ایلنا گزارش می دهد؛
کردستان، دیاری پرآب که تشنه مانده است / خشکسالی؛ تهدیدی چند بُعدی برای زیست بوم و معیشت مردم
استان کردستان، با طبیعت چشم‌نواز، کوهستان‌های سر به فلک کشیده و منابع آبی غنی، همواره در زمره مناطق پرآب و سرسبز کشور شناخته می‌شده است. اما متأسفانه در سال‌های اخیر، این چهره آشنا دستخوش تغییراتی نگران‌کننده شده است؛ تغییراتی که ناشی از خشکسالی‌های مکرر، کاهش بارش‌ها، افزایش دما و پیامدهای ملموس تغییرات اقلیمی است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، استان کردستان که به‌واسطه اقلیم کوهستانی، چشمه‌سارهای جوشان و طبیعت سرسبز خود همواره به‌عنوان یکی از مناطق برخوردار از منابع آبی در کشور شناخته می‌شد، در سال‌های اخیر با تهدیدی جدی و روبه‌افزایش به نام خشکسالی مواجه شده است. پدیده‌ای که بر اثر کاهش نزولات جوی، افزایش میانگین دما و ناهنجاری‌های اقلیمی، سیمای آبی این منطقه را به‌تدریج دستخوش دگرگونی کرده است.
این وضعیت بحرانی، پیامدهای گسترده‌ای را در ابعاد مختلف زندگی ساکنان استان برجای گذاشته و چالش‌هایی عمیق در حوزه تأمین آب شرب، استمرار فعالیت‌های کشاورزی و حفظ زیست‌بوم منطقه به‌وجود آورده است.
فشار مضاعف بر منابع محدود آبی
خشکسالی و تغییرات اقلیمی، تأثیرات مستقیم و غیرقابل انکاری بر منابع آبی سطحی و زیرزمینی استان برجای گذاشته است. افت سطح آب رودخانه‌ها، کاهش شدید روان‌آب‌ها و کاهش دبی چشمه‌ها، منابع سنتی تأمین آب در بسیاری از نقاط را با اختلال مواجه کرده‌اند. به دنبال این تحولات، زندگی روزمره شهروندان، خصوصاً در مناطق روستایی، با مشکلاتی نظیر قطعی‌های مکرر آب، وابستگی به تانکرهای سیار و کاهش کیفیت آب مواجه شده است.
کشاورزی در معرض آسیب جدی
در بخش کشاورزی، که یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد محلی در کردستان به شمار می‌رود، کاهش منابع آبی باعث افت عملکرد تولیدی و اقتصادی شده است. کمبود آب آبیاری، فرسایش خاک، و نابودی برخی محصولات زراعی، نه‌تنها معیشت هزاران کشاورز را به خطر انداخته، بلکه امنیت غذایی منطقه را نیز با چالش مواجه ساخته است.
تخریب زیست‌محیطی؛ از بین رفتن منابع طبیعی و تنوع زیستی
خشکسالی‌های پیاپی، پیامدهای مخربی نیز برای محیط زیست استان به‌همراه داشته است. خشکی تالاب‌ها، کاهش سطح آب دریاچه‌ها و نابودی مراتع، به کاهش تنوع زیستی، مهاجرت گونه‌های جانوری، و بروز نابسامانی‌های اکولوژیکی منجر شده است. این روند در بلندمدت می‌تواند تعادل طبیعی منطقه را بر هم زند و موجب بروز بحران‌های زیست‌محیطی ثانویه شود.
بحران آب در کردستان به مرحله هشدار رسیده است
محمد فرهاد، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان کردستان، در گفت و گو با خبرنگار ایلنا،با ابراز نگرانی شدید از وضعیت موجود منابع آبی در استان، بر لزوم نگاه ویژه دولت و تسریع در تخصیص اعتبارات برای رفع بحران آبرسانی در مناطق مختلف استان تأکید کرد.
وی با تشریح جزئیات و آمارهای مرتبط با پوشش خدمات آبرسانی در استان، وضعیت فعلی را نامطلوب و نگران‌کننده توصیف کرد و گفت: به رغم تلاش‌های صورت‌گرفته در سال‌های اخیر، استان کردستان همچنان با کمبود شدید منابع آبی روبرو است و بخش بزرگی از جمعیت روستایی و حتی شهری، از دسترسی پایدار به آب شرب بهداشتی محروم هستند.
پوشش ناقص در مناطق روستایی و شهری
فرهاد در ادامه با اشاره به ترکیب جمعیتی استان، اظهار داشت: حدود ۳۰ درصد از جمعیت کردستان در روستاها سکونت دارند. این در حالی است که میانگین روستاهای برخوردار از آب شرب در سطح کشور به ۸۶ درصد می‌رسد، اما در کردستان این رقم تنها ۸۱ درصد است. این تفاوت آماری بیانگر آن است که بخشی از جمعیت استان هنوز از خدمات پایدار آبرسانی بی‌بهره‌اند.
وی همچنین به وضعیت شهر سنندج اشاره کرد و افزود: در حال حاضر، ۹ درصد از مناطق شهری سنندج با عقب‌ماندگی در پوشش شبکه آبرسانی مواجه هستند که بدون تأمین منابع مالی جدید، امکان جبران آن وجود ندارد.
تخصیص ناکافی بودجه و نیاز فوری به منابع جدید
مدیرعامل شرکت آبفای کردستان گفت: در بازه زمانی سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳، مجموع اعتبارات مصوب برای پروژه‌های آبرسانی در استان ۱۸۰۰ میلیارد تومان بوده است، اما از این رقم تنها ۱۲۰۰ میلیارد تومان به‌طور واقعی تخصیص یافته که نشان‌دهنده شکاف جدی میان مصوب و تحقق‌یافته است.
