ایلنا گزارش می‌دهد:
ابتدایی‌ترین مسائل در حوزه آلودگی هوا معلق مانده است
ماهیت آلایندگی‌ها و تعداد روزهای آلاینده نابهنجاری هوای اراک را رقم می‌زنند
شهر اراک به دلیل صنعتی بودن همواره با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند و در این میان آلودگی هوا یکی از مهمترین چالش‌های این شهر است. موضوعی که همواره دغدغه فعالان محیط‌زیستی، مردم و مسئولین بوده و هنوز هم این دغدغه‌ها تداوم دارد. اراک در مقوله ماهیت آلایندگی‌ها و تعداد روزهای آلاینده وضعیت نابهنجاری دارد و به زعم فعالان حوزه محیط‌زیست حتی ابتدایی‌ترین مسائل در حوزه آلودگی هوا معلق مانده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، فعالان محیط‌زیستی معتقدند که بازنگری جدی در مباحث مدیریتی حوزه آلودگی هوای اراک از ضروری‌ترین مسائلی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. باید مهمترین عوامل ایجاد آلایندگی در شهر اراک مدیریت شوند و مورد پالایش آنلاین قرار گیرند. ریزگردها و صنایع از مهمترین منابعی هستند که سبب ایجاد آلایندگی‌ها در هوای شهر اراک هستند. اجرای قانون هوای پاک همواره دغدغه فعالان حوزه محیط‌زیست و مسئولین بوده و باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
اراک همواره از سوی آلایندگی‌های هوا وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کند
رئیس هیئت‌مدیره شبکه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی استان مرکزی با اشاره به بحران آب در این استان، گفت: شهر اراک به عنوان یکی از شهرهای آلاینده‌ای که همواره از سوی آلایندگی‌های هوا آسیب‌های بسیار جدی دیده و هر روز وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کند، نیازمند یک بازنگری جدی در مباحث مدیریتی حوزه آلودگی هوا است. یکی از مهمترین این موارد بحث روزهای آلاینده است. روزهای آلاینده در بین کلانشهرها یکی از موارد مهم در تخصیص بودجه و اعتبارات از سوی سطوح ملی است.
سیاوش آقاخانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: یکی از مبانی مهمی که سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان معیار ارزیابی وضعیت شهرها مورد توجه قرار می‌دهد، بحث تعداد روزهای آلاینده شهرها است. البته بحث نوع و ماهیت آلایندگی‌ها نیز در کنار روز تعداد روزهای آینده بسیار مهم است. در این راستا متأسفانه مقوله نوع و ماهیت آلایندگی‌ها و مقوله تعداد روزهای آلاینده، وضعیت نابهنجاری را در هوای شهر اراک رقم می‌زنند. موضوعی که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.
وی به مقوله تعداد روزهای آلاینده به عنوان یکی از موضوعات مهم در ارزیابی‌ها شهرها اشاره کرده و ادامه داد: در مورد تعداد روزهای آینده که بر مبنای آلاینده‌های عمومی یک شهر محاسبه می‌شود، شهر اراک متأسفانه به دلیل ضعف عملکرد گذشته مدیران دچار چالش‌های اساسی است. در این حوزه حتی در ابتدایی‌ترین مسائل پیش‌بینی و پیشگیری حوزه آلودگی‌های هوا که در اصل اعلام و تعیین روزهای آلاینده است، درگیری و مشکل داریم و ابتدایی‌ترین مسائل در حوزه آلودگی هوا معلق مانده است.
ریزگردها و صنایع مهمترین عوامل ایجاد آلایندگی در اراک
رئیس هیئت‌مدیره شبکه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی استان مرکزی اظهار داشت: اگر نگاهی به وضعیت کلانشهرهای آلاینده کشور بیندازید، خواهید دید که شهر اراک انواع مختلف آلاینده‌ها را در خود جای داده است. از یک سو ریزگردها به علت کانون‌های فرسایش بادی حوزه تالاب میقان و همچنین کانون فرسایش بادی حوزه قم، وضعیت آلایندگی هوا را در شهر اراک تحت تأثیر قرار می‌دهد. از سوی دیگر مسئله صنایع عظیمی که در اطراف اراک قرار دارد بر وضعیت آلایندگی این شهر می‌افزاید.
