قطع حمایت از بخش بین‌المللی نمایشگاه ما را به نقطه‌ی صفر برمی‌گرداند

ایلنا: محمود آموزگار (رئیس هیأت مدیره‌ی انجمن ناشران بین المللی) معتقد است حذف بخش ارزی بیست و ششمین دوره‌ی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تبعاتی را برای بحث‌های پژوهشی کشور به دنبال خواهد داشت.

«محمود آموزگار» در پی اعلام خبر حذف بخش ارزی از بیست و ششمین دوره‌ی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به خبرنگار ایلنا گفت: نمایشگاه کتاب تهران مکانی بوده که همواره در طی ۲۵ دوره‌ی برگزاری، زمینه‌ی حضور متقاضیان دانشگاهی و پژوهشی و تحقیقاتی را به منابع خارجی و به روز و دست اول را فراهم کرده است. این بخش به ویژه با توجه به یارانه‌ای که وزارت ارشاد به حوزه‌ی بین الملل اختصاص می‌داد، بسیار قابل توجه و پرمخاطب بود.

او ادامه داد: وقتی حمایت‌ها از بخش فروش مستقیم ارزی قطع شود، تمام مخاطبان کتاب‌ها باید با نرخ آزاد اقدام به تهیه‌ی کتاب‌ها کنند. در دوره‌ی قبلی قیمت دلار برای خرید کتاب‌های این بخش برای مخاطبان، با توجه به یارانه‌ی اختصاصی وزارت ارشاد در حدود ۵۰۰ تومان تمام می‌شد که رقمی منطقی و قابل قبول بود. به این ترتیب قیمت یک کتاب ۱۰۰ دلاری برای خریدار ایرانی، ۵۰ هزار تومان می‌شد، اما اگر یارانه وزارت ارشاد وجود نداشته باشد، قیمت همین کتاب با دلار آزاد (که امروز نزدیک به ۴ هزار تومان است) 400 هزار تومان می‌شود؛ یعنی نزدیک به ۸ برابر.

رئیس هیأت مدیره‌ی انجمن ناشران بین‌المللی به تبعات این اتفاق اشاره کرد و گفت: مسلمآ میزان تمایل ناشران خارجی برای شرکت در این نمایشگاه به میزان قابل توجهی کم خواهد شد. به هر حال این ناشران بنگاه‌های اقتصادی هستند که به سود و زیان خود نیز فکر می‌کنند. در این مورد و صرف نظر از اینکه مطالبات دو دوره‌ی قبلی نمایشگاه با این ناشران هنوز تسویه نشده است، باید دید که حضور آن‌ها توجیه اقتصادی دارد یا خیر. با قیمت‌های جدید نرخ ارز، اگر قرار باشد خرید‌ها با ارز آزاد انجام شود، مطمئنآ ناشران خارجی با کاهش شدید فروش مواجه خواهند شد.

آموزگار در خصوص کاهش میزان فروش این ناشران گفت: پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که به نسبت ۸ برابر شدن هزینه خرید این کتاب‌ها، استقبال کاهش خواهد یافت؛ یعنی یک‌هشتم دوره‌ی قبل، زیرا فروش بسیار کمتر می‌شود و هزینه‌ها بسیار بیشتر از سال گذشته شده است.

او افزود: سال گذشته ناشران خارجی بابت اجاره‌ی هر متر مربع از غرفه‌های نمایشگاه، مبلغ ۴۰ یورو پرداخت می‌کردند. در آن زمان قیمت یورو ۱۵۰۰ تومان بود و در واقع قیمت هر متر مربع ۶۰ هزار تومان می‌شد. این در حالی است که با شرایط فعلی، قیمت هر متر مربع از غرفه برای دوره‌ی بیست و ششم، ۴۰۰ هزار تومان خواهد بود.

رئیس هیأت مدیره‌ی انجمن ناشران بین‌المللی به افزایش هزینه‌های حمل و نقل و ترخیص اشاره کرد و گفت: تا سال‌های قبل ترخیص کتاب‌ها توسط وزارت ارشاد انجام می‌شد، اما امسال به دلیل تحریم وزارت ارشاد، امکان ارسال کتاب‌ها به اسم این وزارت‌خانه وجود ندارد و ناشران مجبورند کتاب‌ها را به اسم نمایندگان خود در داخل ایران بفرستند. به این ترتیب هزینه‌ی ترخیص بر عهده‌ی خود ناشر و نماینده‌اش خواهد شد.

