چه کسی از نمایشگاه کتاب راضی بود؟!

ایلنا: سیدمحمد حسینی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین اختتامیه‌ی بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفته: «طبق نظرسنجی‌ها که در طول برپایی نمایشگاه برگزار شده است‌، 56.3 درصد رضایت زیاد داشتند‌، 37.7 درصد میزان رضایت خود را متوسط دانستند و تنها شش درصد اعلام کردند که میزان رضایت‌شان از نمایشگاه کم بوده است». حال آنکه شواهد و قرائن موجود، روایتی جز این دارد.

بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با هر کم و کیفی که بود به کار خود خاتمه داد. مسوولان برگزارکننده ادعا می­‌کنند که یکی از پرشکوه­‌ترین نمایشگاه­‌ها را مدیریت کرده و به اجرا گذاشته­‌اند و در این راستا مطابق با ادوار گذشته، آمار و ارقامی نظیر میزان فروش کتاب و تعداد بازدیدکنندگان در ایام نمایشگاه را گواهی بر مدعای خود آورده­‌اند. اما قضاوت کردن درمورد این نمایشگاه و عملکرد یازده روز­ه­‌ی آن به بررسی­‌ها و تحلیل­‌های دقیق­‌تری نیاز دارد. هرچند مسوولان وزارت ارشاد زیر بار نتایج این تحقیقات و انتقادات احتمالی نروند. بر این اساس، این گزارش با تکیه بر شاخصه­‌های اصلی نمایشگاه و آمارهایی که از سوی مسوولان اعلام شده، سعی دارد تا به ارائه تصویری شفاف­‌تر از کم و کیف بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ که روز بیست و یکم اردیبهشت به پایان رسید، و همچنین نقشی که توانسته­ است در عرصه­‌ی نشر کشور داشته باشد، منجر شود.

آمارهای ارائه شده، گواهی بر افت آمار بازدیدها

نخستین شاخصه­‌ای که می­‌بایست در بررسی موقعیت نمایشگاه بیست و ششم به آن توجه کرد، همانا آمار بازدیدکنندگانی‌ست که به نمایشگاه کتاب آمده­‌اند. هرچند اعداد و ارقام در این خصوص، نمی­‌تواند نشانه­‌ای خالص از سطح توسعه­‌یافتگی فرهنگی در کشور باشد. زیرا بخش عمده­‌ای از افرادی که به نمایشگاه کتاب می­‌آیند، بنا به هر دلیلی مخاطب واقعی کتاب و اهل مطالعه نیستند.

در­باره میزان بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب بیست و ششم، آمار دقیقی ارائه نشده است. اگرچه سیدمحمد حسینی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه، حضور بازدیدکنندگان را در این دوره از نمایشگاه، حضوری میلیونی خوانده و علی اسماعیلی؛ معاون امور فرهنگی ارشاد و رییس نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تعداد بازدیدکنندگان را چیزی حول و حوش پنج میلیون اعلام کرده است. حالا اگر روی همین رقم 5 میلیون تمرکز کنیم، باید گفت نسبت به ادوار پیشین نمایشگاه کتاب، این رقم، رقمِ پایینی­‌ست. چراکه مطابق آمارهای اعلام شده تنها در سال گذشته، مطابق گفته‌­ی محمدرضا رحیمی؛ معاون اول رییس جمهور، 5 و نیم میلیون و مطابق گفته­‌ی بهمن دُری؛ معاون وقت امور فرهنگی ارشاد و رییس نمایشگاه بیست و پنجم، 6 میلیون بازدیدکننده از نمایشگاه بیست و پنجم بازدید کرده بودند و این رقم در چند سال اخیر، تقریبا ثابت مانده است. حال آنکه محمدرضا رحیمی در مراسم اختتامیه­‌ی بیست و پنجمین نمایشگاه کتاب، تاکید کرده بود که: «... باید بازدیدکنندگان نمایشگاه سال آینده به جای 5.5 میلیون نفر به مرز 8 و 9 میلیون نفر برسد.»

