نقد مصطفی رحماندوست به برنامه‌سازی‌های تلویزیونی برای بچه‌ها:
ویروس احمقانه‌ی تبلیغ؛ رسانه ملی را آلوده کرده‌است
در گذشته‌ای نه چندان دور به محض شروع برنامه کودک، کودکان دست از هر کاری که داشتند می‌کشیدند تا برنامه‌های خودشان را دنبال کنند، اما امروز هیچ کششی در برنامه‌های کودک تلویزیون برای جذب آنان وجود ندارد.
مصطفی رحماندوست؛ نبودن برنامه‌های مفید کودکان در رسانه ملی را دلیل هجوم خانواده‌ها به کارتون‌های دوبله شده دانست و این مساله را باعثاز بین رفتن زبان فارسی در بین کودکان عنوان کرد. این شاعر در گفتگویش با ایلنا؛ خطر از دست رفتن زبان فارسی در میان کودکان را متذکر شد.
نوشتن برای کودکان چه سختی‌هایی دارد؟
شناخت ویژگی‌ها و دنیای کودکان سخت است و به طبع؛ نوشتن برای کودکان سختی‌های خودش را دارد. سختی‌هایی که دیگر آنها را حس نمی‌کنم. به خاطر اینکه دیگر غیرکودکانه نمی‌توانم بنویسم. بچه‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و خیال‌های گسترده‌تری از بزرگ‌ترها دارند اما برای بیان خیال‌ها و حس‌ها و عاطفه‌هایشان کلمات کمتری در اختیار دارند. نگاه کودک به هستی نگاه متفاوتی است. درک موقعیت بچه‌ها و نگاه کردن از زاویه دید بچه‌ها به دنیا کار سختی است. سخت‌تر از آن نوشتن این برداشت برای خود بچه‌هاست. نمی‌توانم بگویم چقدر سخت است و چه کاری می‌توان انجام داد. فقط می‌گویم سخت است. تمرین می‌خواهد و مهم‌تر از تمرین؛ دوست داشتن بچه‌ها. اگر آدم بچه‌ها را دوست داشته باشد، می‌تواند به زاویه دید آنها نزدیک شود.
برنامه‌های کودک در رسانه ملی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه در سال‌های اخیر به قدری ویروس احمقانه‌ی تبلیغ؛ رسانه ملی را آلوده کرده که هیچ رغبتی به دیدن برنامه‌های آن ندارم. گاهی با نوه‌ام برنامه‌های شبکه پویا را که نسبتا مناسب‌تر از دیگر برنامه‌هاست؛ می‌بینم، اما به شخصه مطمئنم رسانه ملی و مشخصا تلویزیون برای اعتلای فرهنگ کودکان هیچ برنامه‌ای ندارد. مطمئنا اگر رسانه ملی برنامه‌ای برای کودکان داشت؛ با افتخار بیان می‌کرد و به رخ همه می‌کشید. مدیران گروه کودک یکی پس از دیگری می‌آیند و می‌روند و به جز فعالیت‌های فردی برای کودکان؛ هیچ برنامه مناسبی ندارند. بی‌نظمی و فعالیت‌های فردی که بدون پشتوانه علمی و بدون برنامه‌ریزی علمی در برنامه‌های کودک مشاهده می‌شود؛ مصداق این مساله است.
پیامدهای نبود برنامه‌های مناسب برای کودکان چیست؟
تا زمانی که رسانه ملی بتواند برنامه‌های مناسب خواسته‌ها و ایده‌های کودکان داشته باشد؛ بی‌شک کودکان بیننده آن خواهند بود، اما زمانی که چنین اتفاقی نیفتد و باتوجه به اینکه متاسفانه اکثر خانواده‌ها برنامه‌ی تربیتی ویژه‌ای نیز ندارند و صرفا برای سرگرم کردن کودکان به روشن کردن تلویزیون اکتفا می‌کنند، سی دی کارتون‌های دوبله شده جایگزین برنامه‌های رسانه ملی می‌شود.
