زمین لرزه ترکیه ارتباطی به زلزله خوی ندارد/میزان آمادگی مسئولان در برابر بلایای طبیعی کشور چقدر است؟ ایمنی در مقابله با حوادث،انجام کارهای نمایشی نیست

به گزارش خبرنگار ایلنا ، روز دوشنبه- 17 بهمن ماه- دو زمین لرزه به بزرگی 7.8 و چندین پس لرزه  ریشتری در جنوب شرقی ترکیه اتفاق افتاد که به گفته رجب طیب اردوغان رئیس جمهور آن شدیدترین زلزله در تاریخ ترکیه پس از زمین لرزه ارزنجان در سال 1939  است.

شدت دو لرزه اصلی  ترکیه به حدی است که در کشورهای اطراف و بنا به اعلام منابع رسمی در بسیاری از کشورهای همسایه  از جمله در  قبرس،‌  اردن،‌ لبنان،‌ سوریه،‌ عراق،‌ گرجستان  و ارمنستان هم احساس شد اما در ترکیه و سوریه با خسارات جانی و مالی بسیار توأم است. بنا به آخرین گزارش آفاد ( سازمان امدادرسانی رسمی ترکیه) آمار جان باختگان زلزله ترکیه به  بیش از 5 هزار و 400  نفر  رسید و در سوریه  هم تلفات انسانی به بالای یکهزار و 600 نفر می رسد . این زلزله تاکنون بیش از 21 هزار نفر مصدوم داشت و باعث ویرانی بیش از  6 هزار ساختمان در ترکیه شده است.

با وجود اینکه زمین شناسان تاکید دارند، دمای هوا هیچ تاثیری در لرزش زمین ندارد، مانند  زلزله 6.2 ریشتری ورزقان آذربایجان شرقی که در  تابستان 1391 اتفاق افتاد و منجر به کشته شدن 306 نفر شد ، این باور عامیانه که زلزله‌های سخت در فصل زمستان رخ می‌دهد پایه علمی ندارد، را قوت می بخشد. اما شدت زمین لرزه های تجربه شده در  هوای سرد  وقتی سرعت امداد رسانی را کندتر می کند، میزان استرس و نگرانی مردم را افزایش داده و بر میزان شدت بحران در دیدگاه عموم  می افزاید.

زمین لرزه ترکیه ارتباطی به زلزله خوی ندارد

مهدی بهیاری، دکترای زمین شناسی تبریز، در تشریح شرایط دو زلزله خوی و ترکیه به خبرنگار ایلنا می گوید: با توجه به اینکه زلزله های ترکیه روی گسل شرق آناتولی است ارتباطی به زمین لرزه خوی ندارد، ضمن اینکه گسل هایی که در خوی باعث زلزله شده امتداد لرز است و گسل ترکیه مولفه معکوس و مکانیسم های متفاوتی دارد، اما چیزی که در ترکیه اتفاق افتاده 2 زلزله به این بزرگی پشت سر هم شرایط ویژه و منحصربفردی دارد که در تاریخ زمین شناسی خواهد ماند و متاسفانه به زودی هم خاتمه نخواهد یافت قطعا پس لرزه های بزرگی خواهد داشت و رژیم گسل های شمال غرب ایران از کرمانشاه تا ماکو و تبریز و مرند و... را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

وی به شرایط مشابه زلزله سرپل ذهاب اشاره کرده و می گوید: با اینکه زلزله سر پل ذهاب از لحاظ بزرگی به مراتب کمتر بود اما تا ماهها بعد پس لرزه هایی با مقیاس های قابل توجه اتفاق می افتاد، قطعا پس لرزه های زلزله 7.8 ترکیه نیز در مقیاس 5 و 6 ادامه خواهد داشت، حداقل 6 – 7ماه زمان نیاز داریم تا منطقه به حالت عادی برسد اما اینکه در کدام منطقه و چه زمانی اتفاق خواهدافتاد نمی توان پیش بینی کرد.

وی اضافه می کند: اینکه برای زلزله زمان و مکان مشخص کنیم کاملا اقدامی غیرکارشناسی، غیرعلمی و غیرمنطقی است، اینکه کسی ادعای پیش بینی زلزله ترکیه را کرده، کاملا کذب است، این را هرکسی می تواند بگوید که روی گسل تبریز یا تهران دیر یا زود زلزله ای اتفاق خواهد افتاد اما این ادعاها  جز ایجاد تنش و اضطراب در مردم هیچ نتیجه ای ندارد.

بهیاری در رابطه با شرایط فعلی گسل تبریز اذعان داشت: با بررسی اعداد فعلا فعالیت گسل آرام است و فعالیت خاصی نبوده که نشان از خردلرزه یا حرکت غیرطبیعی باشد، ولی استنباط ما از روندی کلی است و تاریخ زمین شناسی نشان داده که وقتی لرزه ای بزرگ در منطقه اتفاق می افتد گسل های دیگر اطراف نیز تحت تاثیر قرار می گیرند.