 آمار بازدیدکنندگان قابل اعتماد نیست!

شاید بد نباشد نگاهی بیاندازیم به چگونگی تولید آمار و ارقام بازدیدکنندگان از نمایشگاه کتاب تهران. در طول این بیست و شش دوره از نمایشگاه کتاب تهران، هرگز سیستم آمارگیری مطلق و درستی به کار گرفته نشده است. به عبارت دیگر تمام آمارهایی که پایان هر دوره­ از نمایشگاه کتاب تهران اعلام شده، به نوعی حاصل نمونه­‌گیری­‌های مقطعی و تخمین­­‌ها بوده. چگونگی انجام این عملیات را محمدمهدی انصاری(مدیر کمیته­‌ی روابط عمومی و اطلاع رسانی بیست و ششمین نمایشگاه کتاب تهران) تشریح کرده و گفته است: «آمارگیران ما در مبادی ورودی نمایشگاه شامل ورودی‌های خیابان شهید قنبرزاده، شهید بهشتی، مصلی، خیابان خرمشهر و رسالت مستقر شدند و طی یک روز کاری نمایشگاه، در 4 بازه زمانی یک ساعته که مجموع آن 4 ساعت خواهد شد، مردم را به صورت رندوم شمرده‌­اند. نتیجه در طول ساعات نمایشگاه ضرب می‌شود و درنهایت براساس یک فرمول خاص آماری، جمعیت بازدیدکننده از نمایشگاه مشخص می‌شود.»

جالب است که وقتی از او پرسیده شده که چرا از دستگاه­‌های شمارش‌گر برای شمارش بازدیدکنندگان استفاده نشده، گفته است: «این دستگاه‌ها هوشمند نیستند و ممکن است کارکنان نمایشگاه و نیروهای خدماتی و دیگر دست‌اندرکاران برگزاری نمایشگاه را هم بشمارند.» در حالی که حتی با درنظر گرفتن این مساله، در صورت استفاده از دستگاه­‌ها شمارشگر، آمار نهایی با ضریب اطمینان بیشتری ثبت خواهد شد؛ تا با نمونه‌­گیری و احتساب فرمول­‌های تخمینی! از طرف دیگر، آیا مطمئنا آمارگیرانی که انصاری به آن­ها اشاره کرده، کارکنان و دست­اندرکاران نمایشگاه کتاب را در شمارش­‌های خود دخالت نداده­‌اند؟ آیا این آمارگیران چهره­‌ی تمام کارکنان و غرفه‌داران و دست­‌اندرکاران نمایشگاه کتاب را می­‌شناخته­‌اند؟ یا اینکه آیا تمام این افراد هنگام ورود به مصلا، کارت شناسایی خود را روی سینه­‌شان الصاق کرده­‌بودند؟ آیا بهتر نیست برای شمارش بازدیدکنندگان از دستگاه‌های شمارشگر الکترونیکی استفاده شود و در پایان، تعداد پرسنلٰ غرفه‌داران و کارکنان نمایشگاه را از آمار نهایی کم کرد تا به رقم واقعی برسیم؟ بنابر این منطقی­‌ترین پاسخ این است که چندان هم نباید به آمار و ارقام تعداد بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب تهران؛ چه در این دوره و چه در ادوار پیشین، اطمینان کرد.

 فروش ناشران؛ حداقل نصف شده است

دومین شاخصه‌ی قابل توجه و مهم برای نمایشگاه کتاب تهران، شاخصه‌ی میزان فروش کتاب است. چراکه به هر تقدیر ناشران نمایشگاه کتاب تهران را بزرگترین بازار کتاب در کشور می‌دانند و سعی می‌کنند با حداکثر فروش در این بازار بزرگ، بخش قابل توجهی از نیازهای مالی خود را پوشش دهند. از طرف دیگر باید درنظر داشت که میزان فروش با آمار بازدیدکنندگان رابطه‌ای دوسویه دارد؛ و قیمت پشت جلد کتاب‌ها، بر هر دوی این عوامل تاثیر مستقیم دارد. به عبارت دیگر اگر در تناسب با مشکلات اقتصادی و تنگناهای مالی مردم و خانواده‌ها، کتاب‌های گرانی داشته باشیم؛ طبیعتا انگیزه‌ی بازدید و آمار بازدیدکنندگان کاهش خواهد یافت و صد البته میزان فروش ناشران نیز با افت مواجه می‌شود.

