خاتم شیراز در مسیر احیای شکوه تاریخی خود/ برگزای نخستین نمایشگاه تخصصی خاتم، فرصتی تازه برای هنرمندان شیرازی
هنر خاتم، نماد اصالت و ظرافت صنایعدستی فارس، پس از سالها غفلت و کاهش رونق، بار دیگر با برنامهریزیهای جامع ادارهکل میراث فرهنگی استان، مسیر بازگشت به جایگاه اصلی خود در عرصه ملی و بینالمللی را آغاز کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، این حرکت شامل تمرکز بر کیفیت آثار، حمایت از هنرمندان اصیل و برگزاری رویدادهای تخصصی برای معرفی ظرفیتهای این هنر-صنعت به بازار داخلی و جهانی است.
نخستین نمایشگاه تخصصی خاتم در شیراز، فرصتی برای نمایش توانمندی هنرمندان استان و معرفی آثار با ارزش این هنر سنتی به علاقهمندان و سرمایهگذاران خواهد بود.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی ادارهکل میراث فرهنگی فارس با اشاره به جایگاه هنر خاتم در این باره گفت: یکی از اقدامات جدی که استان فارس در حوزه خاتم دنبال میکند، برگزاری نمایشگاه تخصصی خاتم است که اسفندماه در شیراز برگزار خواهد شد. این نمایشگاه نخستین نمایشگاه تخصصی جدی خاتم در استان بهشمار میرود و میتواند زمینهساز اتفاقات مؤثر در این حوزه باشد.
مجید سلیمی امروز ۸ دی در نشست خبری با خبرنگاران با بیان اینکه اصفهان در سالهای اخیر از نظر تجاریسازی و حجم تولید در حوزه خاتم پیشتاز بوده، افزود: این پیشتازی بیشتر جنبه تجاری داشته و در برخی موارد به کیفیت و اعتبار جهانی هنر خاتم لطمه وارد کرده است. خاتم در گذشته کالایی سرمایهای محسوب میشد و بهدلیل ارزش هنری بالا، جایگاه ویژهای داشت، اما بهتدریج به یک کالای صرفاً تجاری تبدیل شد.
وی با تأکید بر اینکه مزیت اصلی خاتم شیراز همچنان کیفیت بالای آن است، تصریح کرد: تعصب و دقت هنرمندان شیرازی باعث شده کیفیت خاتم این شهر حفظ شود. اگرچه فروش آثار ارزانتر بیشتر است، اما خاتم اصیل شیراز همچنان مشتری خاص خود را دارد و جایگاه کیفی آن پابرجاست.
معاون صنایعدستی فارس خاطرنشان کرد: خاتم شیراز هم ثبت ملی شده و هم ثبت بینالمللی نشان جغرافیایی دارد که این موضوع یک پشتوانه مهم برای احیای برند خاتم شیراز است. با این حال، برای بازگرداندن جایگاه این هنر در سطح ملی و بینالمللی، نیاز به برنامهریزی، تلاش مستمر و رویدادهای تخصصی وجود دارد.
وی افزود: اگر خاتم بیکیفیت وارد بازار شود، ممکن است برای همیشه از سبد خرید تجار حذف شود و این موضوع آسیب جدی به این هنر وارد میکند. هدف ما این است که با تمرکز بر کیفیت و تقویت برند خاتم شیراز، زمینه رونق دوباره این هنر-صنعت اصیل را فراهم کنیم.
حرکت صنایعدستی فارس بر مدار آموزش، تخصصگرایی و احیای برندهای بومی
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی ادارهکل میراث فرهنگی فارس با تشریح جایگاه تاریخی صنایعدستی، بر نقش محوری آموزش، تخصصگرایی در نمایشگاهها و احیای برندهای اصیل بومی تأکید کرد.
سلیمی با اشاره به اینکه پیش از انقلاب صنعتی، بخش عمده تولیدات مورد استفاده شهرها، روستاها و عشایر در زمره صنایعدستی قرار داشت، اظهار داشت: با ورود انقلاب صنعتی، بسیاری از این صنایع بهتدریج کمرونق یا منسوخ شدند و همین امر ضرورت ایجاد ساختاری تخصصی برای حفظ، احیا، توسعه و صیانت از این هنر-صنعتهای ریشهدار در فرهنگ مناطق مختلف را ایجاب کرد. بر همین اساس، معاونت صنایعدستی و هنرهای سنتی در مجموعه میراث فرهنگی شکل گرفت.
وی مهمترین بخش این معاونت را حوزه آموزش دانست و افزود: حفظ و احیای رشتههای صنایعدستی و نجات آنها از خطر نابودی، بدون آموزش ممکن نیست. این مرکز امروز با حفظ کاربری، به مرکز آموزشی تبدیل شده است.
به گفته وی، با ورود مدیرکل میراث فرهنگی فارس، طرح ایجاد مکتبخانه هنرهای سنتی و صنایعدستی شایسته در دستور کار قرار گرفته و این طرح در کمیته فنی استان در حال بررسی است. طرح توسعهای مذکور با هدف اتصال مرکز آموزش به دانشگاه هنر و دانشگاه شیراز از یکسو و پیوند آن با بازار هنر شیراز از سوی دیگر، شکلگیری یک مثلث آموزشی، دانشگاهی و بازارمحور را دنبال میکند تا زمینه توانمندسازی دانشآموختگان و توسعه و ترویج صنایعدستی بومی استان و حتی جنوب کشور فراهم شود. این طرح با همراهی مشاوران دانشگاهی و با انطباق بر برنامه پنجساله هفتم توسعه و اهداف کلان کشور در حال تکمیل است.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی ادارهکل میراث فرهنگی فارس در ادامه، ساختار این معاونت را متشکل از بخشهای آموزش، توسعه و ترویج، حمایت از تولید، و صادرات و بازرگانی عنوان کرد و توضیح داد: بخش توسعه و ترویج شامل همایشها، نشستهای تخصصی، جشنوارهها، رویدادهایی مانند نشان ملی مرغوبیت و جشنواره فجر و همچنین پیگیری اعطای درجه هنری به پیشکسوتان است.
