ایدکوپرس، بازوی پرسی سایپا در قلب صنعت قطعه سازی

به گزارش خبرنگار ایلنا،  روز یکشنبه بیست و سوم شهریورماه، با همت گروه خودروسازی سایپا، برنامه بازدیدی از خط تولید شرکت ایدکوپرس برای خبرنگاران حوزه صنعت خودرو برگزار شد. در این برنامه، اصحاب رسانه از بخش‌های مختلف این مجموعه صنعتی بازدید کردند و در هر ایستگاه، مهندسان ارشد ایدکوپرس توضیحات جامعی درباره فرآیند تولید، ظرفیت‌ها و فناوری‌های به‌کاررفته ارائه دادند.

این مجموعه که در دهه ۷۰ پایه‌گذاری شد و از سال ۱۳۹۵ به‌طور کامل زیرمجموعه گروه سایپا قرار گرفت، اکنون علاوه بر سایپا، با ایران‌خودرو و برندهای مرتبط نیز همکاری دارد. ایدکوپرس به‌واسطه خطوط مدرن پرس‌کاری، مجموعه‌سازی، رنگ کاتافورز و آزمایشگاه‌های مجهز، توانسته جایگاه ویژه‌ای در تأمین قطعات استراتژیک خودروهای داخلی به دست آورد.

تاریخچه و مسیر توسعه

شرکت ایدکوپرس در سال ۱۳۷۹ با نام «ایپکو» و سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو آغاز به کار کرد. در سال ۱۳۸۲ با ادغام شرکت «همگام» توسعه یافت و دو سال بعد در قالب پروژه مشترک رنو به «شرکت مجموعه‌های پرسی توسعه صنایع خودرو (ایدکوپرس)» تغییر نام داد. در نهایت، از سال ۱۳۹۵ به‌طور کامل به گروه سایپا پیوست و به یکی از بازوهای اصلی این خودروساز تبدیل شد.

نیروی انسانی و ظرفیت تولید

ایدکوپرس اکنون حدود ۱۵۰۰ نفر پرسنل دارد و به‌صورت سه شیفت شبانه‌روزی فعال است. بر اساس اعلام رسمی، این مجموعه روزانه بیش از ۹۰ هزار قطعه و مجموعه در قالب بیش از ۴۰۰ نوع محصول تولید و به مشتریان ارسال می‌کند. در نشست خبری اخیر نیز تأکید شد که شرکت با ظرفیت کامل در حال فعالیت است و هیچ فضای خالی در خطوط باقی نمانده است.

مشتریان و شرکای صنعتی

ایدکوپرس علاوه بر گروه سایپا، همکاری نزدیکی با ایران‌خودرو نیز دارد. مشتریان اصلی این شرکت عبارتند از:

- سایپا، پارس‌خودرو، سایپا سیتروئن، زامیاد، مگاموتور و سایپایدک

- ایران‌خودرو و شبکه خدمات پس از فروش ایساکو

علاوه بر این، بخشی از خدمات رنگ و قطعات نیز مطابق استانداردهای پژو و رنو انجام می‌شود که نشان از انطباق با الزامات بین‌المللی دارد.

قطعات و خودروهای هدف

سبد محصولات ایدکوپرس متنوع است و شامل قطعات پرسی، مجموعه‌های بدنه و شاسی و خدمات رنگ کاتافورز می‌شود. نمونه‌های شاخص عبارتند از:

رام زیر موتور و شاسی پلتفرم‌های ایران‌خودرو (D7 و P6): پژو ۴۰۵، پارس، سمند، دنا، پژو ۲۰۶، ۲۰۷ و رانا

پلتفرم SP100 سایپا: شاهین و آریا، شامل رام، اکسل عقب و بازویی مثلثی

قطعات متفرقه: طیف گسترده قطعات پرسی بدنه و شاسی و همچنین برخی قطعات واگن مترو

خدمات رنگ الکتروفورز کاتدی (KTL): پوشش یکنواخت با مقاومت خوردگی بالا (۷۰۰ ساعت تست سالت‌اسپری)

بخش‌ها و زیرساخت‌های تولیدی

ایدکوپرس مجموعه‌ای کامل از حلقه‌های زنجیره تولید قطعه را در اختیار دارد:

تأمین و برش مواد اولیه: شامل خطوط برش کویل به شیت و برش لیزر

پرس‌کاری: بیش از ۱۱ دستگاه پرس از ۱۰ تا ۸۱۵ تن برای تولید قطعات بدنه

مجموعه‌سازی اتوماتیک: خطوط پیشرفته با ربات‌های جوش برای رام، اکسل و بازویی‌ها

مجموعه‌سازی دستی و ایستگاه‌های مونتاژ پشتیبان

خط رنگ کاتافورز تمام‌اتومات: مطابق استانداردهای پژو و رنو

آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت: شامل دستگاه‌های CMM ثابت و پرتابل، پنل‌های گیج و فیکسچر، تست‌های دوام (Instron)، تست‌های مکانیکی ورق، آزمون‌های جوش و آزمایش‌های کامل کیفیت رنگ