نیاز فوری به ۴۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل پروژه‌های آبرسانی
فرهاد ادامه داد: براساس برآوردهای کارشناسی، رفع کامل معضلات و نواقص شبکه آبرسانی در سطح استان، به رقمی بالغ بر ۴۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
فرهاد تأکید کرد: شهر سنندج به‌طور خاص به احداث تصفیه‌خانه شماره ۳ نیاز دارد که تاکنون هیچ‌گونه اقدام جدی برای آغاز عملیات اجرایی آن صورت نگرفته است.
طرح جهاد آبرسانی؛ نقطه امید اما نیازمند پشتیبانی
فرهاد در بخشی دیگر از سخنان خود به طرح جهاد آبرسانی اشاره کرد و اظهار داشت: این طرح از ابتدای سال ۱۴۰۱ با مشارکت قرارگاه امام حسن مجتبی (ع)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج سازندگی آغاز شده است و هدف آن تأمین آب شرب بهداشتی برای ۱۶۹ روستای استان است.
آمار دقیق روستاهای تحت پوشش و فاقد خدمات
فرهاد خاطرنشان کرد: در مجموع، استان کردستان دارای یک هزار و ۶۷۷ روستاست که از این تعداد، تنها یک هزار و ۴۷ روستا تحت پوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب قرار دارند. در نتیجه، ۶۳۰ روستا همچنان با مشکلات جدی در حوزه تأمین آب مواجه هستند و این وضعیت نیازمند تدابیر فوری، تصمیم‌گیری‌های بلندمدت و اجرای برنامه‌های هدفمند توسعه‌ای است.
درخواست از دولت برای اقدام فوری
مدیرعامل شرکت آبفای استان کردستان در پایان سخنان خود، از دولت خواست تا با اتخاذ تصمیمات راهبردی، تخصیص اعتبارات کافی، و تسریع در اجرای پروژه‌های نیمه‌تمام، اجازه ندهد بحران آب در کردستان به مرحله غیرقابل بازگشت برسد.
وی تأکید کرد: تأمین آب شرب سالم و پایدار، حق اولیه و غیرقابل انکار مردم استان است و نباید در سایه کم‌توجهی‌های مزمن، این حق از شهروندان سلب شود.
کردستان با کم‌آبی گسترده در بخش‌های شرب و کشاورزی مواجه است
سالار مرادی، نماینده مردم سنندج در مجلس شورای اسلامی، در گفت و گو با خبرنگار ایلنا،با اشاره به وضعیت نگران‌کننده منابع آبی در استان کردستان، از کم‌توجهی دستگاه‌های مسئول نسبت به تأمین آب شرب و کشاورزی برای مناطق شهری و به‌ویژه روستاهای استان انتقاد کرد و خواستار ورود فوری هیئت دولت به این موضوع شد.
وی با بیان اینکه استان کردستان برغم برخورداری از ۵ درصد منابع آبی کشور، همچنان در زمره مناطق دارای تنش آبی به شمار می‌رود، تصریح کرد:متأسفانه در حال حاضر بخش قابل توجهی از روستاها و مناطق کم‌برخوردار استان، با مشکلات جدی و مزمن در زمینه دسترسی به آب سالم و کافی برای مصارف شرب و نیز تأمین آب مورد نیاز بخش کشاورزی مواجه هستند؛ مشکلی که در صورت تداوم، می‌تواند مهاجرت، کاهش تولیدات کشاورزی و حتی خالی‌شدن سکونتگاه‌های روستایی را به‌دنبال داشته باشد.
مرادی خاطرنشان کرد:در حالی که مساحت کردستان تنها حدود ۲ درصد از مجموع وسعت کشور را تشکیل می‌دهد، اما میزان منابع آبی موجود در استان بیش از ۵ درصد از کل آب‌های کشور است. این موضوع به‌وضوح نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالقوه کردستان در حوزه تأمین آب است، اما متأسفانه به دلایل مختلف از جمله نبود مدیریت منسجم، عدم تخصیص عادلانه منابع، و ضعف زیرساخت‌های انتقال و ذخیره‌سازی، مردم استان از این منابع سهم واقعی و عادلانه خود را دریافت نمی‌کنند.
نماینده سنندج در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه آب نه‌فقط یک نیاز حیاتی، بلکه پایه و اساس توسعه پایدار در هر منطقه‌ای به شمار می‌رود، گفت:ممکن است در شرایطی بتوان با ضعف‌هایی نظیر کندی اینترنت، کمبود مراکز بهداشتی یا حتی محدودیت در زیرساخت‌های آموزشی کنار آمد، اما در فقدان آب، عملاً امکان ادامه حیات انسانی، فعالیت‌های تولیدی، و تداوم زندگی روزمره وجود نخواهد داشت.
وی با اشاره به قوانین مصوب در شورای عالی آب و سیاست‌های بالادستی کشور در زمینه مدیریت منابع آبی اظهار داشت: طبق اصول مصرح در قوانین و اسناد ملی، هر منطقه‌ای در کشور باید بتواند در گام نخست، نیازهای داخلی خود را از محل منابع آبی موجود در همان منطقه تأمین کند. بر این اساس، انتظار داریم دولت با ورود جدی و مسئولانه به مسئله، نسبت به تأمین نیازهای آبی کردستان اقدام فوری و مؤثر انجام دهد.»
سالار مرادی در پایان ضمن هشدار نسبت به پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی ناشی از ادامه این روند، خواستار آن شد که مشکل تأمین آب استان کردستان در دستور کار ویژه هیئت دولت و وزارت نیرو قرار گیرد و با اتخاذ تصمیمات عملی و اجرای طرح‌های زیرساختی، از گسترش بحران جلوگیری شود.
گزارش: بیتا اختیاری