اما علی‌اسماعیلی؛ رییس بیست وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مراسم اختتامیه؛ درمورد آمار فروش کتاب‌ در این دوره از نمایشگاه گفته: « آمار فروش نیز غیر از روز اول نسبت به سال‌های گذشته 10 تا 15 درصد افزایش داشته است.» در مراسم اختتامیه‌ی نمایشگاه سال گذشته وزیر ارشاد اعلام کرده بود که میانگین خرید بازدیدکنندگان از نمایشگاه بیست و پنجم؛ 25 هزار و 300 تومان برای هر نفر بوده که اگر این رقم را در آمار 6 میلیون بازدیدکننده از نمایشگاه پارسال ضرب کنیم؛ حدودا به رقم 152 میلیارد تومان فروش دست خواهیم یافت. حالا اگر حتی افزایش 10 درصدی که اسماعیلی به آن اشاره کرده را لحاظ کنیم؛ می‌بایست در نمایشگاه بیست و ششم 167 میلیارد و دویست میلیون تومان کتاب فروخته شده باشد. این درحالی‌ست که غالب ناشران نظری جز این دارند و دخل غرفه‌هاشان را به مراتب پایین‌تر از نمایشگاه سال گذشته و حتی سال‌های قبل‌تر از آن عنوان کرده‌اند. مساله‌ی دیگری که باید در نظر داشت، تفکیک آمار فروش از آمار کتاب‌های فروخته شده است! به عبارت دیگر با درنظر گرفتن افزایش قیمت کتاب‌ در سال گذشته که بعضا قیمت برخی از کتاب‌ها را تا دوبرابر افزایش داده، اگر یک ناشر در سال‌های قبل با فروش مثلا هزار جلد کتاب به مبلغ مشخصی از فروش دست‌می‌یافت، امسال با فروش مثلا پانصد جلد کتاب به آن رقم می‌رسد. حال آنکه درآمد ناشر نسبت به هزینه‌‌ای که صرف تولید کتاب کرده‌است، به مراتب پایین‌تر آمده. بنابراین رییس نمایشگاه کتاب تهران پیش از اینکه بخواهد از افزایش 10 تا 15 درصدی فروش کتاب خبر بدهد، باید افزایش قیمت میانگین کتاب‌ها را نیز درنظر می‌گرفت. به عبارت دیگر با احتساب دو برابر شدن نرخ کتاب به طور میانگین، اگر در نمایشگاه امسال فروش کتاب نسبت به فروش کتاب در سال گذشته دوبرابر می‌شد، تازه به شرایط برابری رسیده بود! بنابر این افزایش 10 تا 15 درصدی؛ اگر هم صحت داشته باشد، گواه دیگری‌ست بر افت و رکود نمایشگاه بیست و ششم کتاب تهران!

اما در ادامه، نظر شما را به اظهارات چند ناشر قدیمی از نمایشگاهی که گذشت جلب می‌کنیم تا تصویر متفاوتی از میزان فروش کتاب در ایام نمایشگاه به دست داده باشیم:

علی‌اکبر تورانیان؛ مدیر انتشارات شهراب:
با آمارهای اشتباه؛ نمک روی زخم ما نپاشید

علی‌اکبر تورانیان؛ مدیر انتشارات شهراب که امسال با 500 عنوان کتاب در بخش کتب دانشگاهی نمایشگاه کتاب حضور داشته، از کاهش 50 درصدی بازدید‌ها و فروش شهراب خبر می‌دهد.

