شهر اراک نیازمند یک بازنگری جدی در مباحث مدیریتی آلودگی هوا است

سیاوش آقاخانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: یکی از مبانی مهمی که سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان معیار ارزیابی وضعیت شهرها مورد توجه قرار می‌دهد، بحث تعداد روزهای آلاینده شهرها است. البته بحث نوع و ماهیت آلایندگی‌ها نیز در کنار  تعداد روزهای آینده بسیار مهم است. در این راستا متأسفانه شهر اراک در هر 2 مقوله چه به لحاظ نوع و ماهیت آلایندگی و چه به لحاظ تعداد روزهای آلاینده، وضعیت نابهنجاری دارد. موضوعی که باید بیش از پیش به آن توجه شود.

وی به مقوله تعداد روزهای آلاینده به عنوان یکی از موضوعات مهم در ارزیابی‌ها شهرها اشاره کرده و ادامه داد: در مورد تعداد روزهای آینده که بر مبنای آلاینده‌های عمومی یک شهر محاسبه می‌شود، شهر اراک متأسفانه به دلیل ضعف عملکرد گذشته مدیران دچار چالش‌های اساسی است. در این حوزه حتی در ابتدایی‌ترین مسائل پیش‌بینی و پیشگیری حوزه آلودگی‌های هوا که در اصل اعلام و تعیین روزهای آلاینده است، درگیری و مشکل داریم و ابتدایی‌ترین مسائل در حوزه آلودگی هوا معلق مانده است.

ریزگردها و صنایع از مهمترین عوامل ایجاد آلایندگی در شهر اراک

رئیس هیئت‌مدیره شبکه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی استان مرکزی اظهار داشت: اگر نگاهی به وضعیت کلانشهرهای آلاینده کشور بیندازید، خواهید دید که شهر اراک انواع مختلف آلاینده‌ها را در خود جای داده است. از یک سو ریزگردها به علت کانون‌های فرسایش بادی حوزه تالاب میقان و همچنین کانون فرسایش بادی حوزه قم، وضعیت آلایندگی هوا را در شهر اراک تحت تأثیر قرار می‌دهد. از سوی دیگر مسئله صنایع عظیمی که در اطراف اراک قرار دارد بر وضعیت آلایندگی این شهر می‌افزاید.

آقاخانی تصریح کرد: بر این اساس از یک سو آلاینده‌های عمومی شهرهای دیگر و از سوی دیگر آلاینده‌های اختصاصی مربوط به شهر اراک را در این شهر مشاهده کرده و تجربه می‌کنیم. آلاینده‌هایی مانند آلاینده‌های خانواده فلوراید، آلاینده‌های نفتی، کربن‌های چند حلقوی، آلاینده‌های بنزن‌ها و ... که ناشی از صنایع نفتی هستند، بر آلودگی هوای اراک تأثیر گذارند. اگر این آلاینده‌های اختصاصی به وضعیت آمار آلایندگی شهر اراک اضافه شود وضعیت اراک در صدر شهرهای آلاینده کشور قرار می‌گیرد.

وی بیان داشت: موضوع دیگری که وجود دارد، اختلاف پروتکلی است که بین اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست و دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی در تعریف روزهای آلاینده وجود دارد. این اختلاف پروتکل‌ها مبنی بر این است که یکی از این دستگاه‌ها سنجش آلاینده‌ها را به صورت 24 ساعته و دستگاه دیگر این سنجش‌ها را به صورت ۱۲ ساعته اندازه‌گیری می‌کند. این موارد سبب شده تا در بحث وظایف قانونی خود در حوزه شبکه و وضعیت پروتکل‌ها، مسائل حل نشده بسیاری داشته باشیم که جای تأسف دارد.

محیط‌زیست به عنوان متولی سنجش روزهای آلاینده، در بخش‌های مختلف کم‌کاری‌هایی داشت

رئیس هیئت‌مدیره شبکه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی استان مرکزی به کم‌کاری دستگاه‌های متولی اشاره داشته و تأکید کرد: متأسفانه در سال‌های گذشته سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان متولی سنجش روزهای آلاینده، در بخش‌های مختلف کم‌کاری‌هایی داشت. یکی از این کم‌کاری‌ها در مورد سنجنده‌های موجود است. مواردی مانند پراکنش نامناسب این سنجنده‌ها، کالیبراسیون نبودن، تکمیل نبودن سنجنده‌های ایستگاه‌های حداقلی موجود از مهمترین مواردی است که نشان‌دهنده این کم‌کاری‌ها است.  

آقاخانی به دیگر مواردی که در حوزه سنجنده‌ها وجود دارد اشاره کرده و ابراز داشت: خرید سنجنده‌ها در دوره‌های مختلف با دقت‌های متعدد و آمارهای ناهمگون این سنجنده‌ها، سبب شده است تا شبکه فعلی کاهش آلودگی هوا کارآمدی خود را از دست بدهد و آمارهای متناقضی و نادرستی را ارائه دهد و نتواند مبنای تصمیمات مهم و صحیح در این حوزه باشد. نقش شهرداری در راه‌اندازی شبکه پایش آنلاین بسیار مهم و پررنگ است. موضوعی که وظیفه شهرداری در راه‌اندازی شبکه سنجش آلودگی هوا است.

وی اضافه کرد: در این راستا می‌توان با راه‌اندازی مرکز کنترل و کیفیت آلودگی هوا و همچنین شبکه پایش آلودگی هوا در شهر اراک از محل عوارض آلودگی شهرداری‌ها، از بودجه سهم دریافت کرد. متأسفانه در شهر اراک از تعداد ۵ ایستگاهی که تعهد شده تنها یه ایستگاه راه‌اندازی شده که آن هم آمار دقیقی ارائه نمی‌دهد. شهرداری‌های دیگر نیز باید از محل عوارض آلودگی خود اقدام به راه‌اندازی شبکه پایش آلودگی هوا کنند. اما متأسفانه در شهرهای دیگر استان هیچ دستگاهی راه‌اندازی نشده است.

مسئله بعدی موضوع اجرای قانون هوای پاک و پایش آنلاین صنایع است

رئیس هیئت‌مدیره شبکه محیط‌زیست و منابع‌طبیعی استان مرکزی به آلایندگی‌های صنایع اشاره کرده و گفت: مسئله بعدی در حوزه آلایندگی‌ها، موضوع اجرای قانون هوای پاک و پایش آنلاین صنایع است. متأسفانه صنایع شهر اراک در بازه زمانی سال‌های گذشته پایش آنلاین نشده‌اند و هنوز ایستگاه سنجش آلایندگی آنلاین را در محل استقرار خود راه‌اندازی نکردند. اقدام صنایع در نصب سنجنده‌های آنلاین بسیار ضروری است، اما بسیاری از این صنایع چنین اقدامی را انجام نداده‌اند و به شبکه متصل نشده‌اند.

آقاخانی افزود: صنایع آلاینده با هوشمندی تمام از زیر بار انجام تعهدات خود شانه خالی می‌کنند. به‌رغم اینکه بعضی از صنایع دستگاه سنجش را خریداری کرده‌اند، اما از موضوع فرار می‌کنند و دیتای کاملی از جانب آنها دریافت نمی‌شود که بخواهد مبنای سنجش‌های درست قرار بگیرد. صنایع می‌دانند که پایش آنلاین این واحدها باعث جرایم بیشتر و چالش‌های زیست‌محیطی برای آنها می‌شود. بر این اساس در این زمینه کم‌کاری می‌کنند و متأسفانه در این زمینه هم برخورد قاطع و قانونی با آنها انجام نشده است.