این زمین شناس تبریزی، در تشریح شرایط کلی گسل تبریز می گوید: چیزی که مطالعات نشان می دهد بیشنه و بزرگی گسل تبریز در بالاترین مقیاس 6.9 برآورد می شود، یعنی براساس منابع بین المللی اگر گسل تبریز تمام تنش زمین را تخلیه کند در نهایت می تواند 6.9 ریشتر لرزه ایجاد کند، مقادیر دیگر از منابع مختلف و نامعتبر است، البته همین مقیاس را هم نمی توان نادیده گرفت و 6.9 ریشتر رقمی قابل توجه و قابل تامل است، اما اینکه چقدر آمادگی وجود دارد، باید مسئولان استانی و شهر تبریز پاسخگو باشند، که آیا آمادگی عملکرد و ساماندهی 500 هزار نفر را در لحظات بحرانی دارند؟

وی در پاسخ به برآورد میزان مقاومت ابنیه تبریز در مقابل زلزله می گوید: از رسانه ها می خواهم آرامش روانی مردم و جامعه را حفظ کنند، در حال حاضر اصلی ترین اقدام لازم آمادگی مسئولان و نظارت به عملکرد پیمانکاران است که بحث اصلی باید تمرکز روی آمادگی ستاد بحران باشد نه مقدار و محل لرزه، ایمنی در مقابله با  زلزله نباید در حد کارهای نمایشی و زنگ زلزله مدارس و جمع کردن دانش آموزان زیر میز و... باشد، بلکه باید بررسی کنیم که توانایی داریم در طول 24 ساعت 500 هزار چادر اسکان اضطراری هماهنگ و توزیع کنیم؟ چه میزان می توانیم آذوقه و معیشت اولیه مردم را تامین کنیم؟ آیا زیرساخت ارتباطی ما مناسب است و ارتباط مخابرات و اینترنت به اندازه کافی پایدار است که در صورت بحران ارتباط الکترونیکی مردم و سامانه ها و... قطع نشود؟

تبریز جزو شهرهای بافت فرسوده کشور

محمد عزتی، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تبریز نیز در تشریح مقاومت لرزه ای بناهای شهر تبریز می گوید: در دهه 80 با تصویب وزارت راه و شهرسازی براساس طرح بافت های فرسوده، با 3 شاخص تبریز جزو شهرهای بافت فرسوده کشور شناسایی شد که این سه شاخص ریزدانگی، نفوذناپذیری، ناپایداری، هستند.

به گفته عزتی بر این اساس، در تبریز 2 هزار و 400هکتار بافت فرسوده شناسایی و ثبت و در سال 85 نقشه بافت فرسوده تبریز ابلاغ شد.

وی اضافه می کند: در طرح جامع تبریز نیز حدود یک هزار و 100 هکتار بافت حاشیه نشین شناسایی و در طی سالهای اخیر به محدوده شهر تبریز الحاق شده اند، در مجموع حدود 3 هزار و 500 هکتار بافت فرسوده و حاشیه وجود دارد، که برخی از محلات قدیمی و تاریخی تبریز را شامل می شود که در دهه 40 تا 60 طبق آیین نامه های قدیمی ساخته شده اند و با علوم جدید و به روز مهندسی احتمال داده می شود مقابل زلزله های بالای 7  ریشتر مقاوم نباشند.

با این وجود نگرانی شهروندان وقتی کاهش می یابد و آرامش شهروندان بازمی گردد که از میزان آمادگی مسئولان مربوط و ستاد بحران اطمینان حاصل کنند.

در همه ایام سال آماده باش هستیم

محمدباقر هنربر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی، در گفت و گو با ایلنا  در رابطه با اقدامات این ستاد اظهار می کند: اعضای ستاد پیشگیری هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان برابر دستور استاندار همیشه در حال آماده باش به سر می برند و از آنجایی که استان ما به تبع موقعیت جغرافیایی کشور و منطقه خاورمیانه حادثه خیز است و با مخاطرات مختلفی تهدید می شود، اعضای ستاد در همه ایام سال آماده باش هستند.

وی می افزاید: از چند ماه قبل براساس دستور استاندار آذربایجان شرقی تمامی دستگاه های ذیربط در حال آماده باش کامل هستند، در عین حال هر دستگاه مکلف شده آمادگی کافی در راستای وظایف تخصصی خود را داشته باشد و گزارش عملکرد ارائه دهد.

هنربر در رابطه با تعیین تکلیف بناهای ناایمن شهر تبریز نیز اذعان داشت: براساس دستورالعمل ابلاغی کارگروه با بازدید 132 ساختمان، حدود 82 بنای ناایمن (از مجموع ساختمانهای تجاری، اداری، مسکونی و درمانی) بررسی و شناسایی شده و در سامانه منتک ( سامانه مدیریت و نظارت بر توسعه کشور) ثبت شده که باید نسبت به نوسازی و ایمن سازی آنها اقدام شود.

مدیرکل بحران استان  ادامه داد: اماکن اسکان اضطراری در صورت بروز حادثه پیش بینی شده، دستگاه های اجرایی با برگزاری مانور و کلاس های آموزشی وظایف تعیین شده در ستاد را به صورت پیگیر انجام می دهند.

محمدباقر هنربر در رابطه با میزان آمادگی ستاد بحران و اسکان اضطراری شهروندان در شرایط بروز حادثه می گوید: در مجموع 58 سالن چند منظوره در شهر تبریز در اولویت اول اسکان شرایط بحرانی داریم، که به سایر دستگاه ها هم تکلیف شده در مواقع بحران امکانات لازم را در اختیار ستاد بحران استان قرار دهند، همچنین شهرداری بالغ بر 100 پارک محله ای پیش بینی کرده، که باید با تامین شریان های حیاتی و زیرساختهای اصلی مثل آب و برق و گاز و... برای اسکان اضطراری آماده باشد که در صورت لزوم به همراه چادر و پک های آذوقه برای افراد آسیب دیده در نظر گرفته شود.

به نظر می رسد در شرایط حاضر اولویت اصلی احتیاط بوده، با تاکید بر اینکه اولین اقدام در حالت آماده باش و اضطراری انتقال آرامش به مردم و شهروندان و دوری از انتقال شایعات و اخبار کذب است تا درصورت بروز هر گونه حادثه یا شرایط غیرعادی علاوه بر حفظ ایمنی و سلامتی خود فرد، توان و تمرکز کافی برای امدادرسانی و کمک به اطرافیان نیز فراهم شود.