وی ضمن ابراز نارضایتی از نمایشگاه بیست وششم به خبرنگار ایلنا گفت: عمده‌ی فروش ما در نمایشگاه کتاب امسال را کتاب‌هایی که در دو-سه سال قبلی منتشر شده بودند، شامل شده که قیمت پایین‌تری نسبت به کتاب‌هایی که در سال گذشته چاپ کرده‌ایم داشتند. بنابراین عدم استقبال مردم از کتاب‌های جدید را نیز باید به کاهش 50 درصدی بازدید و فروش کتاب در نمایشگاه امسال اضافه کرد.

مدیر نشر شهراب ضمن بیان این مطلب که عوامل زیادی باعث رکود نمایشگاه امسال شده بود، اظهار داشت: جلو افتادن امتحانات مدارس و دانشگاه‌ها و پوشش ضعیف رسانه‌ها از نمایشگاه کتاب (خصوصا صدا و سیما) از دلایل مهم خلوت شدن نمایشگاه امسال بودند. اما ضعف مدیریتی نمایشگاه را نمی‌شود درنظر نگرفت.

وی ادامه داد: متاسفانه به این اصل که تغییر مدیر در هر جایگاه و سمتی می‌تواند هزینه‌های چشم‌گیری را به باربیاورد، توجه نشد. از طرف دیگر مدیریت جدید، از تجربیات مدیران قبلی در برگزاری و مدیریت نمایشگاه کتاب تهران استفاده نکرد. سند نمایشگاه بیست و ششم روشن است؛ آمار پایین فروش، خلوتی سالن‌ها و غرفه‌ها و عدم تخصیص بودجه‌های فرهنگی به نهادها و سازمان‌ها جهت تجهیز کتابخانه‌هاشان. همه و همه گواهی‌ست بر این حقیقت که نمایشگاه امسال ضعیف‌ترین نمایشگاه در طول 26 سال گذشته بوده است.

تورانیان ضمن بیان این مطلب که وجود تحریم‌ها و تورم‌های موجود، بهانه‌ی ضعف و کوتاهی‌ها می‌شود؛ گفت: به هر حال نمایشگاه امسال تمام شد اما آنچه مهم است این مساله است که مسوولان امر با شهامت ضعف و شکست این دوره را بپذیرند و با آسیب‌شناسی‌های دقیق به دنبال عوامل و دلایل این ضعف و شکست باشند. اما متاسفانه در روز‌های گذشته سعی کرده‌اند با ارائه‌ی آمارهای اشتباه، خلاء‌های موجود در نمایشگاه را پنهان کنند. مثل آمار افزایش 10 تا 15 درصدی فروش در مراسم اختتامیه. این آمارها برای ناشرانی که در غرفه‌هاشان خبری نبود و فروشی نداشتند، آزار دهنده است.

تورانیان در پایان سخنانش و با اشاره به شرایط نابسامان نمایشگاه بیست وششم خاطر نشان کرد: نمایشگاه امسال آنقدر خلوت و کم فروش بود که من به عنوان یک ناشر، نمایشگاه‌های استانی را به این نمایشگاه ترجیح می‌دهم.

محمود آموزگار؛ مدیر انتشارات آمه:
فروش بن‌الملل؛ یک چهارم سال گذشته بود

محمود آموزگار مدیر انتشارات آمه که امسال نیز همچون سال‌های گذشته در بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران غرفه داشت، می‌گوید: فروش ریالی بین‌الملل، نسبت به سال گذشته نصف شده بود.

وی به خبرنگار ایلنا گفت: صرف نظر از بخش فروش ارزی که امسال از نمایشگاه کتاب حذف شده بود، فروش امسال بخش بین‌الملل نسبت به فروش (فقط) بخش ارزی سال گذشته با 50 درصد کاهش مواجه بود. با این حساب می‌توان گفت فروش امسال بخش بین‌الملل(که تنها بخش ریالی داشت) نسبت به فروش سال گذشته (در بخش‌های ریالی و ارزی) به یک چهارم رسیده بود.