آموزگار افزود: از طرف دیگر تا پیش از این عوارض کتاب‌های خارجی در گمرک به ازای هر کیلوگرم ۶ دلار در نظر گرفته می‌شد و قیمت‌گذاری بر اساس وزن کتاب‌ها محاسبه می‌شد، اما مدتی است که برای این کار تقاضای فاکتور می‌کنند و این هزینه بر اساس قیمت خود کتاب محاسبه می‌شود و حتی اگر به فاکتور اعتماد نکنند، قیمت کتاب را از داخل سایت آمازون به دست می‌آورند.

او در خصوص سایر هزینه‌های افزایش یافته‌ی ناشران بین المللی گفت: هزینه‌ی گمرک که به طرز شگفت‌انگیزی افزایش پیدا کرده است. ضمن این ناشران خارجی در طول مدت اقامت در ایران نیاز به نیروی کار و پرسنل ایرانی دارند که حقوق و هزینه‌های جانبی این نیرو‌ها هم افزایش زیادی یافته است. با این شرایط اگر وزارت ارشاد در قوانین دوره‌ی بیست و ششم نمایشگاه تجدید نظر نکند، تصور ما این است که بسیاری از ناشران خارجی حاضر به پذیرش و تحمل این هزینه‌ها نخواهند بود.

رئیس هیأت مدیره‌ی انجمن ناشران بین‌المللی یکی از اصلیترین انگیزه‌های تأسیس نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را پر کردن خلأ بزرگ دسترسی متقاضیان به کتاب‌های خارجی دانست و گفت: به این ترتیب اولین دوره‌ی این نمایشگاه با دعوت از چند ناشر خارجی برگزار شد. انگیزه‌ی مهم وزارت ارشاد هم حمایت از این بخش بوده و این قضیه ۲۵ سال ادامه داشته است.

آموزگار تاکید کرد: اگر امروز ایران در زمینه‌ی تحقیقات و پژوهش در منطقه رتبه خوبی دارد، بی‌شک مدیون و مرهون همین کتاب‌هاست. وزارت ارشاد ۲۵ سال بار دو وزارت‌خانه‌ی علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت را به دوش کشیده و منابع ارزشمندی که مورد استفاده زیرمجموعه‌های این وزارت‌خانه‌ها بوده را تهیه کرده است. حال اگر ناگهان این روند قطع شود، بی‌شک بحث تحقیقات و پژوهشی کشور لطمه بزرگی می‌بیند و ما به نقطه صفر و ۲۵ سال پیش باز می‌گردیم.

او ادامه داد: امروز بازار کتاب‌های افست (بدون مجوز) خیلی رونق گرفته است. مخاطبان این کتاب‌ها عمدتآ قشر دانشجو هستند که برای بحث مالی برنامه‌ریزی می‌کنند و به سایر موضوعات توجه چندانی ندارند.

رئیس هیأت مدیره‌ی انجمن ناشران بین‌المللی از مقطع فعلی به عنوان مقطعی حساس یاد کرد که شرایط فوق‌العاده مبهمی را پیش روی ناشران خارجی و نمایندگان آن‌ها قرار داده است. او گفت: توصیه‌ی ما به وزارت ارشاد این است که مثل پارسال که هزینه‌ی اجاره‌ی هر متر مربع از غرفه‌ها را از ۸۰ یورو به ۴۰ یورو کاهش داد و زمینه‌ی استفاده از ارز مرجع را فراهم کرد، امسال هم تسهیلاتی را برای این بخش در نظر بگیرد. البته همان نرخ پارسال هم در واقع افزایش زیادی یافته و وزارت ارشاد باید برای کمک به این مجموعه، بسیار بیشتر از این‌ها تلاش کند.

آموزگار در پایان تاکید کرد: نیت ما برگزاری آبرومندانه‌ی نمایشگاه بیست و ششم است. نکته‌ی مهم در این رابطه این است که در نهایت باید دید وزارت ارشاد به عنوان بزرگ‌ترین متولی چه نگاهی به این جریان دارد و بخش بین‌الملل چه جایگاهی در نظر آن‌ها دارد.