افت بیش از 10 متری تراز آب زیرزمینی آبخوان‌های آبرفتی کشور در بلندمدت
مدیرکل دفتر اطلاعات و داده های آب کشور گفت: متأسفانه توسعه اجتماعی و اقتصادی ایران در دهه‌های اخیر باعث کاهش ذخایر آب زیرزمینی کشور شده، بطوریکه تراز آب زیرزمینی آبخوان‌های آبرفتی کشور در بلند مدت بالغ بر 10.88 متر و بطور متوسط سالانه 0.4 متر افت داشته و این افت باعث کاهش حجم مخازن آبرفتی به میزان بالغ بر139.7 و بطور متوسط سالانه 4.7 میلیارد متر مکعب شده است.
به گزارش ایلنا از وزارت نیرو، "فیروز قاسم‌زاده" با اعلام این خبر افزود: متوسط کسر مخزن سالانه آبخوان‌های آبرفتی کشور در سال آبی 00-1399 که یک سال بسیار کم‌آب بود، بیش از 7.1 میلیارد متر مکعب بوده است.
وی با اشاره به پیامدهای افت سطح آب زیرزمینی اظهار کرد: خشک شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها، از بین رفتن پوشش گیاهی، افزایش گرد و خاک، فرونشست زمین، ایجاد فروچاله‌ها و شکاف‌های طولانی در دشت‌ها و شور شدن آب زیرزمینی در این مناطق از پیامدهای جدی افت سطح آب‌های زیرزمینی خواهد بود.
قاسم‌زاده تصریح کرد: بررسی منطقه‌ای تغییرات سطح آب و حجم مخازن آبرفتی گویای آن است که نواحی غرب و تاحدی شمال و شمال غرب کشور و فلات مرکزی و نوار شرق که وسیع‌ترین و ضخیم‌ترین پهنه‌های آبرفتی را در برگرفته و بیشترین سهم برداشت از منابع آب زیرزمینی را دارد، همچنان با تشدید افت سطح آب و کسری مخزن همراه است.
وی عنوان کرد: متأسفانه آثار منفی افت آب‌های زیرزمینی باعث نابودی آبخوان‌های کشور میشود و احیای آنها را نیز دچار مشکل می‌نماید، بطوریکه فرونشست زمین علاوه بر خسارت‌هایی که به زیرساخت‌ها و ابنیه وارد می‌کند، تراکم لایه‌های خاک و کاهش تخلخل آن را باعث شده و در نهایت منجر به از بین رفتن ظرفیت ذخیره آب در آبخوان و عدم امکان ذخیره آب در سفره آب زیرزمینی میشود.
قاسم‌زاده با بیان اینکه منابع آب زیرزمینی به‌عنوان ذخایر استراتژیک و ارزشمندی هستند که شکل‌گیری آنها طی سالیان طولانی صورت می‌پذیرد، افزود: در اقلیم‌های با محدودیت دسترسی به منابع آبی نظیر اقلیم خشک و نیمه خشک کشورمان، وابستگی به منابع آب زیرزمینی بالاست و عدم تعادل در این ذخایر خدادادی می‌تواند باعث بروز مشکلات و تنش‌های آبی جدی شود.
وی خاطرنشان کرد: در کنار روند کاهشی بارش کشور، روند افزایشی دما باعث افزایش تبخیر و کاهش سهم بارش‌های مؤثر شده که شرایط مذکور در کنار تغییرات عوامل اجتماعی و اقتصادی در طول سال‌های گذشته و همچنین اتخاذ نشدن تصمیم‌های متناسب با شرایط کم‌آبی، باعث تغذیه نشدن مناسب و افت تراز آب زیرزمینی شده و همین امر باعث محدودیت منابع آب در دسترس و ضعیف‌تر شدن آبخوان‌ها میشود.
قاسم زاده با اشاره به اقدامات انجام یافته در قالب طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی تصریح کرد: فعالیت‌های مهمی در حوزه انسداد چاه‌های غیرمجاز، تجهیز چاه‌ها به ابزار اندازه‌گیری، جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز، اجرای پروژه‌های تغذیه مصنوعی و فرهنگسازی انجام شده که ضرورت دارد به‌منظور جلوگیری از افت بیشتر آبخوان‌ها، ضمن تداوم فعالیت‌های فوق‌الذکر، با آگاهی‌رسانی، جلب مشارکت ذی‌نفعان و پرهیز از رفتارهای اسراف‌گرایانه در جهت بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی گام برداریم.