آموزگار توضیح داد: یکی از اصلی‌ترین ویِژگی‌های این بخش این است که عمده‌ی مشتریان دولتی هستند و برای تجهیز کتابخانه‌های سازمان‌ها و نهادهای مختلف از بخش بین‌الملل خرید می‌کنند. اما امسال به دلیل مشکلات بودجه و عدم تعلق سوبسید‌های لازم خرید‌های دولتی به غایت کاهش داشت و این باعث شد بخش عمده‌ای از فروش بخش بین‌الملل محقق نشود.

وی ضمن بیان این مطلب که سایه‌ی مشکلات اقتصادی بر نمایشگاه بیست و ششم سنگین بود، افزود: افزایش نرخ ارز، بالا رفتن قیمت کاغذ، افزایش هزینه‌های چاپ و تولید کتاب؛ همه و همه باعث شده‌اند که قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا کند و طبیعتا وقتی مردم از قدرت پایین خرید خود آگاهی دارند، کمتر رغبت می‌کنند که از نمایشگاه کتاب بازدید کنند.

دبیر اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان تهران گفت: به اعتقاد من نمایشگاه امسال با ضعف و رکودی که داشت، می‌تواند یک فرصت باشد تا با بررسی عوامل موجود در حوزه‌ی نشر کتاب، تصمیم درستی درمورد نمایشگاه‌های بعدی کتاب گرفته شود. باید این درس را از نمایشگاه امسال بگیریم که باوجود شرایط اقتصادی موجود در کشور، برگزاری نمایشگاه با این ابعاد و تمرکز بر وجه فروشگاهی آن نمی‌تواند موجه و موفقیت آمیز باشد.

آموزگار ادامه داد: وقتش رسیده است که در ساختار نمایشگاه کتاب تجدیدنظر کنیم! باید همانند سایر نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب جهان، ما نیز به سمت نمایشگاه حرفه‌ای کتاب حرکت کنیم. نمایشگاهی که در آن اهالی قلم و ناشران با ارائه‌ی تازه‌های خود بتوانند با هم بر سر تعامل نشر مذاکره کنند.

وی همچنین با اشاره به بین‌المللی بودن نمایشگاه کتاب تهران افزود: نمایشگاه بیست و ششم تلنگری بود که به ما گوشزد کند برای خارج کردن عرصه‌ی نشر از بحران‌های موجود، تنها راه ممکن این است که از مرزهای کشور فراتر رویم و روی تعامل با نشر جهانی تمرکز کنیم. و این مهم؛ به جز تمرکز بر وجوه نمایشگاهی در نمایشگاه کتاب تهران راهی ندارد.

س.آریانی؛ مدیر بخش سفارشات مک‌گروهیل در ایران:
فروش ما 70 درصد کاهش داشت

شرکت مک گروهیل؛ یک از شرکت‌های انتشاراتی بین‌المللی است که نمایندگی آن در ایران، همه‌ساله در نمایشگاه کتاب تهران شرکت می‌کند و تازه‌ترین کتاب‌ها دانشگاهی را برای فروش به ایران می‌آورد. در گفتگو با مدیر سفارشات این شرکت در ایران، متوجه افت چشمگیر فروش‌شان در نمایشگاه کتاب تهران شدیم.

س.آریانی درمورد میزان فروش امسال مک‌گروهیل در نمایشگاه کتاب به ایلنا گفت: فروش امسال برای ما یک فاجعه بود. ما تنها 100 میلیون تومان در نمایشگاه امسال فروش داشتیم که اگر این رقم را تقسیم بر 3هزار پانصد تومان نرخ دلار بکنیم، به این نتیجه می‌رسیم که مک‌گروهیل در نمایشگاه امسال تنها 28 هزار و پانصد و هفتاد و یک دلار فروش داشته.

وی ضمن بیان این مطلب که مسوولان شرکت مک‌گروهیل از میزان فروش نمایندگی ایران خود به شدت ناراحت هستند، افزود: افزایش نرخ ارز در سال گذشته و ماه‌های اخیر باعث شده بود که این وضعیت را پیش‌تر پیشبینی کنیم. در این راستا برخلاف سال‌های پیشین که سفارش واردات بیش از 4500 عنوان کتاب برای نمایشگاه کتاب تهران را می‌دادیم، امسال تقریبا 1700 عنوان کمتر کتاب وارد کردیم. اما وضعیت بیشتر از پیش‌بینی‌ ما خراب بود و با کاهش 70 درصدی فروش مواجه شدیم.