محصولات شاخص

تولیدکننده اصلی رام زیر موتور پژو ۴۰۵ و تنها سازنده رام ۲۰۶ در کشور

مجموعه‌های کامل رام و زیرموتور برای پلتفرم‌های شاهین و آریا

بیش از ۷۵۰ قطعه در قالب ۵۰۰ محصول برای خودروهای مختلف داخلی

سایت‌ها و محل فعالیت

شرکت دارای دو سایت اصلی تولیدی است:

سایت ۱: شهرک صنعتی بهارستان – کرج (کیلومتر ۵ اتوبان کرج–قزوین)

سایت ۲: کیلومتر ۱۸ جاده قدیم کرج – تهران، روبه‌روی کفش ملی، خیابان آذر ۵

ورق‌های فولادی؛ ماده اولیه اصلی در ایدکوپرس

در سالن مواد اولیه ایدکوپرس، رول‌های بزرگ ورق فولادی به چشم می‌خورند که پایه اصلی تولید قطعات پرسی و مجموعه‌های شاسی و بدنه خودرو هستند. این ورق‌ها پس از ورود به کارخانه، در خطوط برش به شیت‌های مورد نیاز تبدیل شده و سپس راهی پرس‌های سنگین می‌شوند.

مدیران شرکت می‌گویند بخش عمده نیاز ایدکوپرس از فولاد مبارکه اصفهان تأمین می‌شود؛ شرکتی که اصلی‌ترین تولیدکننده ورق گرم و سرد در ایران است. به گفته آن‌ها، کیفیت ورق‌های فولاد مبارکه در سال‌های اخیر بهبود یافته و پاسخگوی بیشتر نیاز قطعه‌سازان است.

با این حال، در برخی موارد خاص که ورق با ویژگی‌های ویژه (ضخامت یا استحکام بالا) نیاز باشد و امکان تأمین آن از داخل وجود نداشته باشد، بخشی محدود از ورق‌ها از یک شرکت چینی وارد می‌شود. این سهم واردات در مقایسه با تأمین داخلی بسیار ناچیز است و شرکت تلاش دارد وابستگی خارجی را به حداقل برساند.

تصاویر نشان می‌دهد این رول‌ها در ابعاد و ضخامت‌های مختلف انبار شده و سپس در خط برش باز می‌شوند تا به صورت ورق تخت برای مراحل بعدی تولید آماده شوند. این فرآیند به ایدکوپرس امکان می‌دهد با انعطاف بالا انواع قطعات بدنه و شاسی را برای خودروسازان داخلی تولید کند.

قطعات تولیدی مجموعه

بخش شاخص قطعات تولیدی مجموعه  ایدکوپرس به شرح زیر هستند:

قطعات خودرو شاهین

در تصویر اول، مجموعه‌ای از قطعات فلزی خودرو شاهین به نمایش گذاشته شده است. طبق توضیح درج‌شده، شامل ۹۸ محصول در قالب ۴۴ مجموعه و ۵۴ قطعه پرسی است. این قطعات شامل رام زیر موتور، تیرک‌های شاسی، تقویت‌کننده‌های بدنه، کف شاسی و براکت‌های مختلف هستند که بخش اصلی ساختار بدنه و ایمنی خودرو شاهین را تشکیل می‌دهند.

ساینا، کوئیک، تیبا

در این بخش، ایدکوپرس ۹۰ محصول در قالب ۶۲ مجموعه و ۲۸ قطعه پرسی تولید می‌کند. اجزای به نمایش درآمده شامل سپرها، براکت‌های نگهدارنده، تقویت‌کننده درها، قطعات قوس چرخ (گلگیر داخلی) و تیرک‌های جلو و عقب است. این قطعات نقش مهمی در استحکام بدنه و مونتاژ بخش‌های ظاهری خودرو دارند.

قطعات ایران خودرویی

این تصویر نشان‌دهنده قطعاتی است که برای محصولات ایران‌خودرو تولید می‌شوند. این مجموعه شامل ۵۵ محصول در قالب ۲۲ مجموعه و ۳۳ قطعه پرسی است. مهم‌ترین قطعات این بخش رام زیر موتور، بازوهای تقویتی، براکت‌های اتصال و تقویت‌کننده‌های شاسی هستند که در خودروهایی مانند پژو ۴۰۵، سمند و دنا استفاده می‌شوند.

