانتی ارائه شود.

سرنوشت دریافت خسارت‌ها در بندر شهید رجایی  چه شد؟

اوجاقی در پاسخ به سوالی در مورد سرنوشت دریافت خسارت آسیب دیدگان حادثه بندر شهید رجایی نیز اظهار کرد: آمار دقیقی از میزان خسارت‌های وارده در گمرکات مانند اموال تملیکی یا بندر شهید رجایی در دسترس نیست، اما در کل، مشکلات گمرکات هنوز مرتفع نشده است. 

وی افزود: مشکلات آسیب‌دیدگان به دلیل پیچیدگی‌های بیمه‌ای هنوز حل نشده است. انجمن جلسات متعددی با معاونت صنایع عمومی برگزار کرده، اما به دلیل عدم وجود سازماندهی کامل در مسائل بیمه، این مشکلات برطرف نشده است.

خاموشی‌ها باعث توقف تولید شد

دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی در مورد ناترازی برق اظهار کرد: آسیبی که از ناترازی انرژی به تولید وارد می‌کند قابل احصاء نیست و بسیار بالاست. در تابستان گذشته خاموشی‌ها باعث توقف تولید شد، هرچند که اکنون مشکل تعطیلی به دلیل برق حل شده است. 

وی افزود: علاوه بر برق، ما در بسیاری از مباحث تولید ناترازی داریم، مانند ناترازی در ورود مواد اولیه؛ عدم تخصیص ارز حتی برای یک قطعه ضروری می‌تواند منجر به تعطیلی خطوط تولید شود.

رقابت  کالای ایرانی با نمونه‌های خارجی

اوجاقی در پاسخ به سوال خبرنگار ایلنا مورد رقابت پذیری کیفیت کالای ایرانی اظهار کرد: کیفیت کالای ایرانی با نمونه‌های خارجی قابل رقابت است و در بسیاری از برندها، در پلتفرم‌های مقایسه کالا، مردم امتیازات و نظرات مثبتی برای آن گذاشته‌اند.

وی افزود: با این حال، مشکلاتی مانند عدم امکان سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، عدم تنوع کالا و عدم امکان واردات ماشین‌آلات صنعتی و فناوری روز، بر کیفیت و رضایت مصرف‌کننده تأثیر منفی بر این صنعت گذاشته است. اگر شرایطی فراهم شود، تولیدکنندگان می‌توانند کیفیت خود را حتی بالاتر از وضعیت کنونی ببرند. 

دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی در پاسخ به کاهش فروش در اقلام خاص و آمار استانی اظهار کرد: آمار دقیقی برای  کاهش فروش استانی وجود ندارد. اما کالاهایی نظیر  (یخچال، لباسشویی، ظرفشویی) بیشترین کاهش فروش را داشته‌اند، زیرا پس از شرایط غیرقابل پیش‌بینی، اولین موردی  که از سبد مصرفی مردم حذف می‌شود، کالاهای مصرفی بادوام و گران‌قیمت‌تر  است.

ابهام در نحوه توزیع انرژی

او در پاسخ به پرسشی درباره طرح مدیریت استانی انرژی، نیز  توضیح داد: «هنوز روش‌های اجرایی ابلاغ نشده است و امکان مذاکره با استانداران فعلاً وجود ندارد که به‌محض مشخص شدن روندها، انجمن با استان‌هایی که تمرکز تولیدکنندگان در آن‌ها بالاست، مانند آذربایجان، اصفهان، خراسان، مرکزی و تهران، وارد گفت‌وگو خواهد شد تا از تولیدکنندگان حمایت شود.

دلایل  عدم رشد تولیدکنندگان چه بود؟

اوجاقی در پاسخ به کوچک بودن تولیدکنندگان و عدم ادغام آنها نیز بیان کرد: دلایل عمده زیادی برای این موضوع وجود دارد. از دیدگاه من، رقابت‌پذیری و وجود تولیدات مختلف، کیفیت محصول را بالا می‌برد و به مصرف‌کننده امکان انتخاب می‌دهد. بزرگ شدن تولیدکنندگان نیازمند زیرساخت‌هایی از سوی دولت مانند برق، لجستیک، و حمایت از ورود مواد اولیه است.

نرخ‌گذاری دستوری مطرود است

در ادامه مهرداد محمدی، عضو هیات مدیره انجمن لوازم خانگی  اظهار کرد: قیمت‌گذاری دستوری یک امر صددرصد مردود بوده و آسیب‌های جدی به صنعت زده است. خوشبختانه صنعت لوازم خانگی تا حدودی از این مسئله آزاد شده است.  منشأ افزایش قیمت‌ها قطعاً سیاست‌های کلان اقتصادی مانند تحریم‌هاست. شرکت‌ها نه تمایل و نه ظرفیتی برای افزایش قیمتها ندارند و برای افزایش‌های حداقلی نیز بازار را می‌سنجند. 

وی افزود: سیاست‌های ارزی بانک مرکزی و تأخیر در تخصیص ارز (تا ۱۶۰ روز) باعث شده تا تولیدکنندگان برای ترخیص کالا از گمرکات، مجبور به استفاده از ارز صادراتی یا بازار آزاد شوند که این امر مستقیماً بر قیمت تمام شده تأثیر می‌گذارد و اگر عرضه ارز به صورت قطره‌چکانی ادامه یابد، مجددا شاهد جهش قیمتی  در طول دو تا سه ماه آینده  خواهیم بود.

اکثر  مواد اولیه از داخل کشور تامین می‌شود

محمدی در مورد مواداولیه داخلی از جمله پلاستیک و ورق فولادی بیان کرد: در حوزه داخلی، مشکل بحرانی وجود ندارد و تولیدکنندگان می‌توانند از بورس کالا یا نظام قانونی تهیه کنند، اما تنش‌های ارزی بلافاصله آثار خود را در بازار داخلی نیز نشان می‌دهد و منجر به افزایش قیمت می‌شود. 