آریانی با اشاره به کاهش چشمگیر بازدیدکنندگان از بخش بین‌الملل نمایشگاه گفت: زمانی که نمایشگاه کتاب از محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی به مصلای تهران منتقل شد، چند سالی طول کشید تا مخاطبان ما به محل جدید نمایشگاه عادت کنند. به هر تقدیر این اتفاق افتاد اما متاسفانه امسال با انتقال بخش بین‌الملل به ضلع جنوبی خیابان بهشتی، بار دیگر سرگردانی مخاطبان آغاز شد و این مساله روی میزان بازدید‌ها تاثیر مستقیم گذاشت.

وی ضمن بیان این مطلب که کتاب‌های مک‌گروهیل موضوعات و گرایش‌های پزشکی، فنی مهندسی، علوم پایه، علوم اقتصادی، مدیریت و حسابداری، همچنین کتب علوم انسانی، هنر و زبانهای خارجی را شامل می‌شوند، اضافه کرد: قدرت خرید دانشجویان بسیار پایین بود. بن کارت‌های 50 هزار تومانی دانشجویان (که تازه 25 هزار تومانش را خودشان پرداخت کرده‌ بودند) به هیچ وجه جوابگو نبود. با این بن‌کارت‌ها حتی قدرت خرید یک کتاب 70 هزارتومانی را هم نداشتند و در اکثر موارد ناچار بودیم مبلغ کتاب‌ها را تا سقف مبلغ بن‌کارت‌هاشان کاهش بدهیم.

امیر علی‌بیک؛ مدیر فروش انتشارات مروارید:
1800 جلد کمتر از پارسال فروختیم

امیر علی‌بیک مدیرفروش نشر مروارید، نمایشگاه بیست وششم را تجربه‌ای تلخ در بخش فروش عنوان می‌کند و معتقد است بازدیدها تا 40 درصد نسبت به سال گذشته افت داشت.

وی به خبرنگار ایلنا گفت: در نیمه‌ی اول نمایشگاه کتاب، راهروهای شبستان به شدت خلوت بود و فروش مروارید و سایر ناشران ناامیدکننده به نظر می‌رسید. اما با آغاز نیمه‌ی دوم، رفته رفته جمعیت بازدیدکنندگان زیاد شد ولی حتی در شلوغترین روزهای پایانی، جمعیت بازدیدکنندگان به جمعیت بازدیدکنندگان سال‌های گذشته نرسید.

علی‌بیک ادامه داد: امسال با اینکه غرفه‌ی نشر مروارید در مکان بهتری از شبستان مصلا قرار گرفته بود و از لحاظ متراژ نیز بزرگتر شده بود، فروش‌مان خیلی پایین‌تر بود؛ به گونه‌ای که حدودا هزار و هشتصد جلد کمتر از پارسال کتاب فروختیم.

وی درمورد دلایل عدم استقبال مردم از نمایشگاه بیست وششم توضیح داد: نمایشگاه امسال از نظر زمانی مصادف شده بود با امتحانات دانشگاه‌ها و مدارس. به همین دلیل بخش عمده‌ای از دانش‌آموزان و دانشجویان شهرستانی امکان و مجال حضور در نمایشگاه کتاب تهران را پیدا نکردند. همچنین جو انتخابات ریاست‌جمهوری بر اذهان جامعه در دغدغه‌مندی مردم نیز بی‌تاثیر نبود.

مدیر فروش نشر مروارید اضافه کرد: بخش عمده‌ای از فروش هر سال ما مربوط به برخی سازمان‌ها و کتابخانه‌ها بود. مثلا شهرداری اصفهان هر سال از هر جلد کتاب تازه‌ی ما، هفت جلد خرید می‌کرد. اما میزان فروش ما به سازمان‌ها و نهادهای مختلف، امسال 10 درصد سال گذشته هم نبود.