برخی از امکانات و خدمات مجموعه

در این قسمت به برخی از امکانات مجموعه ایدکو پرس اشاره شده است:

تست دوام بازوی ساپورت

این قسمت نشان دهنده قطعه‌ای از نوع بازوی ساپورت شاسی خودرو است که در فیکسچر آزمایشگاهی قرار گرفته است. این قطعه تحت بارگذاری‌های پی‌درپی با استفاده از اکچواتور هیدرولیکی مورد آزمایش قرار می‌گیرد تا میزان دوام، مقاومت خستگی و استحکام مکانیکی آن در شرایط مشابه کارکرد واقعی خودرو سنجیده شود. چنین آزمون‌هایی اطمینان می‌دهند که بازوی ساپورت بتواند در طول عمر خودرو عملکرد ایمن و پایدار داشته باشد.

کنترل ابعادی با CMM در ایدکوپرس

در بخش کنترل کیفیت ایدکوپرس، دستگاه‌های پیشرفته اندازه‌گیری مختصات سه‌بعدی (CMM) برای سنجش دقیق قطعات پرسی و مجموعه‌های شاسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها با استفاده از پراب‌های حساس، ابعاد واقعی قطعات را با نقشه‌های CAD مقایسه کرده و کوچک‌ترین انحراف‌ها را شناسایی می‌کنند.

به گفته کارشناسان، استفاده از این فناوری باعث شده ایدکوپرس بتواند بسیاری از قطعات پیچیده را با دقت بالا به تولید انبوه برساند و حتی در مواردی فرآیند بازآفرینی (Reverse Engineering) قطعات را نیز انجام دهد. این قابلیت، نقطه تمایزی برای ایدکوپرس در صنعت قطعه‌سازی کشور محسوب می‌شود و امکان توسعه محصولات جدید و جایگزینی واردات را فراهم کرده است.

جوش لیزری ورق‌ها 

یکی از بخش‌های پیشرفته ایدکوپرس، استفاده از فناوری جوش لیزری ورق‌های فلزی است. در این فرآیند، ورق‌ها با دقت بسیار بالا و تحت کنترل نرم‌افزاری به هم متصل می‌شوند. جوش لیزری نسبت به روش‌های سنتی جوشکاری، استحکام بیشتری ایجاد کرده و در عین حال از تغییر شکل یا تابیدگی قطعه جلوگیری می‌کند.

کارشناسان ایدکوپرس تأکید می‌کنند که به‌کارگیری این فناوری امکان تولید قطعات ایمن‌تر و سبک‌تر را فراهم کرده و گامی مهم در بومی‌سازی فناوری‌های نوین صنعت خودرو به شمار می‌رود. این تکنولوژی در ایران فقط در اختیار ایدکوپرس است.

دستگاه پیشرفته برش لیزری

در ایدکوپرس بخشی از فرآیند آماده‌سازی ورق‌های فولادی با فناوری برش لیزری انجام می‌شود. این روش امکان برش دقیق و سریع ورق‌ها با اشکال پیچیده را فراهم می‌کند و علاوه بر کاهش ضایعات، کیفیت یکنواختی در قطعات ایجاد می‌نماید.

به گفته متخصصان این مجموعه، استفاده از برش لیزری به ایدکوپرس این قابلیت را داده است که طراحی‌های جدید را بدون نیاز به قالب‌های پرهزینه عملیاتی کرده و روند تولید قطعات خاص را با سرعت بیشتری پیش ببرد. این فناوری یکی از نقاط تمایز ایدکوپرس در مقایسه با بسیاری از واحدهای قطعه‌سازی کشور محسوب می‌شود.

جوشکاری قطعات بدنه و شاسی

یکی از مهم‌ترین مراحل تولید در ایدکوپرس، جوشکاری قطعات فلزی بدنه و شاسی خودرو است. در این ایستگاه، اپراتورهای متخصص با استفاده از دستگاه‌های جوش مقاومتی (Spot Welding) قطعات پرسی را به یکدیگر متصل می‌کنند تا مجموعه‌هایی نظیر رام زیر موتور و اجزای ساختاری بدنه شکل بگیرند.

این فرآیند که با دقت بالا و تحت کنترل کیفی انجام می‌شود، نقش تعیین‌کننده‌ای در استحکام و ایمنی خودرو دارد. به گفته کارشناسان، تلفیق نیروی انسانی ماهر با تجهیزات نیمه‌اتوماتیک در خطوط جوشکاری ایدکوپرس موجب شده محصولات نهایی از استانداردهای لازم برخوردار باشند و آماده ورود به مراحل بعدی از جمله رنگ‌کاری و مونتاژ شوند.