او بیان کرد: انتظار دولت از تولیدکنندگان برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی در شرایطی که شرکت‌ها برای تأمین سرمایه در گردش و نقدینگی تحت فشار هستند، نامعقول و نابجاست و  کار صنعت، تولید انرژی نیست. 

وی افزود: با این وجود، برخی شرکت‌ها تا ۵ درصد فروش سالیانه خود را صرف خرید و واردات ژنراتور، خرید گازوئیل آزاد و قاچاق کرده‌اند که این هزینه‌ها بر قیمت تمام شده تأثیر می‌گذارد. مشکلات جابه‌جایی شیفت‌ها و تعطیلی روزهای کاری به دلیل کمبود برق بوده که هزینه‌های گسترده‌ای را بر صنعت تحمیل کرده است و اگر حل نشود، شاهد بحران بیشتر و ورشکستگی صنایع  خواهیم بود.

تأثیر تحریم‌ها بر هزینه واردات چقدر است؟

محمدی با اشاره به تاثیر تحریم‌ها بر روی قیمت تمام شده کالا اظهار کرد: برآوردها حاکی از آن است که در شرایط فعلی، به دلیل تحریم‌ها، تا ۳۰ درصد به هزینه واردات کالاها نسبت به شرایط استاندارد مانند زمانی که امکان سوئیفت و ال‌سی وجود داشت افزوده است که این هزینه هنگفت به دلیل عبور از تحریم‌هاست و چون فضا شفاف نیست و شرکت‌ها به دنبال دور زدن تحریم‌ها هستند، این امر دوباره بر افزایش قیمت تمام شده واردات تأثیر منفی می‌گذارد و چین همچنان بزرگترین شریک تجاری ایران است. 

وی در خصوص برنامه‌های هیئت مدیره جدید این انجمن بیان کرد: برنامه انجمن، ایجاد هماهنگی و همبستگی بین بدنه صنعت و حاکمیت است و در عین حال، به این صنعت نیز در حوزه‌های آموزش، و حل مشکلات سامانه‌ها کمک خواهد کرد تا گره‌های پیش روی صنعت در این مقطع بحرانی باز شود.

فروش اعتباری توسط بخش خصوصی و کاهش وابستگی به نظام بانکی

محمدی در خصوص فروش اقساطی کالا نیز گفت: در سال‌های اخیر، بیشتر شرکت‌های تولیدکننده به سمت فروش اقساطی و اعتباری حرکت کرده‌اند. پیش از این چنین موردی نادر بود، اما امروز تقریباً تمام پلتفرم‌های فروش فعال در این حوزه خودشان اعتبار می‌دهند و ریسک را می‌پذیرند.

او با اشاره به اجرای طرح صیاد و اعتبارسنجی چک‌ها افزود: شبکه بانکی هنوز در این زمینه همراهی می‌کنند، اما بخش خصوصی عملاً بخش بزرگی از فروش غیرنقدی را خود مدیریت می‌کند.

رکود تقاضا و بی‌اعتمادی مصرف‌کنندگان

محمدی در ادامه با اشاره به شرایط فعلی بازار گفت: شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهد مردم به‌جای خرید کالا، به سمت سرمایه‌گذاری در ارز و طلا رفته‌اند. در نتیجه، بسیاری از مصرف‌کنندگان یا خرید را به تعویق می‌اندازند یا کالای خود را تعمیر می‌کنند.

او افزود: مشکل دیگر، سخت‌گیری‌های مربوط به بازگشت ارز صادراتی است. تا پایان مهر ماه، مهلت بازگشت ارز برای بسیاری از شرکت‌ها به پایان رسیده اما بخش بزرگی از صادرکنندگان هنوز نتوانسته‌اند ارز خود را به کشور بازگردانند که در چنین شرایطی، صادرات عملاً صرفه اقتصادی ندارد.

محمدی درباره توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای لوازم خانگی نیز گفت: «تغییر الگوی خرید مصرف‌کنندگان و تمایل آن‌ها به مقایسه برندها در یک مکان، باعث رشد فروشگاه‌های بزرگ شده است. این روند اجتناب‌ناپذیر است و باید با نظارت درست از تخلفات احتمالی جلوگیری شود، نه اینکه با اصل این مدل مقابله کنیم.

محمدی  افزود: ما در ایران شرکت‌های بزرگ و در سطح  اسکیل بین‌المللی نیز داریم، حداقل ۷-۸ شرکت در حوزه لوازم خانگی  در این سطح هستند واما  شرکت زمانی بزرگ می‌شود که بین‌المللی شود. 

 وی افزود: در مورد ادغام، شرکت‌ها ممکن است در زمان‌هایی که منافعشان ایجاب کند، ادغام شوند، اما باز هم به سیاست‌های کلان کشور برمی‌خوریم. پس از برجام، شرکت‌های بزرگ دنیا برای تولید در ایران به دلیل انرژی ارزان و نیروی کار مناسب، مراجعات زیادی داشتند که با اتفاقات بعدی متوقف شد. 

این عضو هیات مدیره انجمن در پایان تأکید کرد: برای رسیدن به اسکیل بزرگ و رقابت‌پذیری مانند ترکیه، باید بازار صادراتی در سطح جهانی داشته باشیم. ایران ظرفیت بالایی برای تولید و توزیع منطقه‌ای دارد مانند؛ بازارهای سنتی عراق و افغانستان. اگر موانع قانون‌گذاری، تحریم‌ها و مشکلات صادرات برطرف شود، شرکت‌های ایرانی به راحتی می‌توانند در اسکیل ترکیه رشد کنند.