مهدی عمرانلو؛ مدیر انتشارات آوند دانش:
قدرت خرید کتاب‌های هنری؛ بیشتر از سایر کتاب‌ها کم شده

نشر آوند دانش نیز با حدود 8 هزار و دویست عنوان کتاب، از دیگر ناشرانی بود که در بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب امسال مستقر شده بود. اما مدیر این انتشارات می‌گوید فروش آوند نشر، حداقل نصف سال قبل بوده است.

مهدی عمرانلو در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در این‌باره افزود: غیر ازاینکه حذف بخش فروش ارزی امسال، قسمت قابل توجهی از فروش هرساله‌ی ما را منتفی کرد، درآمد ما در بخش ریالی نیز حداقل نصف درآمد ریالی سال گذشته‌ی‌مان بود.

وی ضمن بیان این مطلب که امسال کتاب‌هایی در حوزه‌های علوم انسانی، علوم پزشکی، علوم پایه، فنی‌مهندسی و هنری را به نمایشگاه کتاب آوردند، گفت: جابجایی بخش بین‌الملل و عدم اطلاع‌رسانی مناسب در محیط‌های داخلی نمایشگاه، باعث سرگردانی بازدیدکننگان شده بود. اما حذف بودجه و سوبسید‌های سازمان‌ها و نهادهای مختلف، عمده‌ترین دلیل کاهش فروش بخش بین‌الملل بودند.

عمرانلو ادامه داد: در بخش ارزی نمایشگاه پارسال، با احتساب سوبسید 500 تومانی خرید‌ها انجام می‌شد که برای مردم مرقوم به صرفه بود. اما حذف سوبسید و برداشتن بخش فروش ارزی؛ انگیزه‌های خرید از بخش بین‌الملل را از بین برده بود. از طرف دیگر دانشگاه‌ها که از مشتریان پر و پا قرص ما بودند و خرید‌های کلانی برای تجهیز کتابخانه‌‌‌های خود می‌کردند، امسال خبری از آن‌ها نبود.

مدیر انتشارات آوند دانش ضمن بیان این مطلب که تنها 10 درصد از فروش این نشر مربوط به افراد و دانشجویان است، و اینکه ارزانترین کتاب این نشر 50 هزارتومان قیمت دارد، اظهار داشت: افرادی هم که برای خرید شخصی به غرفه ما می‌آمدند، قدرت خرید نداشتند. خصوصا درخصوص کتاب‌های هنری که قیمت بیشتری نسبت به کتاب‌های دیگر دارند، قدرت خرید بازدیدکنندگان به شدت پایین بود.

هادی خرسندی؛ مدیر انتشارات خرسندی:
25 هزار تومان بن دانشجویی، جوابگوی تورم نیست!

نشر خرسندی با 400 عنوان کتاب در حوزه‌های حقوقی، فقهی و علوم سیاسی، از ناشران حاضر در بخش کتاب‌های دانشگاهی نمایشگاه امسال بود.

خرسندی در این‌باره به خبرنگار ایلنا گفت: قبل از نمایشگاه پیش‌بینی کرده بودیم که گرانی کاغذ و کتاب، روی استقبال مردم تاثیر خواهد گذاشت. همین اتفاق هم افتاد و ما حداقل با کاهش 20 درصدی بازدیدکنندگان در نمایشگاه بیست وششم نسبت به سال گذشته روبرو بودیم. همچنین میزان فروش ما در بخش ناشران دانشگاه نیز حداقل 50 درصد کاهش داشت.

وی با اشاره به قدرت پایین خرید کتاب نزد مردم افزود: گرانی کتاب‌ها مهمترین مساله در کاهش بازدیدها و خرید کتاب از سوی مردم بوده است. چراکه طبیعتا وقتی مردم جیبشان خالی باشد، انگیزه‌ی آمدن به نمایشگاه کتاب نیز نخواهند داشت.