قطعات ایدکوپرس روی بدنه نهایی شاهین

تصویر نشان‌دهنده بدنه خودروی شاهین است که برای نمایش قطعات تولیدی ایدکوپرس آماده شده. بخش‌های نارنجی‌رنگ روی بدنه، همان قطعاتی هستند که در خطوط تولید ایدکوپرس ساخته می‌شوند و سپس در کارخانه سایپا بر روی بدنه نهایی خودرو مونتاژ می‌گردند.

این قطعات شامل اجزای ساختاری و تقویتی بدنه هستند که نقش مهمی در استحکام، ایمنی و یکپارچگی محصول ایفا می‌کنند. تولید این قطعات در داخل کشور نه‌تنها موجب کاهش وابستگی به واردات شده، بلکه امکان پشتیبانی مستقیم از خطوط مونتاژ سایپا را نیز فراهم کرده است.

رنگ الکتروفورز در ایدکوپرس

در این بخش، برخلاف روش‌های پاششی معمول، قطعات فلزی به‌طور کامل داخل حوضچه رنگ غوطه‌ور می‌شوند. این فرآیند که با جریان الکتریکی انجام می‌شود، باعث می‌گردد رنگ به‌صورت یکنواخت بر تمام سطوح قطعه—even داخل حفره‌ها و نقاط غیرقابل دسترس برای اسپری—نشسته و لایه‌ای محافظ با ضخامت یکنواخت ایجاد شود.

مزیت اصلی این روش مقاومت بالای پوشش در برابر خوردگی است؛ به‌گونه‌ای که قطعات تولیدشده می‌توانند تا ۷۰۰ ساعت تست سالت‌اسپری (مه‌نمکی) را بدون زنگ‌زدگی تحمل کنند.

قطعه در حال رنگ‌کاری

قطعه‌ای که در تصویر دیده می‌شود، رام زیر موتور (ساب‌فریم) است. این مجموعه بخشی از شاسی خودرو محسوب می‌شود که موتور و سیستم تعلیق جلو روی آن سوار می‌شود. به دلیل اهمیت این قطعه در استحکام و ایمنی خودرو، پوشش ضدخوردگی آن حیاتی است.

بومی‌سازی قطعات و صرفه‌جویی ارزی در ایدکوپرس

ایدکوپرس طی سال‌های اخیر با تمرکز بر بومی‌سازی قطعات کلیدی خودرو و توسعه فناوری‌های نوین در داخل کشور، نقش مهمی در کاهش وابستگی به واردات ایفا کرده است. این شرکت با تولید قطعاتی که پیش‌تر از خارج تأمین می‌شدند، توانسته نیاز خودروسازان بزرگ به قطعات وارداتی را تا حد زیادی برطرف کند. چنین اقداماتی به‌ویژه در شرایط تحریم، نه‌تنها روند تولید خودرو را متوقف نکرده بلکه موجب تداوم عرضه محصولات به بازار داخلی شده است. برآوردها نشان می‌دهد فعالیت‌های ایدکوپرس سالانه از خروج میلیون‌ها یورو ارز جلوگیری کرده و صرفه‌جویی ارزی قابل‌توجهی برای صنعت خودروسازی کشور به همراه داشته است.

چشم‌انداز آینده ایدکوپرس

ایدکوپرس طی بیش از دو دهه فعالیت، از یک قطعه‌ساز ساده به مجموعه‌ای چندبخشی و راهبردی در زنجیره ارزش صنعت خودرو ایران تبدیل شده است. این شرکت امروز با بیش از ۱۵۰۰ نیروی انسانی، خطوط مجهز پرس‌کاری، مجموعه‌سازی رباتیک، رنگ الکتروفورز و آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت، توانسته بخش عمده نیاز پلتفرم‌های پرتیراژ سایپا و ایران‌خودرو را تأمین کند.

تنوع محصولات، همکاری همزمان با دو خودروساز بزرگ کشور، و بومی‌سازی فناوری‌های کلیدی مانند جوشکاری قطعات ضخیم، جایگاه ایدکوپرس را نسبت به بسیاری از رقبا متمایز کرده است. در عین حال، چالش‌هایی همچون قطعی برق، نوسانات قیمت فولاد و مطالبات معوق از خودروسازان همچنان مسیر فعالیت این مجموعه را دشوار می‌سازد.

با این حال، ظرفیت بالای فنی و تجربی، همراه با برنامه‌ریزی برای توسعه محصولات جدید و ورود به بازار قطعات یدکی و حتی همکاری‌های آتی در پروژه‌های مشترک، نشان می‌دهد ایدکوپرس توان آن را دارد که نه‌تنها در سطح ملی، بلکه در صورت فراهم شدن بستر صادرات، در سطح منطقه‌ای نیز به بازیگری اثرگذار در صنعت قطعه‌سازی تبدیل شود.