سلیمی گفت: بخش حمایت از تولید نیز وظیفه نظارت بر کارگاهها، هدایت تسهیلات بانکی، صدور مجوزهای چهارگانه و رصد فعالیت تولیدکنندگان را بر عهده دارد. در بخش صادرات و بازرگانی نیز صدور و نظارت بر مجوزهای فروشگاهی، خانههای صنایعدستی و برنامهریزی نمایشگاههای ملی و بینالمللی دنبال میشود.
وی از تغییر رویکرد ادارهکل در برگزاری نمایشگاهها خبر داد و گفت: سیاست جدید، برگزاری نمایشگاههای تخصصی است. نخستین نمایشگاه تخصصی حصیربافی ماه گذشته در شهرستان مهر با استقبال گسترده همراه بود و بهار سال آینده نیز نمایشگاه تخصصی دستبافتههای داری و غیرداری با هدف پوشش زنجیره کامل تولید از نخریسی و رنگرزی تا انواع گلیم و دستبافتهها برگزار میشود.
سلیمی تأکید کرد: پس از هر نمایشگاه تخصصی، کارگروه تخصصی آن رشته تشکیل و برنامهها بهصورت مدون و تا سال آینده پیگیری میشود تا فعالیتها مقطعی نباشد. این رویکرد به دلیل ضرورت برندسازی حرفهای و ارائه گزارش دقیق از وضعیت هر رشته انتخاب شده است.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی ادارهکل میراث فرهنگی فارس با اشاره به ظرفیتهای استان گفت: دستبافتههای داری بهعنوان یکی از نخستین ظرفیتهای صنایعدستی فارس در رأس برنامهها قرار دارد و هماکنون نیز آثاری از گلیمهای دارای نشان ملی مرغوبیت در بازار هنر شیراز به نمایش گذاشته شده است.
وی ادامه داد: در استان فارس نزدیک به ۱۵ هزار مجوز رسمی صنایعدستی ثبت شده که با احتساب شبکه گسترده تولید، بیش از ۱۰۰ هزار نفر در این حوزه فعال هستند و در دورههای رونق، این عدد به مراتب افزایش مییابد.
سلیمی درباره دبیرخانه شهر جهانی صنایعدستی شیراز توضیح داد: وظایف تعریفشده برای این دبیرخانه با محوریت شهرداری در حال انجام است که از جمله آن میتوان به نصب سردیس پیشکسوتان، اقدامات زیباسازی و حضور فعال در نمایشگاههای ملی و بینالمللی اشاره کرد.
وی با اشاره به چالشهای بازار هنر شیراز گفت: این مرکز بهعنوان یک مجموعه تازهتأسیس با مسئله کمبود بازدیدکننده مواجه است، اما برنامه اتصال بازار هنر، مرکز آموزش و دانشگاه میتواند به رونق هر سه بخش کمک کند. حمایت از تولیدکنندگان صنایعدستی، حتی در شرایط دشوار اقتصادی، از اولویتهای این معاونت است و برای آن برنامهریزی شده است.
معاون صنایعدستی فارس همچنین از معافیتهای مالیاتی هنرمندان خبر داد و گفت: تمامی تولیدکنندگان صنایعدستی استان در صورت مراجعه، با استناد قانونی از معافیتهای مالیاتی برخوردار میشوند.
وی در حوزه صادرات نیز به مشکلات ناشی از تحریمها و ثبت نشدن مبدأ تولید در آمارهای گمرکی اشاره کرد و افزود: بخش قابل توجهی از تولیدات دستبافتههای داری کشور در فارس انجام میشود، اما به دلیل ساختار غیرمتمرکز تولید و شیوههای صادرات، این ظرفیت در آمار رسمی منعکس نمیشود.
سلیمی در بخش دیگری از سخنان خود، پیشکسوتان را بزرگترین سرمایه صنایعدستی استان دانست و گفت: تکریم، توجه و حمایت از پیشکسوتان در دستور کار است و اقداماتی نظیر صدور کارت منزلت و اختصاص فضاهای رایگان برای فعالیت آنان انجام شده است.
وی با اشاره به هنر خاتم شیراز تأکید کرد: خاتم شیراز با وجود ثبت ملی و بینالمللی نشان جغرافیایی، نیازمند برنامهریزی جدی برای بازگشت به جایگاه شایسته خود در عرصه ملی و بینالمللی است و برگزاری نمایشگاه تخصصی خاتم، گام نخست در این مسیر خواهد بود.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی ادارهکل میراث فرهنگی فارس با اشاره به ظرفیت بالای پشم و تولیدات بومی عشایری استان گفت: کیفیت مواد اولیه و مهارتهای بومی فارس، همچنان مزیت رقابتی صنایعدستی استان است و با بهبود شرایط کلان، بهویژه در حوزه صادرات، میتوان به احیای شکوه گذشته این بخش امیدوار بود.