خرسندی درمورد میزان بن‌کارت‌هایی که به دانشجویان داده شده بود نیز اظهار داشت: از شش سال پیش 20 هزارتومان بن دانشجویی به دانشجویان تعلق گرفته و با وجود چند برابر شدن نرخ کاغذ و هزینه‌های چاپ، امسال این رقم را به 25 هزارتومان افزایش داده‌اند. افزایش 5 هزار تومان به میزان بن دانشجویان نشان می‌دهد که مسوولان نیز می‌دانستند قدرت خرید آن‌ها در مقابل گرانی‌های کتاب پایین آمده. اما افزودن تنها 5 هزار تومان به بن‌کارت‌ها به هیچ وجه جوابگو نبود. به اعتقاد من این رقم با در نظر گرفتن رشد تورم، سال‌آینده باید به 50 و حتی 100 هزارتومان برسد.

وی درپایان سخنانش بر تقویت بخش نمایشگاهی تاکید کرد و گفت: متولیان باید نمایشگاه را محلی قرار دهند برای حضور اهالی قلم و اهالی نشر تا در محیطی مناسب به مذاکره و انتقال حق نشر بپردازند. از طرف دیگر با افزایش تبلیغ و ترویج علم و فرهنگ، و با تعامل دانشجویان واساتید و علما، فروش کتاب به جای اینکه در ده روزه نمایشگاه خلاصه شود، در طول سال با اعمال تمهیدات و تسهیلات لازم ممکن باشد.

نادر قدیانی؛ مدیر انتشارات قدیانی:
رسانه‌ها در تبلیغ نمایشگاه کوتاهی کردند

مدیر انتشارات قدیانی معتقد است مطابق با اطلاعات به دست آمده، تفاوت زیادی به لحاظ ریالی در فروش ناشران به وجود نیامده اما در تعداد فروش کتاب‌ها، نمایشگاه بیست وششم با 20 درصد کاهش مواجه بوده است.

قدیانی در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: ما نمی‌توانیم درمورد میزان بازدید‌ها در بخش کودک و نوجوان و سایر بخش‌های نمایشگاه کتاب امسال نظر دقیقی داشته باشیم. اما آنطور که از اطلاعات فروش برمی‌آید، امسال 20 درصد کمتر کتاب فروخته شده.

وی با اشاره به خلوت بودن نیمه‌ی اول نمایشگاه کتاب افزود: به نظر من دلیل خلوت بودن بخش کودک و نوجوان و به طور کلی نمایشگاه کتاب امسال، این بود که مطبوعات و رسانه‌ها مانند سال‌های گذشته درخصوص اطلاع رسانی و ترغیب مردم برای حضور در نمایشگاه کتاب فعالیت نکرده‌اند.

رییس اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان تهران افزود: اما با آغاز نیمه‌ی دوم ایام نمایشگاهی، حضور مردم به حد و اندازه‌های لازم رسید و خلاء ریالی به وجود آمده در روزهای ابتدایی جبران شد. بنابراین به لحاظ ریالی، نمایشگاه کتاب امسال اگر هم نسبت به سال‌های گذشته با کاهش فروش مواجه بوده، این کاهش تنها 5 نا 10 درصد ارزیابی شده است.

قدیانی همچنین با تایید این مطلب که قدرت خرید مردم در نمایشگاه امسال کمتر از سال‌های قبل بوده، اظهار داشت: کاهش بیست درصدی تعداد کتاب‌های فروخته شده در نمایشگاه امسال، نشانگر پایین آمدن قدرت خریدها بود.

***

اظهارات ناشران حاضر در بیستمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را که معتبرترین منبع آمارگیری به شمار می‌آیند، خواندید. توجه داشته باشید که مصاحبه شوندگان از بخش‌های مختلف نمایشگاه انتخاب شده بودند تا نتیجه‌ی نهایی، مقطعی و ناقص نباشد. با این‌حساب سوالی که باید به آن پاسخ داد این است: «چه کسی از نمایشگاه کتاب راضی بود؟! مدیران دولتی؟! ناشران؟! یا مردم؟!»

گزارش: هادی حسینی‌نژاد