آقاخانی تصریح کرد: بر این اساس از یک سو آلاینده‌های عمومی شهرهای دیگر و از سوی دیگر آلاینده‌های اختصاصی مربوط به شهر اراک را در این شهر مشاهده کرده و تجربه می‌کنیم. آلاینده‌هایی مانند آلاینده‌های خانواده فلوراید، آلاینده‌های نفتی، کربن‌های چند حلقوی، آلاینده‌های بنزن‌ها و ... که ناشی از صنایع نفتی هستند، بر آلودگی هوای اراک تأثیرگذارند. اگر این آلاینده‌های اختصاصی به وضعیت آمار آلایندگی شهر اراک اضافه شود وضعیت اراک در صدر شهرهای آلاینده کشور قرار می‌گیرد.
وی بیان داشت: موضوع دیگری که وجود دارد، اختلاف پروتکلی است که بین اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست و دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی در تعریف روزهای آلاینده وجود دارد. این اختلاف پروتکل‌ها مبنی بر این است که یکی از این دستگاه‌ها سنجش آلاینده‌ها را به صورت 24 ساعته و دستگاه دیگر این سنجش‌ها را به صورت 12 ساعته اندازه‌گیری می‌کند. این موارد سبب شده تا در بحث وظایف قانونی خود در حوزه شبکه و وضعیت پروتکل‌ها، مسائل حل نشده بسیاری داشته باشیم که جای تأسف دارد.
کم‌کاری‌هایی سازمان محیط‌زیست در سال‌های گذشته
رئیس هیئت‌مدیره شبکه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی استان مرکزی به کم‌کاری دستگاه‌های متولی اشاره داشته و تأکید کرد: متأسفانه در سال‌های گذشته سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان متولی سنجش روزهای آلاینده، در بخش‌های مختلف کم‌کاری‌هایی داشت. یکی از این کم‌کاری‌ها در مورد سنجنده‌های موجود است. مواردی مانند پراکنش نامناسب این سنجنده‌ها، کالیبراسیون نبودن، تکمیل نبودن سنجنده‌های ایستگاه‌های حداقلی موجود از مهمترین مواردی است که نشان‌دهنده این کم‌کاری‌ها است.
آقاخانی به دیگر مواردی که در حوزه سنجنده‌ها وجود دارد اشاره کرده و ابراز داشت: خرید سنجنده‌ها در دوره‌های مختلف با دقت‌های متعدد و آمارهای ناهمگون این سنجنده‌ها، سبب شده است تا شبکه فعلی کاهش آلودگی هوا کارآمدی خود را از دست بدهد و آمارهای متناقضی و نادرستی را ارائه دهد و نتواند مبنای تصمیمات مهم و صحیح در این حوزه باشد. نقش شهرداری در راه‌اندازی شبکه پایش آنلاین بسیار مهم و پررنگ است. موضوعی که وظیفه شهرداری در راه‌اندازی شبکه سنجش آلودگی هوا است.
وی اضافه کرد: در این راستا می‌توان با راه‌اندازی مرکز کنترل و کیفیت آلودگی هوا و همچنین شبکه پایش آلودگی هوا در شهر اراک از محل عوارض آلودگی شهرداری‌ها، از بودجه سهم دریافت کرد. متأسفانه در شهر اراک از تعداد ۵ ایستگاهی که تعهد شده تنها یک ایستگاه راه‌اندازی شده که آن هم آمار دقیقی ارائه نمی‌دهد. شهرداری‌های دیگر نیز باید از محل عوارض آلودگی خود اقدام به راه‌اندازی شبکه پایش آلودگی هوا کنند. اما متأسفانه در شهرهای دیگر استان هیچ دستگاهی راه‌اندازی نشده است.