زمانی که برنامه‌های سیما جذابیت ندارند و در کودک کشش ایجاد نمی‌کنند، کودکان جذب اینگونه برنامه‌ها نمی‌شوند و سی دی‌های آزاد که اکثرا به زبان‌های دیگر است؛ جایگزین می‌شود که طرفداران بسیاری نیز جذب کرده است، و دلیل این کشش و استقبال، جذابیت و ابتکار و نوآوری است که در سی دی‌های مذکور وجود دارد. اولین و بزرگترین آفت این سی دی‌ها هم دوبله بسیار سطح پایین و کوچه‌بازاری آنهاست که زبان فارسی را در ذهن کودک از بین می‌برد.
در گذشته‌ای نه چندان دور به محض شروع برنامه کودک، کودکان دست از هر کاری که داشتند می‌کشیدند تا برنامه‌های خودشان را دنبال کنند، اما درحال حاضر هیچ کششی از سوی برنامه‌های کودک برای جذب آنان وجود ندارد.
شعر کودک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شعر کودک همانگونه که بود، هسا. اتفاق خاصی در آن نیفتاده است. پیشرفت شعر کودک بستگی به وضعیت انتشار دارد. وضعیت انتشار کتاب هم خوب نیست و خواه ناخواه شعر کودک نیز تحت تاثیر این اتفاق قرار گرفته و در نتیجه وضعیت مطلوبی ندارد. وضعیت توزیع کتاب بسیار بد است. هزینه توزیع بسیار بالاست. سدهای موجود بر سر راه انتشار کتاب بسیار زیاد است و حاصل همه این اتفاقات این است که ناشران به فکر ابتکار جدید در نشر یا انتخاب آثار نو و تازه نباشند.
راهکار پیوند کودک با کتاب چیست؟
باید برنامه‌ریزی اصولی و دقیقی در حوزه کودکان صورت بگیرد. متاسفانه وضعیت سطح بسیار پایین مطالعه در ایران موضوعی است که چندین سال است مطرح است، راهکارهایش نیز ارائه شده است، این مساله نیازمند یک حرکت ملی است و برنامه‌های کلان چندساله را می‌طلبد، اما از آنجاکه در ایران چنین تفکری نیست و چنین نیازی حس نمی‌شود و چنین برنامه‌ریزی وجود ندارد، خواه ناخواه نمی‌توان انتظار داشت که اتفاق مثبتی در این زمینه رخ دهد.
کودک امروز چه خواسته‌ای از جامعه دارد؟
برای رسیدن به خواسته‌های کودک باید به سمت آن دوید، اما این اتفاق به دلایل متعددی نمی‌افتد و عملی نمی‌شود.
کودک کشور من نیازمند بالا رفتن قدرت خلاقیت، بالا رفتن قدرت اعتماد به نفس، به رسمیت شناختن دیگران و شادی است، این نیازهایی است که من به دنبال آن برای کودکان دویده‌ام.
هنرمندان حوزه کودک در این زمینه چه کرده‌اند؟
مشکل نویسندگان و شاعران حوزه کودک این است که نقشه راه ندارند، و شاید دلیل آن نبودن پژوهش‌های لازم درمورد کودکان ایران است. پژوهش‌هایی که بتواند نقطه ابتدا تا انتهای خواسته‌های کودکان ایرانی را مشخص کند. هنرمندانی که در این حوزه فعالند رغبت بسیار بالایی دارند و در این زمینه تخصص دارند و این فعالیت را برای امرار معاش خود انتخاب کرده‌اند. باید تسهیلاتی برای این هنرمندان درنظر گرفته شود تا بتوانند به‌صورت علمی حرکت کنند، تسهیلاتی که متاسفانه درحال حاضر وجود خارجی ندارد.