اجرای قانون هوای پاک و پایش آنلاین صنایع مهمترین موضوعات حوزه آلایندگی‌ها
رئیس هیئت‌مدیره شبکه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی استان مرکزی به آلایندگی‌های صنایع اشاره کرده و گفت: اجرای قانون هوای پاک و پایش آنلاین صنایع مهمترین موضوعات در حوزه آلایندگی‌ها هستند. متأسفانه صنایع شهر اراک در بازه زمانی سال‌های گذشته پایش آنلاین نشده‌اند و هنوز ایستگاه سنجش آلایندگی آنلاین را در محل استقرار خود راه‌اندازی نکردند. اقدام صنایع در نصب سنجنده‌های آنلاین بسیار ضروری است، اما بسیاری از این صنایع چنین اقدامی را انجام نداده‌اند و به شبکه متصل نشده‌اند.
آقاخانی افزود: صنایع آلاینده با هوشمندی تمام از زیر بار انجام تعهدات خود شانه خالی می‌کنند. به‌رغم اینکه بعضی از صنایع دستگاه سنجش را خریداری کرده‌اند، اما از موضوع فرار می‌کنند و دیتای کاملی از جانب آنها دریافت نمی‌شود که بخواهد مبنای سنجش‌های درست قرار بگیرد. صنایع می‌دانند که پایش آنلاین این واحدها باعث جرایم بیشتر و چالش‌های زیست‌محیطی برای آنها می‌شود. بر این اساس در این زمینه کم‌کاری می‌کنند و متأسفانه در این زمینه هم برخورد قاطع و قانونی با آنها انجام نشده است.
مجموعه‌ای از اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت برای کاهش آلاینده‌ها
استاندار مرکزی نیز در اظهاراتی با اشاره به تداوم مشکلات آلودگی هوا در شهرستان اراک و همچنین برخی دیگر از شهرستان‌های این استان، گفت: مجموعه‌ای از اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت برای کاهش آلاینده‌ها در دستور کار قرار گرفته و در این راستا لازم است تمامی دستگاه‌های اجرایی با اولویت‌بندی دقیق، مسئولیت‌های خود را اجرا کنند. پروژه‌های شهری و محیط‌زیستی در سال‌های گذشته عمدتاً مقطعی بوده و برخی از آنها نتوانسته‌اند اهداف اصلی را محقق کنند.
مهدی زندیه‌وکیلی افزود: بازنگری در طرح جامع شهری در اولویت اقدامات استان مرکزی قرار گرفته و باید با نگاه کارشناسی و واقع‌بینانه مورد پیگیری قرار گیرد. در روزهای اخیر با وقوع سکون هوا، بسیاری از شهرهای کشور دچار افزایش آلایندگی شده‌اند، اما اقدامات انجام‌شده در استان مرکزی موجب شد شاخص‌ها به سطح بحرانی نرسد. آلودگی هوا تنها با تعطیلی مقطعی رفع نمی‌شود، چرا که هر تعطیلی علاوه بر هزینه‌های اجتماعی، خسارت مستقیم بر فعالیت‌های اقتصادی و خدماتی وارد می‌کند.
وی به فعالیت برخی معادن در مسیر کانون‌های ریزگردها اشاره کرده و ادامه داد: تأکید جدی استان مرکزی این است که بهره‌برداری از چند معدن سنگ لاشه که ارزش معدنی قابل‌توجهی ندارند و تنها موجب ایجاد گردوغبار می‌شوند، تا پایان اسفند ماه سال جاری متوقف شود. این معادن در بازه زمانی روزهای اخیر با فعالیت خود ریزگرد قابل‌توجهی در مناطق مسکونی ایجاد کرده‌اند و ادامه روند فعالیتی آنها به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. در این راستا باید تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود و اقدامات لازم اجرایی گردد.
استاندار مرکزی اظهار داشت: با وجود دشواری‌ها، پیگیری‌های مستمر استان مرکزی باعث شد برای نخستین‌بار ماسک‌های استاندارد برای نیروهای عملیاتی توزیع و شرایط تأمین سوخت پاک در برخی واحدها بهبود یابد. همچنین خواستار دستگاه‌های اجرایی مسئول باید نسبت به کودکان، سالمندان و گروه‌های حساس توجه ویژه داشته باشند. در حوزه سلامت عمومی، هیچ‌گاه نباید تصور کنیم مشکل آلودگی هوا به طور کامل پایان یافته است. این موضوع نیازمند اقدامات مستمر و مدیریت چند منشاء است.
